Tổng quan về Huyện Yên Lạc
Huyện Yên Lạc là một trong chín đơn vị hành chính cấp huyện của tỉnh Vĩnh Phúc, nằm ở phía nam của tỉnh. Bản đồ hành chính huyện Yên Lạc thể hiện rõ địa giới hành chính, các tuyến giao thông huyết mạch, phân bố dân cư cũng như hệ thống sông ngòi chằng chịt, vốn là đặc trưng của vùng đồng bằng sông Hồng. Huyện được chia thành 16 đơn vị hành chính. Trên bản đồ, các khu vực đô thị hóa tập trung chủ yếu quanh thị trấn Yên Lạc, trong khi các xã vùng ven vẫn giữ được nhiều nét nông thôn truyền thống, đồng thời có những vùng đang chuyển dịch mạnh sang phát triển công nghiệp và dịch vụ.
Yên Lạc không chỉ là vùng đất giàu truyền thống văn hóa – lịch sử mà còn là địa phương có vị trí kinh tế - xã hội đặc biệt quan trọng của tỉnh Vĩnh Phúc. Trong quá trình phát triển, Yên Lạc đã từng bước vươn lên, từ một huyện nông nghiệp thuần túy, nay đã có bước chuyển mạnh mẽ sang công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Cơ cấu kinh tế của huyện đang dần chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp, xây dựng và dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp, phù hợp với quy hoạch phát triển vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.
Vị trí địa lý và tiếp giáp
Huyện Yên Lạc nằm ở phía Nam tỉnh Vĩnh Phúc, có vị trí địa lý rất thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội:
- Phía Đông giáp huyện Bình Xuyên và huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội
- Phía Tây giáp huyện Vĩnh Tường
- Phía Nam giáp huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội
- Phía Bắc giáp thành phố Vĩnh Yên và huyện Tam Dương
Với vị trí này, Yên Lạc được hưởng lợi từ các trục giao thông lớn như Quốc lộ 2, Quốc lộ 23, đường Vành đai 4 Hà Nội (đang quy hoạch), tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương hàng hóa, kết nối vùng và phát triển công nghiệp, dịch vụ, du lịch.
Dân số và diện tích
- Theo số liệu thống kê mới nhất, huyện Yên Lạc có diện tích tự nhiên khoảng 107,7 km².
- Dân số toàn huyện tính đến năm 2024 đạt gần 165.000 người.
Mật độ dân số tương đối cao so với mức bình quân của tỉnh, phản ánh quá trình đô thị hóa nhanh, đặc biệt tại các xã ven thị trấn và những khu vực có khu công nghiệp. Dân số trẻ, lao động dồi dào, trình độ học vấn ngày càng được cải thiện là những lợi thế lớn giúp Yên Lạc thu hút đầu tư và phát triển kinh tế.
Địa hình
Yên Lạc có địa hình khá bằng phẳng, đặc trưng của vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng. Độ cao trung bình chỉ từ 5-15m so với mực nước biển. Trên địa bàn có hệ thống sông ngòi dày đặc, quan trọng nhất là sông Hồng, sông Phan, sông Cà Lồ, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, nhất là trồng lúa và cây hoa màu. Tuy nhiên, địa hình thấp cũng khiến địa phương chịu nhiều ảnh hưởng của lũ lụt, đòi hỏi hệ thống thủy lợi kiên cố và hiện đại để kiểm soát nước trong mùa mưa.
Đơn vị hành chính
Như đã nêu, huyện Yên Lạc có 17 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm:
- 2 thị trấn: Yên Lạc (huyện lỵ), Tam Hồng
- 14 xã: Bình Định, Đại Tự, Đồng Cương, Đồng Văn, Hồng Châu, Liên Châu, Nguyệt Đức, Tề Lỗ, Trung Hà, Trung Kiên, Trung Nguyên, Văn Tiến, Yên Đồng, Yên Phương
Các xã đều có nét đặc trưng riêng, như Tề Lỗ nổi tiếng với nghề cơ khí, Đại Tự và Yên Đồng phát triển mạnh nghề chăn nuôi, các xã như Liên Châu, Hồng Châu có thế mạnh trồng cây cảnh, hoa tươi.
Hạ tầng và các điểm nổi bật tại Huyện Yên Lạc
Hạ tầng
Yên Lạc đang có bước phát triển mạnh mẽ về hạ tầng kỹ thuật. Hệ thống đường giao thông đã được nâng cấp, nhựa hóa và bê tông hóa gần như toàn bộ. Quốc lộ 2A chạy qua phía Bắc huyện, tạo trục kết nối quan trọng. Ngoài ra, các tuyến tỉnh lộ, đường liên xã, liên huyện được mở rộng, tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển nông sản, hàng hóa và thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp.
Hệ thống điện, nước, viễn thông phủ khắp địa bàn. Hạ tầng đô thị tại thị trấn Yên Lạc ngày càng khang trang, nhiều khu dân cư mới, khu tái định cư được xây dựng, đáp ứng nhu cầu sinh sống của người dân và công nhân các khu công nghiệp lân cận.
Kinh tế
Kinh tế Yên Lạc có sự chuyển biến rõ nét. Trước đây, huyện chủ yếu dựa vào nông nghiệp, song hiện nay, công nghiệp và dịch vụ đang vươn lên mạnh mẽ. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân giai đoạn 2020-2024 đạt khoảng 9-10%/năm. Thu nhập bình quân đầu người năm 2024 đạt gần 75 triệu đồng/người/năm.
- Nông nghiệp vẫn giữ vai trò quan trọng, tập trung vào sản xuất lúa chất lượng cao, rau màu, cây ăn quả, phát triển chăn nuôi bò sữa, bò thịt, lợn nái. Một số vùng chuyên canh hoa cây cảnh đem lại giá trị kinh tế cao.
- Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp phát triển sôi động với nhiều cơ sở cơ khí, sản xuất vật liệu xây dựng, đồ gỗ, chế biến thực phẩm. Đặc biệt, nghề cơ khí tại Tề Lỗ đã tạo nên thương hiệu nổi tiếng không chỉ trong tỉnh mà còn vươn ra các tỉnh bạn.
- Dịch vụ - thương mại từng bước mở rộng, nhất là dịch vụ vận tải, logistics, thương mại điện tử, đáp ứng nhu cầu sản xuất – kinh doanh và dân sinh.
Khu công nghiệp, làng nghề
Huyện Yên Lạc hiện có Khu công nghiệp Yên Lạc I (hơn 190 ha), thu hút nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực cơ khí chính xác, điện tử, sản xuất phụ tùng ô tô, xe máy. Bên cạnh đó, Khu công nghiệp Yên Lạc II đang hoàn thiện hạ tầng, hứa hẹn tạo cú hích lớn cho phát triển công nghiệp của huyện.
Huyện còn nổi tiếng với các làng nghề truyền thống:
- Mổ xẻ cơ giới Tề Lỗ
- Tơ, nhựa Tảo Phú (Tam Hồng)
- Trồng chuối Liên Châu
- Buôn tóc, phế liệu Thiệu Tổ (Trung Nguyên)
- Làm bánh mì xóm Mới (Yên Đồng)
- Chăn ga gối đệm thôn Gia (Yên Đồng)
- Tái chế nhựa Đông Mẫu (Yên Đồng)
Di tích - danh lam thắng cảnh
Yên Lạc là vùng đất cổ, lưu giữ nhiều di tích lịch sử - văn hóa quý giá:
- Khu di tích Đồng Đậu: Di chỉ khảo cổ quan trọng, nằm gần đền Gia Loan và chùa Biện Sơn thờ sứ quân Nguyễn Khoan.
- Đền Gia Loan: Gắn liền tên tuổi sứ quân Nguyễn Khoan – vị tướng thời loạn 12 sứ quân.
Ngoài ra, Yên Lạc còn có những cảnh quan đẹp, đồng lúa bát ngát, những con đường hoa rực rỡ, đặc biệt là các làng hoa cây cảnh đang trở thành điểm đến thu hút du khách.
Định hướng phát triển
Mục tiêu đến năm 2030:
- Xây dựng Yên Lạc trở thành huyện công nghiệp – dịch vụ phát triển, đồng thời giữ vững vai trò là vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa chất lượng cao của tỉnh Vĩnh Phúc.
- Đẩy mạnh thu hút đầu tư vào các khu, cụm công nghiệp, ưu tiên phát triển công nghiệp sạch, công nghiệp hỗ trợ, công nghệ cao.
- Phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm và xây dựng thương hiệu nông sản địa phương.
- Hoàn thiện hệ thống hạ tầng đồng bộ, hiện đại, nhất là các tuyến giao thông kết nối vùng và kết nối các khu sản xuất.
- Phát triển dịch vụ logistics, thương mại, du lịch văn hóa – sinh thái gắn với bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử, làng nghề truyền thống.
Tầm nhìn đến năm 2050:
- Đưa Yên Lạc trở thành vùng phát triển toàn diện, là trung tâm công nghiệp sạch, dịch vụ hiện đại và nông nghiệp công nghệ cao của tỉnh và khu vực trung du Bắc Bộ.
- Hình thành các khu đô thị văn minh, môi trường sống hiện đại, hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, đáp ứng tiêu chuẩn đô thị xanh – thông minh – bền vững.
- Phát triển du lịch văn hóa – sinh thái trở thành ngành kinh tế có đóng góp tích cực cho ngân sách và tạo nhiều việc làm cho người dân.
- Khẳng định vị thế Yên Lạc là vùng đất giàu tiềm năng, giàu bản sắc văn hóa, là điểm sáng trong bức tranh phát triển chung của tỉnh Vĩnh Phúc và vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.
