Tổng quan về huyện Cao Lộc

Cao Lộc là huyện biên giới quan trọng nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Lạng Sơn, tiếp giáp với khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc). Huyện có vị trí chiến lược về kinh tế, quốc phòng và giao thương quốc tế, đặc biệt là qua cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị.

• Diện tích tự nhiên: 643,8 km²
• Dân số (năm 2019): 79.873 người
  • Trong đó: 17.575 người đô thị, 62.298 người nông thôn
  • Mật độ dân số: Khoảng 124 người/km²
• Trung tâm hành chính: Thị trấn Cao Lộc, cách thành phố Lạng Sơn khoảng 3 km về phía Đông Bắc

Vị trí địa lý và tiếp giáp:

• Phía Đông và Bắc giáp Trung Quốc (Quảng Tây)
• Phía Tây giáp các huyện Văn Lãng, Văn Quan và thành phố Lạng Sơn
• Phía Nam giáp huyện Chi Lăng và Lộc Bình

Địa hình huyện chủ yếu là đồi núi thấp và trung bình, xen kẽ các thung lũng hẹp và đồng bằng nhỏ, thuận lợi cho phát triển nông – lâm nghiệp và bố trí dân cư. Khu vực phía Đông có nhiều cửa khẩu, lối mở và đường biên giới, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế cửa khẩu và thương mại quốc tế.

Đơn vị hành chính

Huyện có 22 đơn vị hành chính cấp xã, gồm:

• 2 thị trấn: Cao Lộc (huyện lỵ) và Đồng Đăng (nổi tiếng với cửa khẩu quốc tế).
• 20 xã: Bảo Lâm, Bình Trung, Cao Lâu, Công Sơn, Gia Cát, Hải Yến, Hòa Cư, Hồng Phong, Hợp Thành, Lộc Yên, Mẫu Sơn, Phú Xá, Tân Liên, Tân Thành, Thạch Đạn, Thanh Lòa, Thụy Hùng, Xuất Lễ, Xuân Long, Yên Trạch.

Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật

Cơ sở hạ tầng

• Trên địa bàn huyện có các tuyến giao thông huyết mạch như Quốc lộ 1 (QL1) và Quốc lộ 4A, giữ vai trò trục chính kết nối từ Hà Nội – Lạng Sơn đến biên giới Trung Quốc qua cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị.
• Cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn, đoạn từ Bắc Giang đến Đồng Đăng, đã được đưa vào khai thác, đi qua địa bàn huyện Cao Lộc, tạo điều kiện thuận lợi cho việc kết nối các xã như Gia Cát, Yên Trạch và các khu vực cửa khẩu.
• Tuyến đường sắt Hà Nội – Đồng Đăng chạy qua huyện, với ga Đồng Đăng là điểm cuối, đồng thời là đầu mối quan trọng của giao thông đường sắt quốc tế kết nối Việt Nam – Trung Quốc.

Kinh tế

• Thương mại – dịch vụ – biên mậu: Đồng Đăng và cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị là đầu mối xuất nhập khẩu hàng hóa với Trung Quốc, thu hút nhiều hoạt động thương mại – vận tải quốc tế và nội địa.
• Nông – lâm nghiệp: Phát triển nông nghiệp ven đường bộ, nhất là các xã vùng đồng bằng bên giữa đồi thấp; rừng và đồi núi tạo nguồn gỗ và nông lâm sản.
• Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp: Các cơ sở nhỏ chế biến nông sản, vật liệu xây dựng, gia công địa phương tại các xã.
• Du lịch – sinh thái: Kết hợp du lịch cửa khẩu, văn hoá – sinh thái tại Mẫu Sơn (cao 1.541 m) – điểm du lịch mát mẻ mùa hè và có thể có tuyết vào mùa đông.

Làng nghề công nghiệp

Huyện Cao Lộc hiện còn lưu giữ nhiều nghề truyền thống đặc trưng, góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa địa phương:

• Làng đá Thạch Khuyên (xã Thạch Đạn): Hơn 100 hộ người Tày, Nùng làm nhà, sân, tường bằng đá. Nghề có lịch sử hơn 300 năm, đang được địa phương bảo tồn và phát huy giá trị.
• Dệt thổ cẩm (xã Hòa Cư): Nghề truyền thống được hỗ trợ phục hồi thông qua các dự án xúc tiến làng nghề.
• Đan gùi (xã Công Sơn): Nghề thủ công gắn với sinh hoạt vùng cao, góp phần giữ gìn văn hóa dân tộc

Di tích – Lễ hội

Huyện Cao Lộc – Tỉnh Lạng Sơn là địa phương có nhiều di tích lịch sử và điểm tham quan tiêu biểu, thu hút đông đảo du khách và có giá trị văn hóa – lịch sử quan trọng. Một số địa điểm nổi bật gồm:

• Đền Mẫu Đồng Đăng
• Chùa Bắc Nga
• Nhà bia Thủy Môn Đình
• Cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị
• Ga đường sắt quốc tế Đồng Đăng
• Pháo đài Đồng Đăng
• Khu di tích du kích Ba Sơn
• Ẩm thực vùng Cao Lộc: Đặc sản như bánh khẩu sli, phở chua Lạng Sơn, đào Mẫu Sơn, quýt Bảo Lâm, gà sáu cựa, lạp xưởng, rau củ rừng, rượu Mẫu Sơn — thể hiện bản sắc văn hóa vùng biên.

Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050

Mục tiêu đến năm 2030

• Dân số đô thị stabilizing ~18 000–20 000 người, mật độ >1.500 người/km².
• Thu nhập bình quân đầu người tăng ít nhất 1,5 lần so năm 2020.
• Tỷ trọng lao động phi nông nghiệp đạt ≥60%.
• ≥70% xã đạt chuẩn nông thôn mới; thị trấn Cao Lộc nâng cấp đô thị loại IV-V.
• Đạt 300.000 lượt khách du lịch/năm, tập trung tại cửa khẩu, Mẫu Sơn, nghề truyền thống.
• Phát triển 2–3 sản phẩm OCOP đạt cấp tỉnh trở lên.

Tầm nhìn đến năm 2050

• Trung tâm biên mậu quốc tế Đông Bắc: Cao Lộc là cửa ngõ thương mại – logistics quốc tế, với chợ biên giới và cảng đa phương tiện.
• Đô thị sinh thái & thông minh: Thị trấn Cao Lộc và cụm cửa khẩu được quy hoạch xanh – thông minh; kết nối đường sắt, cao tốc, logistic.
• Du lịch cao cấp: Mẫu Sơn phát triển thành khu nghỉ dưỡng mùa hè – mùa đông (có tuyết – ôn đới), kết hợp văn hoá dân tộc.
• Làng nghề truyền thống: Phát triển thành sản phẩm đặc trưng xuất khẩu, kết nối đào tạo nghề, bảo tồn văn hoá.
• Ứng phó biến đổi khí hậu: Quản lý rừng, nguồn nước, chống sạt lở.
• Văn hoá đa sắc tộc: Phát huy bản sắc dân tộc Tày, Nùng, Dao vùng biên comparably tourism; trưng bày lễ hội, không gian cộng đồng truyền thống.