Tổng quan về tỉnh Phú Yên
Tỉnh Phú Yên nằm ở vùng Duyên hải Nam Trung Bộ Việt Nam, có vị trí địa lý quan trọng trong hành lang kinh tế Đông – Tây và ven biển miền Trung.
Về vị trí tiếp giáp, tỉnh Phú Yên có ranh giới địa lý được xác định như sau:
- Phía Bắc : giáp tỉnh Bình Định, với ranh giới tự nhiên chủ yếu là dãy núi Cù Mông , một dãy núi thấp kéo dài ra biển, tạo thành giới tuyến tự nhiên giữa hai tỉnh.
- Phía Nam : giáp tỉnh Khánh Hòa, được ngăn cách bởi dãy núi Đại Lãnh , nơi có đèo Cả – một trong những đèo quan trọng và nổi tiếng trên quốc lộ 1A.
- Phía Tây : giáp các tỉnh Gia Lai và Đắk Lắk; khu vực này có địa hình đồi núi chuyển tiếp, từ vùng cao nguyên xuống vùng trung du và đồng bằng ven biển của Phú Yên.
- Phía Đông : giáp Biển Đông , với đường bờ biển dài khoảng 189 km, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế biển, du lịch và giao thương hàng hải.
Về vị trí cực địa lý:
- Cực Bắc : thuộc xã Xuân Cảnh, thị xã Sông Cầu, tiếp giáp Bình Định.
- Cực Nam : gần khu vực Vũng Rô, xã Hòa Xuân Nam, thị xã Đông Hòa, giáp ranh Khánh Hòa.
- Cực Tây : giáp huyện Krông Pa của tỉnh Gia Lai, thuộc địa bàn xã Ea Lâm (huyện Sông Hinh).
- Cực Đông : Mũi Điện (Mũi Đại Lãnh), xã Hòa Tâm, thị xã Đông Hòa – nơi được công nhận là một trong những điểm cực đông của đất liền Việt Nam, nơi đón ánh bình minh đầu tiên trên đất liền quốc gia.
Tỉnh có diện tích tự nhiên khoảng 5.045,3 km² , với địa hình đa dạng gồm núi, trung du, đồng bằng và ven biển. Địa hình chia thành ba vùng rõ rệt:
- Vùng núi và trung du nằm ở phía tây tỉnh, gồm các huyện như Sông Hinh, Sơn Hòa, Đồng Xuân – nơi có địa hình đồi núi thấp xen lẫn các thung lũng sông, thích hợp phát triển nông lâm nghiệp.
- Vùng đồng bằng kéo dài theo các con sông chính như sông Ba, là nơi tập trung dân cư đông đúc và các trung tâm hành chính – kinh tế lớn.
- Vùng ven biển ở phía đông với nhiều bãi biển đẹp như Tuy Hòa, Vũng Rô, Bãi Môn, cùng hệ thống đầm phá và vịnh nhỏ – thuận lợi cho nuôi trồng thủy sản và phát triển du lịch.
Tính đến năm 2020, dân số toàn tỉnh đạt khoảng 874.071 người , phân bố không đều, chủ yếu tập trung ở vùng đồng bằng và ven biển như TP Tuy Hòa, thị xã Đông Hòa và thị xã Sông Cầu. Đây là khu vực có hạ tầng phát triển, nhiều cơ hội việc làm và dịch vụ.
Đơn vị hành chính cấp huyện
Về hành chính, Phú Yên được chia thành 9 đơn vị cấp huyện, bao gồm:
- 1 thành phố : Tuy Hòa
- 2 thị xã : Sông Cầu và Đông Hòa.
- 6 huyện : Tuy An, Đồng Xuân, Sơn Hòa, Sông Hinh, Phú Hòa và Tây Hòa.
Đơn vị hành chính cấp xã
Tổng cộng, tỉnh Phú Yên hiện có 106 đơn vị hành chính cấp xã , bao gồm:
- 18 phường
- 6 thị trấn
- 82 xã
Dưới đây là danh sách các đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Phú Yên, được phân theo từng đơn vị hành chính cấp huyện:
1. Thành phố Tuy Hòa
- 9 phường: Phường 1, Phường 2, Phường 4, Phường 5, Phường 7, Phường 9, Phú Đông, Phú Lâm, Phú Thạnh.
- 3 xã: An Phú, Bình Kiến, Hòa Kiến.
2. Thị xã Sông Cầu
- 4 phường: Xuân Đài, Xuân Phú, Xuân Thành, Xuân Yên.
- 9 xã: Xuân Bình, Xuân Cảnh, Xuân Hải, Xuân Lâm, Xuân Lộc, Xuân Phương, Xuân Thịnh, Xuân Thọ 1, Xuân Thọ 2.
3. Thị xã Đông Hòa
- 5 phường: Hòa Hiệp Bắc, Hòa Hiệp Nam, Hòa Hiệp Trung, Hòa Vinh, Hòa Xuân Tây.
- 5 xã: Hòa Tâm, Hòa Tân Đông, Hòa Thành, Hòa Xuân Đông, Hòa Xuân Nam.
4. Huyện Tuy An
- 1 thị trấn: Chí Thạnh.
- 15 xã: An Cư, An Chấn, An Dân, An Định, An Hải, An Hiệp, An Hòa Hải, An Lĩnh, An Mỹ, An Nghiệp, An Ninh Đông, An Ninh Tây, An Thạch, An Thọ, An Xuân.
5. Huyện Phú Hòa
- 1 thị trấn: Phú Hòa
- 8 xã: Hòa An, Hòa Định Đông, Hòa Định Tây, Hòa Hội, Hòa Quang Bắc, Hòa Quang Nam, Hòa Thắng, Hòa Trị.
6. Huyện Tây Hòa
- 1 thị trấn: Phú Thứ.
- 10 xã: Hòa Bình 1, Hòa Đồng, Hòa Mỹ Đông, Hòa Mỹ Tây, Hòa Phong, Hòa Phú, Hòa Tân Tây, Hòa Thịnh, Sơn Thành Đông, Sơn Thành Tây.
7. Huyện Sơn Hòa
- 1 thị trấn: Củng Sơn
- 13 xã: Cà Lúi, Ea Chà Rang, Krông Pa, Phước Tân, Sơn Định, Sơn Hà, Sơn Hội, Sơn Long, Sơn Nguyên, Sơn Phước, Sơn Xuân, Suối Bạc, Suối Trai.
8. Huyện Sông Hinh
- 1 thị trấn: Hai Riêng
- 10 xã: Đức Bình Đông, Đức Bình Tây, Ea Bá, Ea Bar, Ea Bia, Ea Lâm, Ea Ly, Ea Trol, Sông Hinh, Sơn Giang.
9. Huyện Đồng Xuân
- 1 thị trấn: La Hai
- 10 xã: Đa Lộc, Phú Mỡ, Xuân Lãnh, Xuân Long, Xuân Phước, Xuân Quang 1, Xuân Quang 2, Xuân Quang 3, Xuân Sơn Bắc, Xuân Sơn Nam.
Quy hoạch tỉnh Phú Yên (2021–2030, tầm nhìn đến 2050)
Quy hoạch tỉnh Phú Yên thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1746/QĐ-TTg ngày 30/12/2023, nhằm định hướng phát triển toàn diện và bền vững cho tỉnh trong giai đoạn mới. Theo đó, đến năm 2030, Phú Yên phấn đấu trở thành tỉnh phát triển khá trong cả nước, là trung tâm công nghiệp, dịch vụ, du lịch và nông nghiệp công nghệ cao của vùng Duyên hải Nam Trung Bộ. Tầm nhìn đến năm 2050, tỉnh hướng tới trở thành trung tâm kinh tế biển, công nghiệp công nghệ cao và du lịch chất lượng cao, đóng vai trò quan trọng trong mạng lưới liên kết vùng và quốc gia. Không gian phát triển của tỉnh được tổ chức theo mô hình đô thị đa trung tâm, lấy thành phố Tuy Hòa làm đô thị hạt nhân, kết nối với các thị xã và huyện lân cận thông qua hệ thống hạ tầng đồng bộ. Trong đó, Khu kinh tế Nam Phú Yên đóng vai trò động lực, thu hút đầu tư vào các lĩnh vực mũi nhọn như công nghiệp chế biến – chế tạo, năng lượng tái tạo, nông nghiệp công nghệ cao và du lịch nghỉ dưỡng. Quy hoạch cũng chú trọng bảo vệ môi trường, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, ứng phó với biến đổi khí hậu và đảm bảo phát triển bền vững. Tỉnh sẽ tổ chức thực hiện quy hoạch bằng cách công khai, cụ thể hóa thành các chương trình, dự án trọng điểm và huy động tối đa các nguồn lực trong và ngoài nước, đặc biệt từ khu vực tư nhân, để hiện thực hóa mục tiêu phát triển trong tương lai.
