Tổng quan về thị xã Kim Bảng
Huyện Kim Bảng, nay là thị xã Kim Bảng, nằm ở phía Tây Nam tỉnh Hà Nam, thuộc vùng đồng bằng sông Hồng. Đây là địa phương có bề dày truyền thống lịch sử lâu đời, nổi tiếng với nhiều di tích văn hóa và danh lam thắng cảnh đặc sắc.
Kim Bảng có diện tích tự nhiên khoảng 175 km², dân số hơn 145.000 người, mật độ dân cư trung bình khoảng 760 người/km². Địa hình khá đa dạng, gồm vùng đồng bằng ven sông và khu vực đồi núi đá vôi thấp ở phía Tây Nam. Các con sông lớn chảy qua như sông Đáy, sông Nhuệ và nhiều hồ tự nhiên góp phần tạo cảnh quan phong phú và điều kiện thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, khai khoáng, phát triển du lịch.
Khí hậu mang đặc trưng nhiệt đới gió mùa, mùa hè nóng ẩm mưa nhiều, mùa đông lạnh và khô. Vị trí địa lý của Kim Bảng có ý nghĩa chiến lược, là cửa ngõ phía Nam của Thủ đô Hà Nội, đóng vai trò trung chuyển, kết nối giao thương giữa Hà Nam, Hà Nội và các tỉnh lân cận.
Ranh giới hành chính:
- Phía Bắc giáp huyện Mỹ Đức và huyện Ứng Hòa của Hà Nội
- Phía Đông giáp thành phố Phủ Lý và thị xã Duy Tiên
- Phía Nam giáp huyện Thanh Liêm
- Phía Tây giáp huyện Lạc Thủy của tỉnh Hòa Bình
Kim Bảng có nhiều lợi thế phát triển nhờ hệ thống giao thông đồng bộ với các tuyến Quốc lộ 21A, 21B, 21C, Quốc lộ 38, tuyến đường sắt Bắc – Nam và các tuyến tỉnh lộ kết nối thông suốt.
Đơn vị hành chính
Huyện Kim Bảng hiện được tổ chức hành chính gồm 2 thị trấn và 16 xã:
- Thị trấn: Quế và Ba Sao
- Xã: Đại Cương, Đồng Hóa, Khả Phong, Lê Hồ, Liên Sơn, Thụy Lôi, Ngọc Sơn, Nguyễn Úy, Nhật Tân, Nhật Tựu, Tân Sơn, Thanh Sơn, Thi Sơn, Tượng Lĩnh, Văn Xá.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Hạ tầng giao thông của Kim Bảng được đầu tư đồng bộ, nổi bật với Quốc lộ 21A, 21B, 21C và Quốc lộ 38. Hệ thống đường sắt Bắc – Nam chạy qua, có ga Quế và ga Ba Sao phục vụ vận tải hàng hóa, hành khách. Các tuyến đường liên xã được bê tông hóa, thuận tiện kết nối vùng đồng bằng với khu vực núi đá vôi phía Tây Nam.
Hệ thống điện lưới, nước sạch, viễn thông phủ khắp các khu dân cư. Nhiều công trình hạ tầng xã hội như trường học, trạm y tế, trung tâm văn hóa được nâng cấp. Trung tâm hành chính, dịch vụ công và khu đô thị mới tập trung tại thị trấn Quế và khu vực Ba Sao – Tam Chúc.
Kinh tế
Kinh tế Kim Bảng đa dạng, gồm nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ du lịch. Vùng đồng bằng ven sông chuyên canh lúa, ngô, rau màu. Khu vực đồi núi tập trung khai thác đá vôi trắng, đất sét phục vụ sản xuất xi măng, vật liệu xây dựng.
Công nghiệp phát triển nhờ các cụm công nghiệp nhỏ và nhà máy xi măng, gạch, chế biến nông sản. Dịch vụ thương mại và du lịch tăng trưởng nhanh, đặc biệt từ khi quần thể du lịch Tam Chúc đi vào hoạt động, thu hút đông du khách trong và ngoài nước.
Làng nghề truyền thống
Kim Bảng có nhiều làng nghề nổi tiếng, tiêu biểu:
- Gốm sứ Quyết Thành
- Nghề mộc Nhật Tân
- Thêu ren Phương Thượng
- Dệt Lác Nhuế
- Chế tác đá mỹ nghệ các xã phía Tây
Những làng nghề này vừa tạo việc làm cho người dân, vừa góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa lâu đời của địa phương.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Kim Bảng nổi tiếng với các di tích và danh thắng:
- Quần thể chùa Tam Chúc – điểm du lịch tâm linh lớn nhất miền Bắc
- Chùa Bà Đanh – di tích cổ nằm ven sông Đáy
- Miếu Bạch Mã tại Ngọc Sơn – thờ Linh Lang Đại vương
- Đình Phương Khê – nơi thờ Đinh Tiên Hoàng Đế và Hoàng hậu Dương Vân Nga
- Ngu Động Thi Sơn – hệ thống động đá vôi kỳ thú, cảnh quan độc đáo
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
Kim Bảng đặt mục tiêu trở thành thị xã hiện đại, phát triển mạnh kinh tế đa ngành, trong đó du lịch và công nghiệp – dịch vụ đóng vai trò then chốt. Địa phương tập trung:
- Hoàn thiện quy hoạch vùng Tam Chúc thành trung tâm du lịch quốc gia
- Đầu tư hạ tầng đồng bộ kết nối cao tốc, quốc lộ và các tuyến liên vùng
- Nâng cấp khu đô thị trung tâm tại thị trấn Quế, thị trấn Ba Sao
- Phát triển các cụm công nghiệp sạch, tạo thêm việc làm
- Nâng cao chất lượng giáo dục, y tế, hạ tầng xã hội
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Kim Bảng phấn đấu trở thành đô thị sinh thái – du lịch – dịch vụ hiện đại, giữ vai trò trung tâm kinh tế, du lịch của tỉnh Hà Nam và khu vực phụ cận Hà Nội.
Các định hướng cụ thể:
- Xây dựng Kim Bảng thành điểm đến du lịch tâm linh – sinh thái hàng đầu miền Bắc
- Phát triển các khu đô thị vệ tinh xanh, hiện đại
- Ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp và sản xuất công nghiệp
- Bảo tồn, tôn tạo các di tích, làng nghề truyền thống
- Nâng cao năng lực quản lý đô thị, hạ tầng thông minh và chất lượng cuộc sống cư dân
