Tổng quan về quận Hai Bà Trưng trước sáp nhập
Quận Hai Bà Trưng là một trong những quận nội thành lâu đời và đông dân nhất Thủ đô Hà Nội, mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa. Trước khi sáp nhập địa giới hành chính, quận có diện tích khoảng 10,26 km², dân số gần 320.000 người, mật độ dân cư thuộc nhóm cao nhất toàn thành phố. Đây được coi là địa bàn trọng điểm phát triển kinh tế – thương mại – dịch vụ và là trung tâm giáo dục, y tế lớn của Hà Nội.
Đặc điểm địa lý của quận nổi bật bởi vị trí nằm ngay cửa ngõ phía Đông Nam Thủ đô, giáp ranh với nhiều quận trung tâm và có bờ sông Hồng trải dài, góp phần điều hòa khí hậu và tạo lợi thế về vận tải đường thủy. Địa hình tương đối bằng phẳng, độ cao trung bình khoảng 5–6m so với mực nước biển, đất đai có nhiều khu vực bồi đắp phù sa ven sông. Trong quá trình đô thị hóa nhanh chóng, các hồ điều hòa và không gian cây xanh dần được quy hoạch để cân đối phát triển hạ tầng với bảo vệ môi trường sống.
Ranh giới hành chính của quận Hai Bà Trưng trước sáp nhập:
- Phía Bắc giáp quận Hoàn Kiếm
- Phía Nam giáp quận Hoàng Mai
- Phía Đông giáp sông Hồng
- Phía Tây giáp quận Đống Đa
Đơn vị hành chính
Quận Hai Bà Trưng trước sáp nhập được chia thành nhiều phường, mỗi phường đều có vai trò đặc thù trong lịch sử phát triển đô thị cũng như đóng góp quan trọng vào bộ mặt kinh tế – xã hội của quận. Việc tổ chức hành chính trên địa bàn được triển khai đồng bộ, giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, phục vụ tốt đời sống cư dân.
Các đơn vị hành chính của quận Hai Bà Trưng gồm có: Bạch Mai, Bách Khoa, Bùi Thị Xuân, Cầu Dền, Đống Mác, Đồng Nhân, Đồng Tâm, Lê Đại Hành, Minh Khai, Nguyễn Du, Phạm Đình Hổ, Phố Huế, Quỳnh Lôi, Quỳnh Mai, Thanh Lương, Thanh Nhàn, Trương Định, Vĩnh Tuy.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Hệ thống cơ sở hạ tầng của quận Hai Bà Trưng trước sáp nhập được đánh giá là đồng bộ và hiện đại, đóng vai trò trọng yếu trong việc kết nối khu vực nội thành với các quận ven đô và vùng phía Nam thành phố. Nổi bật nhất phải kể đến các tuyến đường huyết mạch như Minh Khai – Đại La – Trường Chinh, là trục giao thông chính nối trung tâm Hà Nội với các cửa ngõ phía Nam. Tuyến đường Minh Khai đã được mở rộng và cải tạo nhiều lần, góp phần giảm tải lưu lượng phương tiện, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại và vận tải hàng hóa.
Phố Bạch Mai, phố Huế, Đại Cồ Việt, Nguyễn Khoái cũng là những tuyến phố lớn tập trung nhiều trung tâm thương mại, cơ sở kinh doanh dịch vụ, tòa nhà văn phòng và các khu dân cư lâu đời. Bên cạnh hệ thống đường bộ, quận còn có cầu Vĩnh Tuy – một trong những cây cầu hiện đại bắc qua sông Hồng, kết nối trực tiếp với Quốc lộ 5 và các tỉnh miền Bắc cùng với đó là Cầu Chương Dương ở phía Bắc.
Về hạ tầng xã hội, Hai Bà Trưng là địa bàn tập trung nhiều cơ sở giáo dục uy tín như Đại học Bách Khoa Hà Nội, Đại học Kinh tế Quốc dân, Đại học Xây dựng, cùng các trường phổ thông trọng điểm. Hệ thống bệnh viện tuyến Trung ương và thành phố đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong chăm sóc sức khỏe, nổi bật với Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Thanh Nhàn, Bệnh viện Phụ sản Trung ương.
Kinh tế
Trung tâm thương mại Vincom Mega Mall Times City là một điểm nhấn nổi bật, quy mô hàng đầu khu vực phía Nam Hà Nội, kết hợp tổ hợp căn hộ cao cấp, khu vui chơi giải trí, siêu thị và rạp chiếu phim hiện đại. Ngoài ra, chợ Mơ mới đã được đầu tư xây dựng khang trang, trở thành nơi cung cấp hàng hóa, thực phẩm và dịch vụ thiết yếu phục vụ hàng chục nghìn cư dân mỗi ngày.
Bất động sản thương mại và nhà ở cũng là điểm sáng kinh tế của quận. Các dự án căn hộ, tòa nhà văn phòng trên đường Minh Khai, phố Bạch Mai, Đại Cồ Việt liên tục gia tăng giá trị nhờ vị trí đắc địa, cơ sở hạ tầng hoàn chỉnh và nhu cầu ở thực cao. Trong quá trình phát triển, quận cũng định hướng chuyển đổi các cơ sở công nghiệp nhẹ, kho bãi cũ sang mô hình thương mại – dịch vụ hiện đại để phù hợp quy hoạch đô thị văn minh, xanh – sạch – đẹp, đồng thời tạo động lực tăng trưởng kinh tế bền vững.
Làng nghề truyền thống
Trước đây, vùng đất Hai Bà Trưng từng là một phần không gian phát triển của nhiều làng nghề thủ công truyền thống gắn bó với lịch sử đô thị Hà Nội. Trong đó, phố Bạch Mai và khu vực lân cận từng nổi tiếng với nghề dệt vải, nghề may mặc thủ công. Những gia đình làm nghề dệt, thêu, nhuộm vải đã đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp sản phẩm phục vụ nhu cầu tiêu dùng của người dân kinh thành.
Dù đến nay nhiều cơ sở dệt thủ công đã di dời hoặc thu hẹp quy mô, dấu ấn nghề truyền thống vẫn hiện hữu trong ký ức cộng đồng và một số tên phố, tên ngõ. Phường Minh Khai và phường Vĩnh Tuy trước kia cũng từng có các hộ sản xuất hàng tiểu thủ công nghiệp, góp phần hình thành “phố nghề” – đặc trưng của các quận nội thành Hà Nội.
Đặc biệt, nghề may đo truyền thống trên phố Bạch Mai và phố Huế từng rất phát triển, nhiều cửa hàng may áo dài, veston, quần áo đồng phục nổi tiếng, được truyền từ đời này sang đời khác. Thợ may Bạch Mai luôn được đánh giá cao nhờ tay nghề khéo léo và tinh thần giữ gìn danh dự nghề tổ.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Quận Hai Bà Trưng là vùng đất lưu giữ nhiều di tích lịch sử – văn hóa có giá trị đặc biệt, gắn liền với truyền thống đấu tranh và phát triển của Thăng Long – Hà Nội. Nổi bật nhất là Đền Hai Bà Trưng, nằm trên phố Đồng Nhân, là nơi thờ Hai Bà Trưng – hai nữ anh hùng dân tộc đã khởi nghĩa chống ách đô hộ phương Bắc. Ngôi đền được xây dựng từ thế kỷ XII, trải qua nhiều lần trùng tu nhưng vẫn giữ được vẻ uy nghiêm, cổ kính.
Ngoài ra, Chùa Quỳnh Lôi, Chùa Hương Tuyết, Chùa Liên Phái đều là những địa điểm tâm linh nổi tiếng, thu hút đông đảo Phật tử và du khách đến tham quan, chiêm bái. Chùa Liên Phái từng là trung tâm Phật giáo lớn của kinh thành Thăng Long, gắn với nhiều truyền thuyết linh thiêng và di sản kiến trúc đặc sắc.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Quận Hai Bà Trưng xác định định hướng phát triển theo hướng đô thị hiện đại, văn minh, xanh – sạch – thông minh. Đến năm 2030, các dự án trọng điểm đã và đang được triển khai như mở rộng đường Minh Khai – Đại La, tuyến Metro số 3 (Nhổn – Ga Hà Nội) và dự án chỉnh trang cảnh quan bờ sông Hồng, xây dựng hạ tầng kè chống sạt lở và công viên ven sông. Những dự án này không chỉ giúp cải thiện giao thông kết nối mà còn nâng tầm diện mạo đô thị.
Song song, quận tiếp tục cải tạo nâng cấp các khu tập thể cũ như Nguyễn Công Trứ, Quỳnh Mai, Bách Khoa thành các khu nhà ở kết hợp thương mại – dịch vụ chất lượng cao. Chính quyền địa phương đặc biệt chú trọng phát triển không gian xanh, công viên, hồ điều hòa nhằm cân bằng hạ tầng và môi trường sống. Việc bảo tồn các di tích, không gian kiến trúc cổ được coi là nhiệm vụ trọng tâm song hành với phát triển kinh tế – xã hội.
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Hai Bà Trưng sẽ trở thành khu đô thị thông minh – trung tâm dịch vụ, thương mại, giáo dục chất lượng cao, giữ vai trò cửa ngõ kinh tế phía Đông Nam Thủ đô. Quận định hướng hoàn thiện mạng lưới giao thông ngầm, phát triển tuyến Metro số 3 kết nối với các tuyến Metro số 2 và số 4, hình thành các điểm trung chuyển giao thông công cộng quy mô lớn.
Quy hoạch quỹ đất dọc sông Hồng sẽ được điều chỉnh để xây dựng các công viên ven sông, công trình dịch vụ văn hóa và không gian công cộng, tạo nên “dải xanh đô thị” góp phần thích ứng biến đổi khí hậu. Những tòa nhà văn phòng, tổ hợp thương mại, trung tâm nghiên cứu – sáng tạo được phát triển đồng bộ, nâng cao giá trị bất động sản và đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, quận giữ gìn nguyên trạng các di tích lịch sử và đẩy mạnh quảng bá du lịch văn hóa gắn với di sản truyền thống.
Xem thêm các bản đồ quy hoạch các quận/huyện Hà Nội:
