Tổng quan về huyện Tam Nông
Huyện Tam Nông là một trong những đơn vị hành chính nằm ở phía đông tỉnh Phú Thọ, thuộc vùng trung du và miền núi Bắc Bộ. Đây là địa phương có tốc độ tăng dân số ổn định và đóng vai trò quan trọng trong kết nối vùng giữa Phú Thọ với Hà Nội và các huyện lân cận.
Tính đến năm 2019, huyện Tam Nông có dân số khoảng 87.931 người, với mật độ dân số trung bình đạt khoảng 564 người trên mỗi km². Diện tích tự nhiên của huyện vào khoảng 155,97 km², tương đương 15.596,9 ha. Dân cư phân bố chủ yếu tại các xã vùng nông thôn và thị trấn trung tâm, với hoạt động kinh tế chính là sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi và tiểu thủ công nghiệp.
Tam Nông có vị trí chiến lược ở vùng trung tâm phía nam tỉnh Phú Thọ, tiếp giáp với nhiều huyện và tỉnh lân cận, tạo thuận lợi trong giao thương và phát triển kinh tế – xã hội. Cụ thể:
- Phía Đông giáp huyện Lâm Thao và huyện Ba Vì (TP. Hà Nội), ranh giới tự nhiên là sông Đà
- Phía Tây giáp huyện Cẩm Khê và huyện Yên Lập
- Phía Nam giáp huyện Thanh Thủy và huyện Thanh Sơn
- Phía Bắc giá p thị xã Phú Thọ và huyện Thanh Ba
Với vị trí địa lý thuận lợi, địa hình đa dạng cùng dân số đang tăng trưởng, Tam Nông có nhiều tiềm năng để phát triển toàn diện về nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ và du lịch sinh thái trong tương lai.
Đơn vị hành chính
Huyện Tam Nông có tổng cộng 20 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm:
-
1 thị trấn (huyện lỵ): Thị trấn Hưng Hóa
-
9 xã: Cổ Tiết, Dậu Dương, Hồng Đà, Hùng Đô, Hương Nha, Hương Nộn, Phương Thịnh, Tam Cường, Tứ Mỹ, Vực Trường, Xuân Quang, Văn Lương cùng với Dị Nậu, Hiền Quan, Quang Húc, Tề Lễ, Thanh Uyên, Thọ Văn và Dân Quyền.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
- Tam Nông nằm dọc theo các tuyến quốc lộ như QL32, QL32A và QL32C, là đầu mối giao thông quan trọng của Phú Thọ, kết nối Hà Nội – Phú Thọ qua cầu Trung Hà. Sắp tới dự án cao tốc Phú Thọ – Ba Vì cũng đi qua đây, hỗ trợ phát triển kinh tế – xã hội.
- Hệ thống đường nội huyện, cầu vượt sông Đà, mạng lưới cấp điện, cấp nước và viễn thông ngày càng hoàn thiện, phục vụ sinh hoạt và phát triển công nghiệp – dịch vụ.
Kinh tế
- Huyện được xác định là vùng kinh tế trọng điểm về công nghiệp của tỉnh Phú Thọ. Hiện trên địa bàn đã hình thành khu công nghiệp Trung Hà, khu công nghiệp Tam Nông, và cụm công nghiệp Cổ Tiết. Sự chuyển dịch cơ cấu mạnh mẽ từ nông nghiệp sang công nghiệp – dịch vụ – du lịch giúp tăng thu ngân sách, tạo việc làm và nâng cao đời sống người dân.
- Lãnh đạo huyện chú trọng hoàn thiện kết cấu hạ tầng, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thu hút và mở rộng các dự án công nghiệp, làm cho kinh tế địa phương có bước tăng trưởng vững chắc.
Khu công nghiệp / Làng nghề truyền thống
- Khu công nghiệp Trung Hà: Đặt gần cầu Trung Hà, cầu nối giao thông quan trọng.
- Khu công nghiệp Tam Nông: Nằm trong vùng quy hoạch phát triển công nghiệp trọng yếu.
- Cụm công nghiệp Cổ Tiết: Phát triển nhỏ hơn nhưng kết hợp giữa sản xuất công nghiệp và nghề truyền thống địa phương. Các làng nghề truyền thống vẫn tồn tại bên cạnh công nghiệp hiện đại, tạo sự cân bằng nghề nghiệp – văn hóa.
- Huyện Tam Nông hiện có 6 làng nghề truyền thống, trong đó có 4 làng nghề chuyên sản xuất và chế biến sơn đỏ tại các xã Xuân Quang, Thọ Văn, Dị Nậu và Văn Lương. Bên cạnh đó, xã Hiền Quan có làng nghề đan lát, còn xã Thanh Uyên nổi tiếng với làng nghề mộc.
Di tích – Lễ hội
Huyện Tam Nông (Phú Thọ) có nhiều điểm tham quan nổi bật bao gồm các di tích lịch sử, văn hóa và danh thắng thiên nhiên:
- Đền thờ vua Lý Nam Đế – Nơi tưởng niệm vua Lý Nam Đế, gắn với lịch sử dựng nước.
- Cột cờ Hưng Hóa – Biểu tượng văn hóa và lịch sử vùng đất Tam Nông.
- Đình Cổ Tiết – Kiến trúc truyền thống tiêu biểu, là nơi diễn ra lễ hội làng.
- Đền thờ Nguyễn Quang Bích – Tôn vinh nhà giáo và tướng sĩ nổi tiếng.
- Đền Dị Nậu – Di tích tâm linh địa phương lâu đời.
- Chùa Phúc Thánh Hương Nộn – Địa điểm thiêng liêng kết hợp cảnh quan linh thiêng và thiên nhiên.
Trên địa bàn huyện còn có Hội phết Hiền Quan, diễn ra tại xã Hiền Quan từ ngày 12–13 tháng Giêng âm lịch, tôn vinh Thiều Hoa công chúa và Mộc Trang đại vương – những người có công với dân với nước thời Hai Bà Trưng và nhà Đinh. Ngoài ra, người Mường và người Việt trong huyện có hát ví, hát đúm, hát xoan, hát ghẹo… tạo nên không khí lễ hội đa dạng, đậm bản sắc dân gian.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Hoàn thiện cơ sở hạ tầng giao thông: triển khai và kết nối cao tốc Phú Thọ – Ba Vì, nâng cấp quốc lộ và đường liên xã.
- Mở rộng và thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp Trung Hà, Tam Nông, phát triển các cụm công nghiệp hỗ trợ; khuyến khích làng nghề truyền thống.
- Tăng tỷ trọng khu vực công nghiệp – dịch vụ, giảm dần tỷ trọng nông nghiệp, nâng cao thu nhập bình quân đầu người.
- Mở rộng đô thị hóa, nâng cấp thị trấn Hưng Hóa thành trung tâm dịch vụ – thương mại địa phương.
- Tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, cải cách hành chính, tăng cường quản lý đất đai và quy hoạch.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Tam Nông
Tầm nhìn đến năm 2050
- Trở thành huyện công nghiệp – đô thị hóa cao của tỉnh Phú Thọ, nằm trong hành lang phát triển dọc tuyến cao tốc và ven sông Đà.
- Triển khai thêm các khu công nghiệp công nghệ sạch, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn gắn với du lịch sinh thái sông Đà, văn hóa lễ hội.
- Thiết lập hệ thống đô thị và dịch vụ chất lượng, cơ sở hạ tầng kỹ thuật – xã hội đồng bộ, nâng cao chất lượng sống người dân.
- Duy trì và phát triển di sản văn hóa như hát xoan, lễ hội Hiền Quan, du lịch tâm linh vùng Hùng Sơn, tạo thành điểm đến văn hóa – du lịch hấp dẫn.
Trước khi sáp nhập hành chính vào đầu năm 2020, Tam Nông là huyện có diện tích hơn 155 km², dân số gần 88.000 người, bao gồm thị trấn Hưng Hóa và 19 xã với bản đồ hành chính rõ ràng. Với vị trí địa lý thuận lợi, mạng lưới giao thông phát triển và những khu công nghiệp mới, Tam Nông được xác định là vùng kinh tế quan trọng của tỉnh. Cùng với bản sắc văn hóa đặc sắc như lễ hội Hiền Quan và hát xoan, sự phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2050 hứa hẹn biến Tam Nông trở thành một đô thị công nghiệp – văn hóa – dịch vụ hiện đại của vùng Đông Bắc Bộ.
