Tổng quan về huyện Hiệp Hoà
Hiệp Hòa là huyện nằm ở phía Tây tỉnh Bắc Giang, cách trung tâm thành phố Bắc Giang khoảng 30 km và cách thủ đô Hà Nội khoảng 50 km. Đây là địa bàn chuyển tiếp giữa vùng đồi núi và đồng bằng, với địa hình nghiêng dần từ tây bắc xuống đông nam.
- Diện tích: khoảng 205,99 km² (20.599,65 ha)
- Dân số (cuối năm 2023): 287.373 người
- Mật độ dân số: khoảng 1.395 người/km²
Hiệp Hòa có vị trí chiến lược, giáp ranh nhiều địa phương quan trọng:
- Phía Đông giáp huyện Tân Yên và Việt Yên (Bắc Giang)
- Phía Tây tiếp giáp huyện Sóc Sơn (Hà Nội) và huyện Phổ Yên (Thái Nguyên) qua sông Cầu
- Phía Nam giáp huyện Yên Phong (Bắc Ninh)
- Phía Bắc giáp huyện Phú Bình (Thái Nguyên)
Về địa hình, huyện có Sông Cầu chảy dọc theo phía Tây và Nam, đóng vai trò quan trọng trong tưới tiêu nông nghiệp, đồng thời là tuyến tiềm năng cho phát triển giao thông đường thủy nội địa và logistics trong tương lai.
Đơn vị hành chính
Huyện có 2 thị trấn và 23 xã:
- Thị trấn: Thắng (huyện lỵ), Bắc Lý
- 23 xã: Bắc Lý, Châu Minh, Đại Thành, Danh Thắng, Đoan Bái, Đông Lỗ, Đồng Tân, Hòa Sơn, Hoàng An, Hoàng Lương, Hoàng Thanh, Hoàng Vân, Hợp Thịnh, Hùng Sơn, Hương Lâm, Lương Phong, Mai Đình, Mai Trung, Ngọc Sơn, Quang Minh, Thái Sơn, Thanh Vân, Thường Thắng, Xuân Cẩm.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
- Huyện Hiệp Hòa có hệ thống giao thông liên vùng gồm Quốc lộ 37 và các tuyến đường tỉnh 295, 296, 296B, kết nối thuận tiện với Hà Nội, Thái Nguyên và Bắc Ninh. Giai đoạn 2024–2025 tập trung cải tạo ĐT295, xây dựng vỉa hè, trồng cây xanh. Cầu Xuân Cẩm và các tuyến kết nối góp phần nâng cao năng lực giao thông toàn huyện.
- Điện lưới phủ kín 100% các xã, thôn với hơn 124 trạm biến áp. Nguồn nước sinh hoạt chủ yếu từ sông Cầu và giếng khoan; trên 70% dân số được cung cấp nước sạch. Tỷ lệ xử lý chất thải sinh hoạt tại khu vực nội thị đạt trên 95%. Huyện đã hoàn thiện 32 đồ án quy hoạch gồm khu đô thị, khu dân cư và khu nhà ở công nhân, phục vụ phát triển đô thị bền vững.
Kinh tế
- Nông – ngư nghiệp: Hiệp Hòa phát triển nông nghiệp với các cây trồng chủ lực như lúa, rau màu, kết hợp chăn nuôi gia súc và nuôi trồng thủy sản ven sông. Tài nguyên thiên nhiên phong phú gồm đất sét làm gốm, cát, đá ong, than và quặng sắt, tuy nhiên phần lớn chưa được khai thác quy mô.
- Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp: Toàn huyện có 1 khu công nghiệp và 10 cụm công nghiệp, với 76 dự án đầu tư có tổng vốn đăng ký khoảng 18.500 tỷ đồng. Các ngành công nghiệp trọng điểm gồm chế biến thực phẩm, xây dựng, sản xuất vật liệu, điện tử và bán dẫn đang được thúc đẩy mạnh mẽ.
- Thương mại – dịch vụ: Dịch vụ phát triển nhanh, đặc biệt là các lĩnh vực hỗ trợ công nghiệp, logistics, chợ nội thị và du lịch cộng đồng. Năm 2024, kinh tế Hiệp Hòa tăng trưởng 19,2%, đứng thứ 2 toàn tỉnh về giá trị sản xuất.
Khu công nghiệp/ Làng nghề truyền thống
- Cụm và khu công nghiệp: Hiệp Hòa có các cụm công nghiệp Minh Châu – Bắc Lý – Hương Lâm và hai khu công nghiệp lớn là Hòa Yên, Châu Minh – Bắc Lý – Hương Lâm, tạo nền tảng phát triển công nghiệp – dịch vụ trên địa bàn.
- Làng nghề truyền thống: Huyện nổi bật với các làng nghề gốm sành tại Châu Minh và Lương Phong, cùng các ngành nghề như may mặc, xây dựng và sản xuất vật liệu từ đất sét địa phương.
Di tích – Lễ hội
Hiệp Hòa là vùng quê giàu truyền thống cách mạng và văn hóa lâu đời. Trên địa bàn có nhiều di tích lịch sử tiêu biểu như Lăng Dinh Hương, một công trình kiến trúc đá cổ đặc sắc được xây dựng từ thế kỷ XVIII, với nghệ thuật điêu khắc tinh xảo. Đây là nơi thờ Quận công La Quý Hầu – một vị quan có công trong triều đình xưa.
Ngoài ra, huyện còn lưu giữ nhiều quần thể lăng đá cổ tại thị trấn Thắng và xã Đức Thắng, cùng với các địa danh gắn liền lịch sử cách mạng như Cầu Vát và cây đa trăm tuổi tại trung tâm thị trấn Thắng – nơi diễn ra cuộc mít tinh giành chính quyền ngày 19/8/1945.
Lễ hội đặc sắc nhất của Hiệp Hòa là Hội bơi chải làng Tiếu Mai (xã Mai Đình), có nguồn gốc từ thế kỷ XI, gắn với truyền thuyết chống giặc Tống trên sông Cầu. Lễ hội được tổ chức định kỳ 5 năm một lần, mang đậm yếu tố dân gian, tín ngưỡng và có giá trị văn hóa tiêu biểu.
Bên cạnh đó, các lễ hội đình, chùa như lễ tế thần, rước sắc phong, hội chùa đầu xuân... được duy trì ở nhiều làng xã trên địa bàn, phản ánh đậm nét văn hóa Kinh Bắc và đời sống tâm linh phong phú của người dân địa phương.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Thu nhập bình quân/người: >100 triệu đồng/năm.
- Tỷ lệ lao động phi nông nghiệp: đạt ~75% (nội thị ~80%).
- Hoàn thiện tiêu chí đô thị loại IV: xử lý rác thải, cấp nước sạch 100%, triển khai chính quyền điện tử.
- Phát triển OCOP: phê chuẩn 11 sản phẩm đặc trưng cấp huyện năm 2024
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Hiệp Hòa
Tầm nhìn đến năm 2050
- Đô thị loại III, xanh – sinh thái: bảo tồn cảnh quan, môi trường, gắn với văn hóa bản địa.
- Trung tâm công nghiệp mới của Bắc Giang: quy hoạch CN – logistics, nhà công nhân, dịch vụ kỹ thuật cao.
- Hạ tầng kỹ thuật thông minh – hiện đại: giao thông, điện, hệ thống công nghệ thông tin, đô thị điện tử.
- Bản sắc văn hóa – di sản giữ gìn: lễ hội truyền thống như bơi chải, cây đa lịch sử được trân trọng.
- Chất lượng sống cao, xã hội công bằng: giảm nghèo, phát triển y tế, giáo dục, an sinh.
Huyện Hiệp Hòa (205,99 km², ~287.000 dân) với nền kinh tế kết hợp nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ và truyền thống văn hóa bản địa, đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng đô thị loại IV, đặt mục tiêu trở thành thị xã vào 2027, hướng đến đô thị loại III vào năm 2050. Với cơ sở hạ tầng, tiềm năng vùng đồi-dồng-sông phong phú, lịch sử văn hóa và các lễ hội độc đáo, Hiệp Hòa cam kết phát triển xanh, thông minh, bền vững.
