Tổng quan về huyện Tiền Hải trước sáp nhập
Huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình, được thành lập từ năm 1828, là một vùng đất giàu truyền thống lịch sử và tiềm năng phát triển kinh tế – xã hội. Trước thời điểm sáp nhập, Tiền Hải có diện tích tự nhiên 226 km², dân số 217.043 người, mật độ dân cư phân bố đồng đều giữa các xã ven biển, đồng bằng và vùng thị trấn trung tâm. Địa hình huyện tương đối bằng phẳng, đặc trưng bởi đồng bằng châu thổ ven biển với hơn 23 km đường bờ biển, thuận lợi cho phát triển nông nghiệp, thủy sản và các ngành nghề truyền thống.
Tiền Hải nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, mùa đông lạnh khô, mùa hè nóng ẩm mưa nhiều, điều kiện tự nhiên tạo lợi thế để phát triển các sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao, đặc biệt là nuôi trồng và khai thác thủy sản. Về mặt hành chính, Tiền Hải giáp ranh với các đơn vị sau:
- Phía Bắc giáp huyện Thái Thụy
- Phía Nam giáp huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định
- Phía Đông giáp biển Đông
- Phía Tây giáp huyện Kiến Xương
Bên cạnh vị trí địa lý quan trọng, Tiền Hải còn được biết đến là nơi đặt nền móng cho ngành công nghiệp dầu khí Việt Nam, đồng thời sở hữu nhiều làng nghề truyền thống đặc sắc, các khu du lịch sinh thái ven biển và quỹ đất rộng lớn phục vụ quy hoạch phát triển công nghiệp, đô thị.
Đơn vị hành chính
Trước khi thực hiện các điều chỉnh địa giới hành chính, huyện Tiền Hải có cơ cấu hành chính bao gồm 1 thị trấn trung tâm đóng vai trò huyện lỵ và 27 xã trực thuộc, tạo thành mạng lưới quản lý hành chính phủ kín toàn bộ địa bàn. Cụ thể:
- Thị trấn Tiền Hải: Trung tâm hành chính, kinh tế và văn hóa của huyện, nơi đặt trụ sở các cơ quan quản lý nhà nước, các cơ sở dịch vụ thương mại lớn nhất huyện.
- 27 xã gồm: Ái Quốc, An Ninh, Bắc Hải, Đông Cơ, Đông Hoàng, Đông Lâm, Đông Long, Đông Minh, Đông Quang, Đông Trà, Đông Xuyên, Nam Chính, Nam Cường, Nam Hà, Nam Hải, Nam Hồng, Nam Hưng, Nam Phú, Nam Thịnh, Nam Trung, Nam Tiến, Phương Công, Tây Giang, Tây Lương, Tây Ninh, Vân Trường, Vũ Lăng.
Các đơn vị hành chính này được phân bố tương đối đồng đều trên toàn huyện, trong đó các xã ven biển như Nam Thịnh, Nam Trung, Nam Tiến, Đông Minh có thế mạnh về nuôi trồng và khai thác thủy hải sản; các xã phía Tây như Tây Lương, Tây Giang, Tây Ninh tập trung sản xuất nông nghiệp; còn các xã Đông Hoàng, Đông Trà, Đông Xuyên có nhiều làng nghề truyền thống. Sự đa dạng về điều kiện tự nhiên, dân cư và ngành nghề tạo nên diện mạo kinh tế - xã hội đặc trưng của huyện Tiền Hải trước thời điểm sáp nhập.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Tiền Hải sở hữu hệ thống hạ tầng kinh tế – xã hội tương đối đồng bộ, đóng vai trò là trung tâm phát triển công nghiệp và dịch vụ ven biển của tỉnh Thái Bình. Trên địa bàn huyện, Khu công nghiệp Tiền Hải là một trong những khu công nghiệp đầu tiên của tỉnh được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch, diện tích giai đoạn I đạt gần 251 ha, được đầu tư hạ tầng kỹ thuật khép kín, đáp ứng các tiêu chuẩn về điện, nước, giao thông nội bộ và xử lý môi trường. Khu công nghiệp đã thu hút nhiều doanh nghiệp lớn như Công ty Sứ Hảo Cảnh, Gạch men Mikado, Thủy tinh Pha Lê Việt Tiệp và nhiều nhà đầu tư sản xuất vật liệu xây dựng, chế biến thủy sản, dệt may.
Ngoài khu công nghiệp, Tiền Hải còn phát triển mạnh hạ tầng giao thông đường bộ với hệ thống quốc lộ, tỉnh lộ kết nối đồng bộ đến thành phố Thái Bình và các tỉnh lân cận. Tuyến đường ven biển Thái Bình – Hải Phòng cũng đi qua địa bàn huyện, tạo điều kiện thuận lợi phát triển logistics và thương mại hàng hóa. Hạ tầng điện – nước được đầu tư hiện đại, đặc biệt là hệ thống cung cấp điện phục vụ khai thác khí và các nhà máy chế biến. Năm 2012, dự án dẫn khí từ ngoài thềm lục địa về Tiền Hải và xây dựng nhà máy chế biến khí đốt đã được triển khai, khẳng định vai trò chiến lược của địa phương trong ngành năng lượng Việt Nam.
Kinh tế
Trước thời điểm sáp nhập, cơ cấu kinh tế của huyện Tiền Hải phát triển cân đối giữa các lĩnh vực chính, gồm nông – lâm – ngư nghiệp, công nghiệp – xây dựng và dịch vụ – thương mại. Trong năm 2019, tổng giá trị sản xuất trên địa bàn huyện đạt khoảng 18.293,1 tỷ đồng, với mức tăng trưởng ổn định 3,10% so với năm 2018. Trong đó, nông – lâm nghiệp và thủy sản chiếm tỷ trọng hơn 27%, đạt giá trị 5.011,9 tỷ đồng, tăng trưởng 4,7%.
Về công nghiệp và xây dựng, tổng giá trị sản xuất đạt khoảng 10.677,8 tỷ đồng, tăng 2,4% nhờ sự hoạt động ổn định của nhiều doanh nghiệp quy mô lớn, tiêu biểu như sản xuất gạch men, sứ vệ sinh, thủy tinh và khai thác khí đốt tự nhiên. Từ thời điểm phát hiện giếng khoan đầu tiên năm 1981, Tiền Hải đã khai thác được hơn 850 triệu mét khối khí công nghiệp, trở thành vùng đất tiên phong đặt nền móng cho sự phát triển ngành công nghiệp dầu khí Việt Nam.
Lĩnh vực thương mại – dịch vụ tiếp tục tăng trưởng ổn định với giá trị đạt 2.603,4 tỷ đồng, tăng 2,8% so với năm trước. Các hoạt động chính tập trung vào cung ứng và tiêu thụ thủy hải sản, sản phẩm thủ công từ các làng nghề, dịch vụ du lịch biển và dịch vụ hậu cần phục vụ khai thác thủy sản. Mức thu nhập bình quân của người dân đạt 48,5 triệu đồng/người/năm, thể hiện sự chuyển biến tích cực trong đời sống và điều kiện kinh tế – xã hội của địa phương.
Làng nghề truyền thống
Tiền Hải được biết đến với nhiều làng nghề truyền thống gắn bó lâu đời, góp phần tạo bản sắc văn hóa địa phương và giải quyết việc làm cho hàng ngàn lao động. Nghề đan lát, đan mũ Tây An nổi tiếng với các sản phẩm mây tre lá bền đẹp, phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Tại xã Nam Hà, nghề khâu nón lá vẫn được duy trì, sản xuất hàng vạn chiếc nón mỗi năm. Trong khi đó, xã Nam Hải phát triển song song hai nghề là dệt chiếu và sản xuất nước mắm, nhiều cơ sở chế biến nước mắm thủ công giữ gìn hương vị truyền thống đặc trưng vùng biển Bắc Bộ.
Khu vực ven biển Đông Minh và Nam Thịnh có làng nghề khai thác, chế biến và kinh doanh hải sản, đặc biệt là nuôi ngao xuất khẩu. Hoạt động sơ chế cá, mực, tôm khô cùng với nghề làm bánh nghệ truyền thống ở phía Nam huyện tạo nên sự đa dạng sản phẩm nông nghiệp – tiểu thủ công nghiệp. Các làng nghề không chỉ là kế sinh nhai cho nhiều hộ gia đình mà còn đóng vai trò gìn giữ giá trị di sản văn hóa địa phương.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Tiền Hải sở hữu nhiều di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh nổi bật, thu hút đông đảo khách tham quan, nghiên cứu và du lịch. Khu du lịch Đồng Châu là một trong những điểm đến ven biển nổi tiếng nhất Thái Bình, với bãi biển thoai thoải, rừng ngập mặn nguyên sinh và hệ sinh thái đa dạng. Cùng với đó, Cồn Vành mang vẻ đẹp hoang sơ, được quy hoạch phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng cao cấp.
Trên địa bàn còn có nhiều đền, chùa, di tích lịch sử, tiêu biểu như Đền Đồng Bằng, Chùa Keo, những công trình kiến trúc tâm linh có giá trị nghệ thuật và lịch sử. Tiền Hải cũng là vùng đất ghi dấu mốc son ngành dầu khí Việt Nam, nơi giếng khoan 61 phát hiện dòng khí công nghiệp đầu tiên năm 1981, được xem là di tích công nghiệp đặc biệt.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Tiền Hải xác định mục tiêu trở thành trung tâm công nghiệp, dịch vụ – du lịch ven biển của tỉnh Thái Bình, đồng thời phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp biển bền vững. Trong giai đoạn này, huyện ưu tiên mở rộng Khu công nghiệp Tiền Hải và kêu gọi đầu tư thêm vào các ngành công nghiệp sạch, chế biến khí, sản xuất vật liệu xây dựng. Dự án nhà máy chế biến khí đốt khởi công từ năm 2012 tiếp tục được hoàn thiện, nâng công suất khai thác và chế biến để cung cấp khí cho sản xuất điện và tiêu dùng dân sinh. Song song đó, dự án khu du lịch sinh thái Cồn Vành – Đồng Châu được triển khai nhằm thu hút du khách nội địa và quốc tế, kết hợp với quy hoạch hạ tầng giao thông ven biển, các tuyến đường kết nối cảng, khu du lịch và trung tâm huyện lỵ.
Về nông nghiệp, huyện phát triển mô hình nuôi ngao và thủy sản công nghệ cao tại Nam Thịnh, Nam Trung, Đông Minh, kết hợp bảo vệ rừng ngập mặn và bờ biển. Hệ thống cấp nước sạch, xử lý rác thải và thoát nước đô thị được đồng bộ hóa phục vụ dân cư và sản xuất.
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn dài hạn đến năm 2050, Tiền Hải phấn đấu trở thành đô thị công nghiệp – dịch vụ biển hiện đại, đóng vai trò hạt nhân phát triển kinh tế khu vực Nam sông Hồng. Huyện dự kiến hình thành các khu đô thị mới ven biển, khu dịch vụ hậu cần nghề cá, trung tâm thương mại – logistics gắn với Cảng biển Thái Bình. Hạ tầng năng lượng tiếp tục được nâng cấp, đặc biệt là hệ thống khai thác và dẫn khí từ thềm lục địa, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Đồng thời, huyện đặt mục tiêu phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, khai thác bền vững lợi thế biển và văn hóa làng nghề. Các dự án chỉnh trang đô thị, mở rộng hệ thống giao thông trục chính, cải thiện đời sống người dân sẽ được ưu tiên triển khai, hướng tới xây dựng một Tiền Hải văn minh, xanh, hiện đại và bền vững.
