Tổng quan về huyện Khoái Châu trước sáp nhập
Huyện Khoái Châu, nằm trải dọc theo bờ phải sông Hồng, từ lâu được biết đến là một vùng quê trù phú, nơi cây nhãn lồng đã trở thành biểu tượng gắn liền với đất và người. Trước khi điều chỉnh địa giới, diện tích tự nhiên của huyện khoảng 131 km², với dân số gần 190.000 người, phần đông sinh sống ở những xã ven sông và các làng truyền thống lâu đời.
Địa hình của Khoái Châu khá bằng phẳng, thoải dần về phía đông, được bồi đắp liên tục bởi phù sa sông Hồng. Nhờ lợi thế đó, vùng đất này hình thành những cánh đồng màu mỡ, trải dài từ bãi bồi ven sông đến các vùng canh tác cây ăn quả chuyên canh. Nếu nhìn trên bản đồ, Khoái Châu giữ vị trí trung chuyển khá thuận lợi, nằm giữa thành phố Hưng Yên, các huyện Kim Động, Ân Thi và chỉ cách Hà Nội một quãng không xa qua cầu Yên Lệnh.
Ranh giới hành chính huyện Khoái Châu trước sáp nhập:
- Phía Bắc giáp huyện Văn Giang và huyện Yên Mỹ
- Phía Nam giáp huyện Kim Động và huyện Ân Thi
- Phía Đông giáp huyện Ân Thi
- Phía Tây giáp sông Hồng, đối diện huyện Thường Tín (Hà Nội)
Không gian nông thôn ở Khoái Châu vừa mang vẻ yên bình của đồng bằng Bắc Bộ, vừa phản ánh nhịp sống ngày một đổi thay theo hướng hiện đại, đặc biệt ở những xã ven các tuyến giao thông lớn.
Đơn vị hành chính
Huyện Khoái Châu trước khi sáp nhập được chia thành 20 đơn vị hành chính, trong đó có một thị trấn trung tâm và 19 xã. Mỗi địa phương đều có những đặc trưng riêng về sản xuất, tập quán và sinh hoạt cộng đồng, tạo nên bức tranh nông thôn đa dạng và nhiều màu sắc.
Danh sách đầy đủ các đơn vị hành chính: Thị trấn Khoái Châu, xã An Vĩ, xã Bình Minh, xã Chí Minh, xã Đại Tập, xã Dân Tiến, xã Đông Kết, xã Đông Ninh, xã Đông Tảo, xã Đồng Tiến, xã Liên Khê, xã Nguyễn Huệ, xã Ông Đình, xã Phạm Hồng Thái, xã Phùng Hưng, xã Tân Châu, xã Tân Dân, xã Thuần Hưng, xã Tứ Dân, xã Việt Hòa.
Hạ tầng và những điểm đáng chú ý
Cơ sở hạ tầng
Nếu ai từng ghé qua Khoái Châu, hẳn sẽ nhận ra không khí ở đây vừa có nét của một vùng thuần nông lâu đời, vừa lẫn trong đó hơi thở hiện đại của những tuyến đường đang ngày càng được mở rộng. Một trong những thay đổi lớn nhất nhiều năm qua là sự hình thành và nâng cấp trục đường tỉnh 379, nối Khoái Châu với cầu Yên Lệnh và các khu vực trung tâm của tỉnh.
Cầu Yên Lệnh – cây cầu lớn bắc qua sông Hồng – không chỉ mang ý nghĩa giao thông mà còn là biểu tượng kết nối giữa Khoái Châu và Hà Nội. Từ khi cầu thông xe, thương mại, vận chuyển nông sản và hàng hóa từ các xã ven sông đã thuận lợi hơn rất nhiều.
Bên cạnh giao thông, hệ thống điện, cấp nước sinh hoạt, trạm bơm tưới tiêu và mạng lưới trường học, trạm y tế được đầu tư đồng bộ hơn. Nhiều xã đã hoàn thành các tiêu chí hạ tầng nông thôn mới, những con đường làng bê tông phẳng phiu thay thế lối mòn đất đỏ trước kia. Tất cả tạo ra sự đổi thay khá rõ nét trong đời sống của người dân.
Kinh tế
Khoái Châu là địa phương giữ vững thế mạnh sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là trồng cây ăn quả. Những vườn nhãn lồng phủ xanh ven sông từ lâu đã trở thành hình ảnh quen thuộc. Nhãn nơi đây nổi tiếng về độ ngọt, cùi dày, được xuất khẩu và tiêu thụ rộng rãi. Vào mùa thu hoạch, khung cảnh người dân thu hái nhãn, đóng thùng, xe tải ra vào nhộn nhịp trên các tuyến đường quê là điều không thể lẫn với bất kỳ vùng nào khác.
Ngoài nhãn lồng, huyện còn phát triển vùng chuyên canh rau màu và cây vụ đông, cung cấp nông sản tươi cho các chợ đầu mối ở Hà Nội. Những năm gần đây, thương mại dịch vụ phát triển mạnh hơn tại thị trấn Khoái Châu và dọc tuyến đường tỉnh, tạo thêm nguồn thu nhập mới cho người dân. Mặc dù công nghiệp chưa chiếm tỷ trọng lớn, nhưng sản xuất tiểu thủ công nghiệp và chế biến nông sản từng bước hình thành quy mô rõ nét hơn.
Làng nghề truyền thống
So với nhiều huyện khác trong tỉnh, Khoái Châu không có nhiều làng nghề thủ công được quy hoạch tập trung. Thay vào đó, “nghề” đặc trưng nhất, gắn bó bền bỉ và góp phần tạo dựng danh tiếng địa phương chính là trồng nhãn lồng. Ở đây, không ít gia đình đã làm nghề trồng nhãn qua 3-4 thế hệ.
Ngoài vùng cây ăn quả, một số hộ dân ở xã Đại Tập, Tân Châu duy trì nghề đan lát, nghề làm hương hoặc mộc dân dụng, nhưng quy mô nhỏ, chủ yếu phục vụ thị trường quanh huyện. Do vậy, nếu xét trên khía cạnh làng nghề quy mô lớn, Khoái Châu không phải trung tâm của tỉnh. Nhưng chính sự chuyên canh nhãn lồng – từ chăm sóc, thu hái, đóng gói – đã tạo nên một nét nghề độc đáo rất riêng mà không nơi nào trong tỉnh có được.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Với người dân Khoái Châu, nhắc đến di tích không thể bỏ qua đền Dạ Trạch, ngôi đền cổ kính thờ Chử Đồng Tử – nhân vật huyền thoại được xếp trong “Tứ bất tử” của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Mỗi mùa lễ hội, con đường nhỏ dẫn về đền đông nghịt người hành hương. Ai đến đây cũng dừng lại dưới gốc đa trước sân, tĩnh tâm dâng nén hương và lắng nghe câu chuyện về chàng đánh cá nghèo gặp gỡ công chúa Tiên Dung.
Bên cạnh đó, nhiều đình làng, chùa cổ rải rác khắp huyện cũng góp phần làm phong phú đời sống tín ngưỡng. Đền Chử Đồng Tử – Tiên Dung ở Bình Minh hay chùa Mễ Sở gần ranh giới Văn Giang không quá xa thị trấn là những điểm đến quen thuộc của người dân trong dịp lễ tết.
Khoái Châu không phải vùng có núi non hùng vĩ, nhưng bù lại là những vườn cây bạt ngàn, những bãi bồi ven sông và không gian làng quê thanh bình, đủ sức làm dịu lòng bất cứ ai tìm đến.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong thập kỷ này, huyện xác định ưu tiên hiện đại hóa nông nghiệp và đầu tư hạ tầng thiết yếu. Trọng tâm là mở rộng diện tích nhãn đạt tiêu chuẩn VietGAP, phát triển mô hình liên kết sản xuất – tiêu thụ và đẩy mạnh thương hiệu nhãn Khoái Châu. Các tuyến đường kết nối liên xã, đường gom ven sông và hệ thống thủy lợi dự kiến được cải tạo đồng bộ hơn.
Đồng thời, chính quyền địa phương khuyến khích phát triển thương mại, dịch vụ hỗ trợ nông nghiệp, xúc tiến xây dựng các điểm tập kết nông sản và kho bảo quản quy mô vừa. Huyện cũng đặt mục tiêu hoàn thiện tiêu chí nông thôn mới nâng cao tại tất cả xã trước năm 2030.
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn xa hơn của Khoái Châu là trở thành vùng nông nghiệp công nghệ cao kết hợp du lịch trải nghiệm. Những bãi nhãn ven sông sẽ được quy hoạch thành vùng sản xuất kết hợp sinh thái, thu hút du khách tham quan. Hệ thống giao thông chủ lực sẽ nối thông Hà Nội – Hưng Yên – các tỉnh lân cận, tạo điều kiện đưa sản phẩm nông nghiệp vươn xa. Huyện hướng đến xây dựng môi trường sống xanh, sạch, hiện đại nhưng vẫn giữ nét bình yên đặc trưng của miền đồng bằng.
