Tổng quan về huyện Phúc Thọ trước sáp nhập
Huyện Phúc Thọ nằm ở phía Tây Bắc của Thủ đô Hà Nội, là địa phương có vị trí thuận lợi trong giao thương và phát triển kinh tế nông nghiệp nhờ giáp ranh nhiều huyện và thị xã quan trọng. Tổng diện tích tự nhiên huyện đạt khoảng 117,9 km², với dân số tính đến trước sáp nhập xấp xỉ 180.000 người, tập trung đông đúc tại các xã ven Quốc lộ 32 và trung tâm thị trấn Phúc Thọ.
Địa hình Phúc Thọ chủ yếu là vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng và sông Đáy, thuận lợi sản xuất lúa nước, cây màu và chăn nuôi. Hệ thống thủy lợi, kênh mương dày đặc đảm bảo tưới tiêu cho sản xuất quanh năm. Khí hậu huyện thuộc vùng nhiệt đới gió mùa, mùa hè nóng ẩm, mùa đông lạnh khô, phù hợp nhiều loại cây trồng.
Ranh giới hành chính:
- Phía Bắc giáp huyện Sơn Tây và huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc
- Phía Nam giáp huyện Thạch Thất
- Phía Đông giáp huyện Đan Phượng
- Phía Tây giáp huyện Ba Vì
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập địa giới hành chính, huyện Phúc Thọ gồm một thị trấn trung tâm và nhiều xã nông thôn truyền thống, mỗi địa phương đều lưu giữ nét văn hóa đặc sắc và phát triển kinh tế đa dạng. Các xã nằm ven sông Hồng nổi tiếng với nghề trồng bưởi, rau màu, còn các xã vùng trong phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm và nghề tiểu thủ công nghiệp.
Danh sách các đơn vị hành chính trước sáp nhập gồm: thị trấn Phúc Thọ, xã Hát Môn, xã Võng Xuyên, xã Sen Phương, xã Xuân Phú, xã Phúc Hòa, xã Ngọc Tảo, xã Tam Thuấn, xã Hiệp Thuận, xã Long Xuyên, xã Trạch Mỹ Lộc, xã Thọ Lộc, xã Phụng Thượng, xã Thanh Đa, xã Thượng Cốc, xã Tích Giang, xã Cẩm Đình, xã Vân Hà, xã Vân Phúc, xã Vân Nam.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Trước sáp nhập, Phúc Thọ được đánh giá là một trong những huyện có hệ thống hạ tầng khá đồng bộ nhờ vị trí giáp ranh trung tâm thủ đô và nằm trên trục Quốc lộ 32. Tuyến quốc lộ này đóng vai trò huyết mạch kết nối Phúc Thọ với trung tâm Hà Nội và các tỉnh Tây Bắc.
Ngoài Quốc lộ 32, nhiều tuyến tỉnh lộ, đường liên huyện đã được cải tạo, nhựa hóa và mở rộng như tỉnh lộ 421B, tỉnh lộ 417. Hệ thống giao thông nông thôn cũng được nâng cấp đáng kể, góp phần hoàn thành tiêu chí hạ tầng trong xây dựng nông thôn mới.
Huyện đã đầu tư phát triển hệ thống điện lưới quốc gia, hạ tầng viễn thông và cấp nước sạch về hầu hết các xã. Các công trình giáo dục, trạm y tế, nhà văn hóa cơ bản được hoàn thiện, đảm bảo phục vụ dân sinh. Đặc biệt, dự án cải tạo nâng cấp đê hữu Hồng, các công trình kè chống sạt lở ven sông có vai trò then chốt trong bảo vệ sản xuất và đời sống người dân.
Kinh tế
Trước sáp nhập, huyện Phúc Thọ phát triển kinh tế theo hướng nông nghiệp kết hợp tiểu thủ công nghiệp và thương mại dịch vụ, giữ vai trò là một trong những vùng trọng điểm sản xuất nông sản chất lượng cao của Hà Nội. Nông nghiệp chiếm tỉ trọng lớn, nổi bật với những vùng trồng lúa ổn định quanh năm nhờ hệ thống đê điều và thủy lợi ven sông Hồng. Ngoài lúa, huyện còn tập trung phát triển các vùng trồng bưởi đặc sản tại xã Phúc Hòa, xã Hiệp Thuận, xã Xuân Phú và rau màu theo hướng an toàn ở nhiều xã ven thị trấn.
Chăn nuôi gia súc, gia cầm đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu kinh tế, đặc biệt là các trang trại chăn nuôi lợn, gà, vịt theo mô hình khép kín gắn với chế biến. Một số địa phương tiêu biểu như Thanh Đa, Tích Giang phát triển mạnh đàn bò sữa, góp phần cung ứng nguyên liệu cho nhà máy chế biến sữa Ba Vì lân cận.
Tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ thương mại của huyện cũng có bước phát triển đáng kể, tập trung tại các xã ven Quốc lộ 32. Nhiều cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng, mộc dân dụng, cơ khí nhỏ đã giải quyết việc làm cho lao động địa phương. Kinh tế dịch vụ ngày càng mở rộng nhờ hệ thống chợ trung tâm Phúc Thọ, cụm thương mại, các cơ sở cung ứng vật tư nông nghiệp và tiêu thụ nông sản.
Làng nghề truyền thống
Huyện Phúc Thọ nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống lâu đời giữ vai trò quan trọng trong bảo tồn bản sắc văn hóa và phát triển kinh tế nông thôn. Trong đó, nổi bật nhất là làng nghề mộc Trạch Mỹ Lộc, nổi tiếng với các sản phẩm đồ gỗ dân dụng, cửa, tủ, giường, bàn ghế được tiêu thụ khắp Hà Nội và các tỉnh lân cận.
Ngoài ra, xã Hiệp Thuận và xã Xuân Phú có nghề làm bún, bánh đa lâu đời, sản phẩm được tiêu thụ tại các chợ đầu mối. Xã Vân Hà và một số thôn thuộc xã Phụng Thượng còn giữ nghề đan lát truyền thống, sản xuất rổ rá, đồ gia dụng bằng tre nứa.
Những làng nghề này không chỉ giải quyết việc làm cho hàng ngàn lao động nông thôn mà còn trở thành điểm đến trải nghiệm du lịch làng nghề hấp dẫn. Trong giai đoạn trước sáp nhập, huyện đã triển khai nhiều dự án hỗ trợ làng nghề, như chương trình khuyến công, tập huấn nâng cao tay nghề, hỗ trợ xây dựng thương hiệu, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản nghề truyền thống.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Phúc Thọ là vùng đất giàu truyền thống lịch sử – văn hóa với nhiều di tích cấp quốc gia và cấp thành phố. Tiêu biểu nhất là Đền Hát Môn, nơi phát tích cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng năm 40 sau Công nguyên, được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt. Hằng năm, lễ hội Hát Môn thu hút đông đảo du khách và nhân dân địa phương tham gia, trở thành sự kiện văn hóa lớn của huyện.
Bên cạnh đó, hệ thống đình, chùa cổ như đình Võng Xuyên, chùa Vân Phúc, đình Hiệp Thuận vẫn được gìn giữ gần như nguyên vẹn, phản ánh kiến trúc nghệ thuật truyền thống vùng đồng bằng Bắc Bộ.
Huyện còn có cảnh quan thiên nhiên đẹp ven sông Hồng và sông Đáy, phù hợp phát triển du lịch sinh thái, trải nghiệm nông nghiệp và nghỉ dưỡng cuối tuần. Khu vực bãi bồi Phúc Hòa, Thanh Đa, các vùng trồng bưởi tập trung đang trở thành điểm đến thu hút khách thăm quan, mua sắm nông sản đặc sản.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Đến năm 2030, huyện Phúc Thọ được định hướng phát triển theo hướng nông nghiệp hàng hóa hiện đại, gắn với dịch vụ thương mại, làng nghề và du lịch sinh thái – văn hóa. Thành phố Hà Nội đã phê duyệt nhiều dự án có thật nhằm nâng cấp hệ thống giao thông liên xã, mở rộng Quốc lộ 32 và các tuyến đường nối từ huyện vào Vành đai 4.
Dự án phát triển vùng bưởi đặc sản Phúc Thọ với diện tích trên 500 ha đang được triển khai, hỗ trợ người dân ứng dụng công nghệ cao và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Huyện cũng tập trung xây dựng các cụm công nghiệp nhỏ tại xã Thanh Đa, xã Võng Xuyên để thu hút doanh nghiệp sản xuất, chế biến nông sản và tiểu thủ công nghiệp. Hạ tầng nông thôn mới được đẩy mạnh hoàn thiện, phấn đấu 100% xã đạt chuẩn nâng cao, tiến tới xây dựng các xã nông thôn mới kiểu mẫu.
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Phúc Thọ hướng tới trở thành vùng phát triển nông nghiệp đô thị hiện đại kết hợp trung tâm thương mại – dịch vụ, du lịch sinh thái ven đô của Hà Nội, duy trì và bảo tồn không gian làng quê truyền thống.
Quy hoạch tổng thể xác định các dự án lớn như xây dựng khu đô thị sinh thái ven sông Hồng, phát triển các tuyến du lịch văn hóa từ Hà Nội – Hát Môn – Ba Vì, hình thành trung tâm logistics nông sản kết nối các tỉnh Tây Bắc qua trục Quốc lộ 32. Đồng thời, huyện đặt mục tiêu bảo tồn toàn diện di tích lịch sử đình Hát Môn, hệ thống đình chùa cổ, làng nghề truyền thống, gắn phát triển kinh tế với bảo vệ cảnh quan, môi trường sinh thái và gìn giữ bản sắc văn hóa địa phương.
Xem thêm các bản đồ quy hoạch các quận/huyện Hà Nội:
- Bản đồ quy hoạch huyện Phúc Thọ
- Bản đồ quy hoạch thị trấn Sơn Tây
- Bản đồ quy hoạch huyện Thạch Thất
