Tổng quan về huyện Thanh Ba
Huyện Thanh Ba nằm ở vùng trung du đồi thấp, phía đông tỉnh Phú Thọ, cách thành phố Việt Trì khoảng 40 km về phía tây bắc. Đây là địa phương có điều kiện tự nhiên đa dạng, thuận lợi cho phát triển nông – lâm nghiệp và các ngành kinh tế phụ trợ.
- Diện tích tự nhiên: khoảng 195,03 km²
- Dân số (năm 2019): 115.470 người
- Trong đó có khoảng 8.201 người sinh sống ở khu vực đô thị
- 107.269 người cư trú tại nông thôn
- Mật độ dân số: xấp xỉ 592 người/km²
Huyện Thanh Ba nằm ở phía tây bắc của tỉnh Phú Thọ, có ranh giới tiếp giáp với:
- Phía Bắc giáp huyện Hạ Hòa và huyện Đoan Hùng
- Phía Đông giáp huyện Phù Ninh
- Phía Nam giáp thị xã Phú Thọ và huyện Tam Nông
- Phía Tây giáp huyện Cẩm Khê
Địa hình của huyện có xu hướng thấp dần từ Đông Bắc xuống Tây Nam, phù hợp với hướng chảy của các con sông lớn như sông Hồng và sông Đà. Toàn huyện được chia thành ba vùng địa hình rõ rệt:
- Vùng đồng bằng ven sông
- Vùng đồi gò
- Vùng đồi rừng
Sự phân hóa địa hình này góp phần tạo điều kiện phát triển sản xuất nông nghiệp đa dạng, kết hợp với lâm nghiệp, chăn nuôi và giao thông thủy nội địa.
Đơn vị hành chính
Huyện Thanh Ba gồm 1 thị trấn và 18 xã trực thuộc:
- Thị trấn: Thanh Ba (huyện lỵ).
- Các xã: Chí Tiên, Đại An, Đỗ Sơn, Đỗ Xuyên, Đông Lĩnh, Đông Thành, Đồng Xuân, Hanh Cù, Hoàng Cương, Khải Xuân, Lương Lỗ, Mạn Lạn, Ninh Dân, Quảng Yên, Sơn Cương, Thanh Hà, Vân Lĩnh, Võ Lao.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Thanh Ba có hệ thống giao thông đa dạng với các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ (như 314, 320C…), đường huyện và gần 30 km đường thủy dọc theo sông Thao. Vị trí gần các tuyến cao tốc lớn như Nội Bài – Lào Cai và Tuyên Quang – Phú Thọ giúp kết nối thuận lợi với các vùng lân cận và trung tâm kinh tế lớn.
Trung tâm huyện là thị trấn Thanh Ba, có diện tích 4,81 km². Hệ thống cơ sở hạ tầng đô thị cơ bản như y tế, giáo dục, chợ và dịch vụ dân sinh đã được đầu tư tương đối đồng bộ, đáp ứng nhu cầu của người dân địa phương.
Kinh tế
Nông nghiệp: Chủ yếu là lúa, ngô, khoai, cùng cây công nghiệp ngắn ngày – đặc biệt trồng chè, trái cây và chăn nuôi gia súc, gia cầm.
Công nghiệp & làng nghề:
- Có làng nghề mây tre đan tại xã Đỗ Xuyên và một số hoạt động sơ chế chè địa phương.
- Sắp tới lên kế hoạch 3 cụm công nghiệp (Quảng Yên, Đại An, Đông Lĩnh) với quy hoạch khu CN Thanh Ba diện tích 150 ha.
Thương mại – dịch vụ & du lịch:
- Thị trấn là trung tâm giao dịch;
- Các lễ hội truyền thống và di tích tâm linh như đền Du Yến, hồ Ba Gạc, hồ Trầm Sắt, chùa Đỗ Sơn, nghĩa trang liệt sĩ… là đầu mối du lịch văn hóa – sinh thái.
- Huyện có hội vật ở Hanh Cù và Đông Thành, múa cánh tiên – giằng búa Chí Tiên, hội cầu giỏ – bơi chải ở Lương Lỗ – thu hút đông đảo khách.
Khu công nghiệp/ Làng nghề truyền thống
Khu công nghiệp và cụm công nghiệp
- Khu công nghiệp Thanh Ba
- Quy mô: 365 ha
- Vị trí: Thuộc địa bàn các xã Đại An, Đông Lĩnh và Quảng Yên. Khu công nghiệp tập trung quy mô lớn, đã được tỉnh Phú Thọ phê duyệt trong quy hoạch phát triển công nghiệp đến năm 2030
- Cụm công nghiệp Bãi Ba – Đông Thành
- Vị trí: Xã Chí Tiên và Đông Thành
- Diện tích: Trên 75 ha
- Tình trạng: Đã hoàn thành giai đoạn 1, đang mở rộng thêm khoảng 25 ha
- Cụm công nghiệp Quảng Yên
- Vị trí: Xã Đại An và Quảng Yên
- Diện tích: 69,42 ha
- Tiến độ: Dự kiến khởi công trước tháng 3/2024
- Cụm công nghiệp Bãi Ba số 2
- Vị trí: Xã Chí Tiên và Sơn Cương
- Diện tích: Khoảng 75 ha
- Hiện trạng: Đang trong quá trình giải phóng mặt bằng
- Cụm công nghiệp làng nghề phía Nam Thanh Ba
- Vị trí: Xã Đỗ Sơn và Thanh Hà
- Diện tích: Khoảng 36,7 ha
- Tình trạng khai thác:
- Diện tích đang vận hành: 11,3 ha
- Tỷ lệ lấp đầy: 87% với 10 doanh nghiệp đang hoạt động
Các làng nghề truyền thống tại huyện Thanh Ba gồm có:
- Làng nghề mây tre đan Đỗ Xuyên (xã Đỗ Xuyên)
- Nổi tiếng với sản phẩm cót, mâm nứa dồn
- Được công nhận sản phẩm OCOP 4 sao
- Sản phẩm thủ công tinh xảo, truyền qua nhiều thế hệ
- Có doanh thu xuất khẩu đến nhiều tỉnh và quốc tế
- Nghề nón lá Gia Thanh
- Tuy thuộc xã Gia Thanh, huyện Phù Ninh nhưng được biết đến là làng nghề nổi tiếng toàn tỉnh
- Góp phần gìn giữ nét đẹp truyền thống và phát triển kinh tế hộ gia đình
- Nghề chế biến chè Chùa Tà (xã Tiên Phú, huyện Phù Ninh)
- Sản xuất chè theo tiêu chuẩn VietGAP
- Là một trong những làng nghề tiêu biểu của tỉnh Phú Thọ
Di tích – Lễ hội
- Huyện Thanh Ba (Phú Thọ) là địa phương có nhiều di tích lịch sử văn hóa giá trị, trong đó nổi bật với 2 di tích cấp quốc gia: Đình đền Mạo Phổ (xã Lương Lỗ) và Đền Du Yến (xã Chí Tiên). Bên cạnh đó, huyện còn có các di tích cấp tỉnh tiêu biểu như: Chùa Thọ Khuê (xã Yển Khê) và Đền Năng Yên (xã Quảng Yên), phản ánh đời sống tín ngưỡng phong phú và truyền thống văn hóa lâu đời của địa phương.
- Huyện Thanh Ba có lễ hội Đền Du Yến – một trong những lễ hội lớn và quan trọng của địa phương, được tổ chức hằng năm vào ngày 15 tháng Giêng tại xã Chí Tiên. Lễ hội đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, thể hiện nét đẹp tín ngưỡng truyền thống và giá trị văn hóa lâu đời của vùng đất này.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Thu nhập đầu người và tỷ lệ lao động phi nông nghiệp tăng mạnh;
- ≥ 70% xã đạt chuẩn nông thôn mới; thị trấn Thanh Ba nâng cấp đô thị loại V;
- Lưu lượng du khách mỗi năm tăng đều;
- Bảo đảm môi trường, nâng cấp hạ tầng theo hướng xanh – bền;
- Phục hồi hiệu quả di tích lịch sử và tổ chức lễ hội văn hóa.
Tầm nhìn đến năm 2050
- Thành đô thị vệ tinh hiện đại kết nối Việt Trì – Phú Thọ;
- Trung tâm du lịch sinh thái – văn hóa;
- Kinh tế đa ngành, xanh – sạch – bền vững;
- Cộng đồng dân cư giàu bản sắc văn hóa và chất lượng sống cao;
- Chính quyền minh bạch, hiệu quả, đẩy mạnh chuyển đổi số.
