Tổng quan về huyện Kiến Xương trước sáp nhập
Huyện Kiến Xương là vùng đất giàu truyền thống lịch sử và văn hóa, được thành lập vào năm 1890, nằm ở phía Nam tỉnh Thái Bình. Huyện có diện tích 199,2 km², dân số khoảng 218.197 người, là một trong những huyện có mật độ dân cư cao của tỉnh.
Địa hình Kiến Xương chủ yếu là đồng bằng phù sa màu mỡ do hệ thống sông Trà Lý, sông Hóa bồi đắp qua hàng ngàn năm. Khí hậu nhiệt đới gió mùa, mùa hè nóng ẩm, mùa đông lạnh khô, thuận lợi cho canh tác nông nghiệp, đặc biệt là lúa nước, cây vụ đông và các loại rau màu.
Ranh giới hành chính của huyện Kiến Xương trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Tiền Hải
- Phía Tây giáp huyện Vũ Thư
- Phía Nam giáp tỉnh Nam Định
- Phía Bắc giáp thành phố Thái Bình
Nhờ vị trí địa lý thuận lợi, Kiến Xương đã hình thành hệ thống giao thương, sản xuất đa dạng, nổi tiếng khắp vùng đồng bằng sông Hồng với các làng nghề thủ công truyền thống và giá trị văn hóa đặc sắc.
Đơn vị hành chính
Trước thời điểm sáp nhập, huyện Kiến Xương gồm 1 thị trấn và 28 xã, tạo nên cơ cấu hành chính đồng đều, quản lý thuận lợi từ trung tâm huyện đến các vùng nông thôn.
Cụ thể, các đơn vị hành chính của huyện gồm: Thị trấn Kiến Xương, xã An Bình, xã Bình Định, xã Bình Minh, xã Bình Nguyên, xã Bình Thanh, xã Hòa Bình, xã Hồng Thái, xã Hồng Tiến, xã Hồng Vũ, xã Lê Lợi, xã Minh Quang, xã Minh Tân, xã Nam Bình, xã Quang Bình, xã Quang Lịch, xã Quang Minh, xã Quang Trung, xã Quốc Tuấn, xã Tây Sơn, xã Thanh Tân, xã Thống Nhất, xã Trà Giang, xã Vũ An, xã Vũ Công, xã Vũ Lễ, xã Vũ Ninh, xã Vũ Quý, xã Vũ Trung.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Kiến Xương đã đạt nhiều thành tựu nổi bật về phát triển hạ tầng trong những thập kỷ gần đây. Hệ thống giao thông được cải tạo, nâng cấp với tuyến đường tỉnh lộ 223, tuyến đường tránh nối thành phố Thái Bình đi Tiền Hải, mạng lưới đường liên xã, liên thôn đã được bê tông hóa trên 80%, tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa và phát triển kinh tế – xã hội.
Hạ tầng thương mại được tập trung đầu tư tại thị trấn Kiến Xương, với chợ trung tâm, các siêu thị mini, cửa hàng vật tư nông nghiệp, trung tâm thương mại dịch vụ. Huyện cũng có các cụm công nghiệp nhỏ, cơ sở sản xuất tập trung tại Hồng Thái, Thượng Hiền, Nam Cao, góp phần giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương.
Trong lĩnh vực giáo dục – y tế, Kiến Xương có mạng lưới trường học từ mẫu giáo đến THPT phủ khắp các xã, trung tâm giáo dục nghề nghiệp, bệnh viện đa khoa huyện và các trạm y tế hiện đại, đảm bảo chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Bản đồ giao thông huyện Kiến Xương trước sáp nhập phản ánh rõ quá trình phát triển hạ tầng đồng bộ, kết nối liên vùng, tạo thế mạnh cạnh tranh trong thu hút đầu tư và phát triển kinh tế.
Kinh tế
Kinh tế huyện Kiến Xương trước sáp nhập phát triển đa ngành, với nông nghiệp, công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ thương mại. Sản xuất nông nghiệp giữ vai trò chủ lực, tập trung cây lúa, cây rau màu, chăn nuôi gia súc gia cầm, kết hợp thủy sản quy mô hộ gia đình. Mô hình chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nuôi trồng thủy sản nước ngọt được nhân rộng ở nhiều xã.
Làng nghề truyền thống và tiểu thủ công nghiệp đóng góp giá trị rất lớn. Tính đến nay, toàn huyện có 24 làng nghề đáp ứng tiêu chí về số hộ và lao động, góp phần tạo thu nhập ổn định. Trong đó, nghề chạm bạc Đồng Xâm xã Hồng Thái đạt giá trị sản xuất gần 120 tỷ đồng/năm, chiếm khoảng 45% giá trị sản xuất của xã, là điểm sáng của kinh tế địa phương. Nghề mây tre đan ở Thượng Hiền cũng xuất khẩu sản phẩm đi châu Âu, Nhật Bản, doanh thu đạt khoảng 20 tỷ đồng/năm. Các làng nghề truyền thống khác như dệt đũi Nam Cao, làm đậu phụ, sản xuất hàng mây tre mỹ nghệ đã góp phần thay đổi diện mạo kinh tế nông thôn.
Làng nghề truyền thống
Kiến Xương nổi bật là một trong những huyện có nhiều làng nghề nhất của tỉnh Thái Bình, góp phần quan trọng đưa huyện trở thành vùng kinh tế nông thôn phát triển năng động. Theo đánh giá của UBND huyện, đến nay toàn huyện có 24 làng nghề đáp ứng tiêu chí về số hộ, số lao động tham gia, giá trị sản xuất và lưu giữ bản sắc truyền thống.
Tiêu biểu nhất là làng nghề chạm bạc Đồng Xâm (xã Hồng Thái) – cái tên đã tồn tại gần 600 năm. Nghề chạm bạc không chỉ là kế sinh nhai mà còn là niềm tự hào của người dân nơi đây. Toàn làng có 1 doanh nghiệp, hơn 150 tổ, hộ sản xuất, tạo việc làm cho khoảng 2.000 lao động địa phương và thêm 2.000 lao động ở các xã lân cận. Sản phẩm bạc Đồng Xâm tinh xảo, mẫu mã đa dạng, đã được cấp chứng nhận nhãn hiệu tập thể, đạt chuẩn OCOP, xuất hiện ở khắp các tỉnh thành và được xuất khẩu ra nước ngoài.
Ngoài các làng nghề nổi bật trên, Kiến Xương còn duy trì nghề làm đậu phụ, đan lát, sản xuất giấy tiền, chế biến thực phẩm. Trong các làng nghề, hiện có 6 nghệ nhân được công nhận nghệ nhân cấp quốc gia, 16 doanh nghiệp, 2 hợp tác xã và hàng nghìn hộ sản xuất nhỏ lẻ, góp phần giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống nông dân.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Huyện Kiến Xương có nhiều di tích lịch sử – văn hóa lâu đời, gắn liền với tiến trình phát triển của vùng đất. Tiêu biểu và thật sự tồn tại có thể kể đến:
- Đền Đồng Xâm: Di tích gắn với làng nghề chạm bạc, nơi tổ chức lễ hội truyền thống lớn vào tháng 4 âm lịch hàng năm, thu hút hàng nghìn du khách, nghệ nhân, thương nhân đến tham quan, dâng hương và trao đổi sản phẩm.
- Đình Ngái: Di tích văn hóa tín ngưỡng có kiến trúc cổ độc đáo, nằm trong hệ thống đình làng cổ truyền của đồng bằng Bắc Bộ.
- Đình Cả làng Bình Trật: Di tích quan trọng thờ Thành Hoàng làng, nơi diễn ra nhiều sinh hoạt văn hóa cộng đồng, lễ hội truyền thống.
- Làng nghề chạm bạc Đồng Xâm: Không chỉ là điểm sản xuất mà còn là không gian văn hóa độc đáo, mỗi dịp lễ hội đều có trưng bày sản phẩm nghệ thuật, tôn vinh những người thợ tài hoa.
Những di tích này không chỉ mang giá trị tâm linh mà còn là địa chỉ nghiên cứu lịch sử – văn hóa, bảo tồn di sản của cộng đồng cư dân lâu đời.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Huyện Kiến Xương đặt mục tiêu phát triển nông nghiệp bền vững gắn với công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ thương mại. Giai đoạn đến năm 2030, huyện tập trung triển khai các dự án hạ tầng trọng điểm như mở rộng đường tỉnh 223, xây dựng các tuyến giao thông kết nối vùng sản xuất nguyên liệu mây tre đan, nâng cấp các cụm công nghiệp tại xã Hồng Thái và Thượng Hiền. Huyện tiếp tục đầu tư hỗ trợ phát triển các làng nghề truyền thống, đẩy mạnh ứng dụng máy móc hiện đại, nâng cao giá trị sản phẩm.
Đặc biệt, Kiến Xương ưu tiên phát triển vùng nguyên liệu bền vững cho nghề mây tre đan, nghề dệt đũi, nghề chạm bạc, đồng thời hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý, tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm OCOP, tăng cường xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm ra thị trường trong và ngoài nước. Hệ thống trung tâm thương mại, chợ đầu mối nông sản, trung tâm giới thiệu sản phẩm làng nghề được quy hoạch tại thị trấn Kiến Xương, góp phần mở rộng kênh tiêu thụ.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Huyện Kiến Xương
Xem thêm các bản đồ quy hoạch các thành phố/huyện/thị xã thuộc tỉnh Thái Bình:
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, huyện Kiến Xương phấn đấu trở thành vùng kinh tế nông thôn năng động, trung tâm sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ chất lượng cao của đồng bằng Bắc Bộ. Huyện định hướng phát triển đồng bộ hạ tầng giao thông, xây dựng các khu đô thị mới gắn với thị trấn Kiến Xương, phát triển cụm công nghiệp – dịch vụ hiện đại.
Các làng nghề truyền thống như Đồng Xâm, Thượng Hiền, Nam Cao sẽ trở thành trung tâm du lịch trải nghiệm, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa. Nông nghiệp công nghệ cao, vùng sản xuất nguyên liệu bền vững sẽ được hình thành, hỗ trợ phát triển kinh tế tuần hoàn, bảo vệ môi trường. Hệ thống điện năng lượng tái tạo, cấp nước sạch, xử lý rác thải hiện đại được triển khai toàn diện, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.
