Tổng quan về tỉnh Ninh Bình
Tỉnh Ninh Bình nằm ở cực Nam của đồng bằng sông Hồng, cách thủ đô Hà Nội khoảng 90–93 km về phía Nam, là nơi tiếp nối giữa vùng đồng bằng Bắc Bộ và vùng núi rừng Tây Bắc. Với diện tích khoảng 1.386 km² và dân số khoảng 952.000 người , Ninh Bình có vị trí địa lý chiến lược, tiếp giáp với các tỉnh Hòa Bình , Hà Nam , Nam Định và Thanh Hóa , đồng thời có một đoạn bờ biển ngắn giáp vịnh Bắc Bộ.
Từ ngày 1/7/2025, tỉnh Ninh Bình được sáp nhập với các tỉnh Nam Định và Hà Nam, giữ tên là tỉnh Ninh Bình .
Địa hình và tự nhiên
Ninh Bình sở hữu địa hình đa dạng, bao gồm vùng đồi núi đá vôi ở phía Tây và Tây Bắc, vùng đồng bằng trũng ở trung tâm và vùng ven biển phía Đông Nam. Dãy núi đá vôi Tam Điệp chạy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam tạo nên nhiều hang động và thung lũng đẹp như Tràng An , Tam Cốc – Bích Động , Địch Lộng , Xuyên Thủy Động . Đây là điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch sinh thái và văn hóa.
Lịch sử và văn hóa
Ninh Bình là vùng đất cổ, nơi cư trú của người Việt cổ cách đây hơn 3 vạn năm. Vào thế kỷ X, nơi đây từng là kinh đô của nước Đại Cồ Việt dưới triều đại Đinh và Tiền Lê. Di tích Cố đô Hoa Lư hiện vẫn còn lưu giữ nhiều dấu tích lịch sử quan trọng. Ninh Bình cũng là nơi phát tích của bốn triều đại phong kiến: Đinh, Lê, Lý, Trần, góp phần quan trọng trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.
Kinh tế và du lịch
Ninh Bình là một trung tâm du lịch lớn của Việt Nam với nhiều danh thắng nổi tiếng:
- Quần thể danh thắng Tràng An : Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới được UNESCO công nhận, nổi bật với hệ thống hang động, sông ngòi và núi đá vôi.
- Tam Cốc – Bích Động : Được mệnh danh là "Vịnh Hạ Long trên cạn" với cảnh quan sông nước hữu tình.
- Chùa Bái Đính : Quần thể chùa lớn nhất Việt Nam, nổi tiếng với nhiều kỷ lục về kiến trúc và tượng Phật .
- Vườn quốc gia Cúc Phương : Khu bảo tồn thiên nhiên với hệ sinh thái rừng nguyên sinh phong phú.
- Nhà thờ đá Phát Diệm : Công trình kiến trúc độc đáo kết hợp giữa phong cách phương Đông và phương Tây.
Đơn vị hành chính cấp huyện
Tỉnh Ninh Bình có 8 đơn vị hành chính cấp huyện, bao gồm 2 thành phố và 6 huyện.
Thành phố (2 thành phố)
- Thành phố Ninh Bình : Được thành lập từ việc sáp nhập huyện Hoa Lư và thành phố Ninh Bình, có diện tích 150,24 km² và dân số khoảng 238.209 người.
- Thành phố Tam Điệp : Có diện tích 104,98 km² và dân số khoảng 62.866 người.
Huyện (6 huyện)
- Huyện Kim Sơn : Diện tích 239,78 km², dân số khoảng 182.942 người.
- Huyện Nho Quan : Diện tích 450,82 km², dân số khoảng 149.830 người.
- Huyện Yên Khánh : Diện tích 142,6 km², dân số khoảng 147.069 người.
- Huyện Gia Viễn : Diện tích 177,31 km², dân số khoảng 121.234 người.
- Huyện Yên Mô : Diện tích 146,1 km², dân số khoảng 118.469 người.
- Huyện Hoa Lư : Diện tích 103,48 km², dân số khoảng 101.562 người.
Ngoài ra, tỉnh Ninh Bình hiện có 125 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 101 xã, 18 phường và 6 thị trấn.
Đơn vị hành chính cấp xã
1. Thành phố Ninh Bình (14 phường)
Phường : Vân Giang, Thanh Bình, Phúc Thành, Đông Thành, Tân Thành, Nam Bình, Bích Đào, Nam Thành, Ninh Phong, Ninh Khánh và các xã: Ninh Nhất, Ninh Tiến, Ninh Sơn, Ninh Phúc.
2. Thành phố Tam Điệp (6 phường, 3 xã)
- Phường : Bắc Sơn, Nam Sơn, Tân Bình, Tây Sơn, Trung Sơn, Yên Bình.
- Xã : Đông Sơn, Quang Sơn, Yên Sơn.
3. Huyện Gia Viễn (1 thị trấn, 17 xã)
- Thị trấn : Thịnh Vượng.
- Xã : Gia Hòa, Gia Hưng, Gia Lạc, Gia Lập, Gia Minh, Gia Phong, Gia Phú, Gia Phương, Gia Sinh, Gia Tân, Gia Thanh, Gia Trấn, Gia Trung, Gia Vân, Gia Xuân, Liên Sơn, Tiến Thắng.
4. Huyện Kim Sơn (2 thị trấn, 21 xã)
- Thị trấn : Phát Diệm, Bình Minh.
- Xã : Ân Hòa, Chất Bình, Cồn Thoi, Định Hóa, Đồng Hướng, Hồi Ninh, Hùng Tiến, Kim Chính, Kim Định, Kim Đông, Kim Mỹ, Kim Tân, Kim Trung, Lai Thành, Như Hòa, Quang Thiện, Tân Thành, Thượng Kiệm, Văn Hải, Xuân Chính, Yên Lộc.
5. Huyện Nho Quan (1 thị trấn, 21 xã)
- Thị trấn : Nho Quan.
- Xã : Cúc Phương, Đồng Phong, Đức Long, Gia Lâm, Gia Sơn, Gia Thủy, Gia Tường, Kỳ Phú, Lạc Vân, Phú Long, Phú Lộc, Phú Sơn, Phúc Sơn, Quảng Lạc, Quỳnh Lưu, Thạch Bình, Thanh Sơn, Thượng Hòa, Văn Phú, Văn Phương, Xích Thổ, Yên Quang.
6. Huyện Yên Khánh (1 thị trấn, 17 xã)
- Thị trấn : Yên Ninh.
- Xã : Khánh An, Khánh Công, Khánh Cư, Khánh Cường, Khánh Hải, Khánh Hòa, Khánh Hội, Khánh Hồng, Khánh Lợi, Khánh Mậu, Khánh Nhạc, Khánh Phú, Khánh Thành, Khánh Thiện, Khánh Thủy, Khánh Trung, Khánh Vân.
7. Huyện Yên Mô (1 thị trấn, 13 xã)
- Thị trấn : Yên Thịnh.
- Xã : Khánh Dương, Khánh Thượng, Yên Đồng, Yên Hòa, Yên Lâm, Yên Mạc, Yên Mỹ, Yên Nhân, Yên Phong, Yên Từ, Yên Thái, Yên Thành, Yên Thắng.
7. Huyện Hoa Lư (1 thị trấn, 10 xã)
- Thị trấn : Thiên Tôn.
- Xã : Ninh An, Ninh Giang, Ninh Hải, Ninh Hòa, Ninh Khang, Ninh Mỹ, Ninh Thắng, Ninh Vân, Ninh Xuân, Trường Yên.
Định hướng quy hoạch tỉnh Ninh Bình
Trong giai đoạn từ nay đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045, tỉnh Ninh Bình định hướng phát triển theo các trục trọng điểm nhằm khai thác tối đa tiềm năng về du lịch, công nghiệp, đô thị và nông nghiệp sinh thái. Cụ thể như sau:
1. Phát triển đô thị và hạ tầng giao thông
- Thành phố Hoa Lư định hướng trở thành đô thị loại I trước năm 2035, là trung tâm hành chính – chính trị, văn hóa, du lịch và dịch vụ tổng hợp của tỉnh.
- Thành phố Tam Điệp tiếp tục phát triển là trung tâm công nghiệp, chế biến nông sản, logistics và đào tạo nghề kỹ thuật cao.
- Mở rộng các trục giao thông kết nối liên vùng như Quốc lộ 1A, tuyến đường cao tốc Bắc – Nam, và đường ven biển Ninh Bình – Thanh Hóa.
- Tập trung đầu tư xây dựng các tuyến đường vành đai, đường kết nối giữa các khu du lịch trọng điểm với khu vực đô thị.
2. Phát triển du lịch bền vững
- Quy hoạch và phát triển vùng du lịch Tràng An – Tam Cốc – Bích Động thành trung tâm du lịch quốc tế với trọng tâm là du lịch sinh thái, văn hóa và trải nghiệm di sản.
- Đẩy mạnh liên kết tour – tuyến giữa Tràng An, chùa Bái Đính, Vườn quốc gia Cúc Phương, nhà thờ đá Phát Diệm và các địa phương lân cận.
- Xây dựng các khu nghỉ dưỡng sinh thái chất lượng cao, phát triển hệ sinh thái du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn di sản và bảo vệ môi trường.
3. Phát triển công nghiệp và nông nghiệp
- Tập trung phát triển các khu công nghiệp tập trung tại Tam Điệp, Yên Khánh và Yên Mô, ưu tiên ngành công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp phụ trợ, cơ khí – chế tạo và chế biến nông sản.
- Khuyến khích phát triển nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao , đặc biệt tại vùng đồng bằng ven sông Đáy và sông Hoàng Long.
- Hình thành các chuỗi giá trị nông nghiệp – du lịch – dịch vụ bền vững, hỗ trợ tiêu thụ nông sản tại chỗ.
4. Phát triển xã hội – môi trường
- Nâng cao chất lượng giáo dục, y tế, an sinh xã hội, nhất là tại các vùng nông thôn và vùng ven biển còn nhiều khó khăn.
- Tăng cường đầu tư vào xử lý rác thải, bảo vệ tài nguyên nước, ứng phó với biến đổi khí hậu, nhất là tại các vùng đất ngập nước và rừng đặc dụng.
- Bảo tồn cảnh quan và đa dạng sinh học tại các khu vực có giá trị cao như rừng đặc dụng Cúc Phương , Tràng An và vùng ven biển Kim Sơn.
5. Tăng cường liên kết vùng
- Phối hợp chặt chẽ với các tỉnh trong vùng Đồng bằng sông Hồng và vùng Bắc Trung Bộ nhằm phát huy lợi thế địa kinh tế.
- Đẩy mạnh hợp tác với thủ đô Hà Nội trong phát triển du lịch, dịch vụ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
