Tổng quan về tỉnh Điện Biên
Tỉnh Điện Biên nằm ở cực Tây của Việt Nam, thuộc vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ , có diện tích tự nhiên khoảng 9.539,92 km² – là một trong những tỉnh có diện tích lớn nhất cả nước. Đây là địa phương có vị trí địa lý đặc biệt, giáp biên giới với cả Trung Quốc và Lào , có vai trò quan trọng về quốc phòng, an ninh và phát triển kinh tế đối ngoại.
Vị trí địa lý và tiếp giáp
- Phía Bắc giáp tỉnh Lai Châu.
- Phía Đông và Đông Nam giáp tỉnh Sơn La.
- Phía Tây Bắc giáp tỉnh Vân Nam (Trung Quốc).
- Phía Tây và Tây Nam giáp các tỉnh Phôngsali và Luang Prabang (Lào).
Các điểm cực
- Cực Bắc : thuộc xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé – cũng chính là cực Tây của Việt Nam , nổi tiếng với cột mốc A Pa Chải, nơi giao nhau của ba nước Việt Nam – Lào – Trung Quốc.
- Cực Nam : nằm gần ranh giới với tỉnh Sơn La, thuộc khu vực núi non hiểm trở.
- Cực Đông : ở vùng giáp ranh giữa huyện Tuần Giáo (Điện Biên) và huyện Quỳnh Nhai (Sơn La).
- Cực Tây : cũng tại A Pa Chải – điểm cực Tây quốc gia, mang ý nghĩa thiêng liêng về chủ quyền biên giới.
Dân số và địa hình
Tính đến năm 2024 , dân số tỉnh Điện Biên ước đạt khoảng 640.000 người . Mật độ dân số trung bình khoảng 67 người/km² , dân cư phân bố không đều, chủ yếu sống tại các thung lũng, ven sông và khu vực trung tâm. Thành phần dân tộc đa dạng, trong đó dân tộc Thái và Mông chiếm tỷ lệ lớn.
Địa hình tỉnh chủ yếu là núi cao và chia cắt mạnh , có độ cao trung bình khoảng 700 mét . Nổi bật là lòng chảo Điện Biên – vùng đất bằng phẳng giữa núi non bao quanh, là trung tâm phát triển nông nghiệp và đô thị. Phía Tây và Tây Bắc có nhiều dãy núi cao như Pu Đen Đinh (1.886 m), đi kèm hệ thống sông suối quan trọng như sông Nậm Rốm, sông Đà . Địa hình đa dạng tạo nên nhiều tiềm năng về thủy điện, du lịch sinh thái và phát triển lâm nghiệp.
Đơn vị hành chính cấp huyện
Tỉnh Điện Biên được chia thành 10 đơn vị hành chính cấp huyện , gồm:
- 1 thành phố : Điện Biên Phủ (tỉnh lỵ)
- 1 thị xã : Mường Lay
- 8 huyện : Điện Biên, Điện B iên Đông, Mường Chà, Mường Nhé, Mường Ảng, Nậm Pồ, Tủa Chùa, Tuần Giáo
Đơn vị hành chính cấp xã
Tính đến thời điểm hiện tại, tỉnh Điện Biên có tổng cộng 129 đơn vị hành chính cấp xã , bao gồm:
- 9 phường
- 5 thị trấn
- 115 xã
Thành phố Điện Biên Phủ (7 phường, 5 xã)
- Phường: Him Lam, Mường Thanh, Nam Thanh, Noong Bua, Tân Thanh, Thanh Bình, Thanh Trường.
- Xã: Mường Phăng, Nà Nhạn, Nà Tấu, Pá Khoang, Thanh Minh.
Thị xã Mường Lay (2 phường, 1 xã)
- Phường: Na Lay, Sông Đà.
- Xã: Lay Nưa.
Huyện Điện Biên (21 xã)
- Xã: Hẹ Muông, Hua Thanh, Mường Lói, Mường Nhà, Mường Pồn, Na Tông, Na Ư, Noong Hẹt, Noong Luống, Núa Ngam, Pa Thơm, Phu Luông, Pom Lót, Sam Mứn, Thanh An, Thanh Chăn, Thanh Hưng, Thanh Luông, Thanh Nưa, Thanh Xương, Thanh Yên.
Huyện Điện Biên Đông (1 thị trấn, 13 xã)
- Thị trấn: Điện Biên Đông.
- Xã: Chiềng Sơ, Háng Lìa, Keo Lôm, Luân Giới, Mường Luân, Na Son, Nong U, Phì Nhừ, Phình Giàng, Pú Hồng, Pu Nhi, Tìa Dình, Xa Dung.
Huyện Mường Ảng (1 thị trấn, 9 xã)
- Thị trấn: Mường Ảng.
- Xã: Ẳng Cang, Ẳng Nưa, Ẳng Tở, Búng Lao, Mường Đăng, Mường Lạn, Nặm Lịch, Ngối Cáy, Xuân Lao.
Huyện Mường Chà (1 thị trấn, 11 xã)
- Thị trấn: Mường Chà.
- Xã: Huổi Lèng, Huổi Mí, Hừa Ngài, Ma Thì Hồ, Mường Mươn, Mường Tùng, Na Sang, Nậm Nèn, Pa Ham, Sa Lông, Sá Tổng.
Huyện Mường Nhé ( 11 xã)
- Xã: Chung Chải, Huổi Lếch, Leng Su Sìn, Mường Nhé, Mường Toong, Nậm Kè, Nậm Vì, Pá Mỳ, Quảng Lâm, Sen Thượng, Sín Thầu.
Huyện Nậm Pồ (15 xã)
- Xã: Chà Cang, Chà Nưa, Chà Tở, Na Cô Sa, Nà Bủng, Nà Hỳ, Nà Khoa, Nậm Chua, Nậm Khăn, Nậm Nhừ, Nậm Tin, Pa Tần, Phìn Hồ, Si Pa Phìn, Vàng Đán.
Huyện Tủa Chùa (1 thị trấn, 11 xã)
- Thị trấn: Tủa Chùa.
- Xã: Huổi Só, Lao Xả Phình, Mường Báng, Mường Đun, Sín Chải, Sính Phình, Tả Phìn, Tả Sìn Thàng, Trung Thu, Tủa Thàng, Xá Nhè.
Huyện Tuần Giáo (1 thị trấn, 18 xã)
- Thị trấn: Tuần Giáo.
- Xã: Chiềng Đông, Chiềng Sinh, Mùn Chung, Mường Khong, Mường Mùn, Mường Thín, Na Sáy, Nà Tòng, Phình Sáng, Pú Nhung, Pú Xi, Quài Cang, Quài Nưa, Quài Tở, Rạng Đông, Ta Ma, Tỏa Tình, Tênh Phông.
Quy hoạch tỉnh Điện Biên (2021–2030, tầm nhìn đến 2050)
Tỉnh Điện Biên đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo Quyết định số 109/QĐ-TTg ngày 27/01/2024. Mục tiêu tổng quát của quy hoạch là đưa Điện Biên trở thành tỉnh phát triển khá trong vùng Trung du và miền núi phía Bắc, với nền kinh tế năng động, kết cấu hạ tầng hiện đại, bản sắc văn hóa được bảo tồn, quốc phòng – an ninh vững chắc. Đến năm 2030, tỉnh phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng GRDP khoảng 10,5%/năm, GRDP bình quân đầu người trên 113 triệu đồng; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực với dịch vụ chiếm khoảng 41%, công nghiệp – xây dựng 42%, nông – lâm – ngư nghiệp khoảng 13%. Dân số toàn tỉnh dự kiến khoảng 802.000 người, tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp đạt 55% và tỷ lệ đô thị hóa vượt 32%. Không gian phát triển sẽ lấy thành phố Điện Biên Phủ làm trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa; các vùng khác được định hướng phát triển công nghiệp, nông nghiệp công nghệ cao và du lịch sinh thái, văn hóa. Quy hoạch cũng ưu tiên đầu tư vào hạ tầng giao thông, năng lượng, đô thị thông minh và ứng dụng công nghệ số. Nguồn vốn thực hiện sẽ huy động từ ngân sách nhà nước, đầu tư tư nhân, ODA và các hình thức đối tác công – tư (PPP). Việc triển khai được tổ chức theo các giai đoạn cụ thể, đảm bảo giám sát, đánh giá và điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tế, nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững, toàn diện của tỉnh trong những thập niên tới.
