Tổng quan về thành phố Vĩnh Yên
Vĩnh Yên là thành phố trực thuộc tỉnh Vĩnh Phúc, nằm cách Hà Nội khoảng 55 km về phía Tây Bắc, giữ vị trí trung tâm giao thương giữa Thủ đô với các tỉnh miền núi phía Bắc.
Thành phố có diện tích gần 50 km², dân số trên 200.000 người, gồm 8 phường và 1 xã. Địa hình chủ yếu là đồng bằng xen đồi thấp, thuận lợi phát triển nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ. Những năm gần đây, Vĩnh Yên phát triển mạnh mẽ, hạ tầng hiện đại, thu hút nhiều dự án lớn, đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp với các khu công nghiệp như Khai Quang, Bình Xuyên. Thành phố còn sở hữu các thắng cảnh nổi tiếng như hồ Đại Lải, Tam Đảo gần kề, tiềm năng cho du lịch sinh thái. Vĩnh Yên không chỉ là trung tâm hành chính, chính trị của Vĩnh Phúc mà đang vươn mình trở thành đô thị năng động, giữ vai trò quan trọng trong vùng Thủ đô mở rộng.
Vị trí địa lý - tiếp giáp
Thành phố Vĩnh Yên có vị trí địa lý rất quan trọng, được coi là “cửa ngõ” phía Tây Bắc của Thủ đô Hà Nội, là trung tâm hành chính, kinh tế, văn hóa, xã hội của tỉnh Vĩnh Phúc.
- Phía Bắc giáp huyện Tam Đảo, địa bàn có địa hình núi non, nhiều khu du lịch
- Phía Đông giáp huyện Bình Xuyên
- Phía Nam giáp huyện Yên Lạc và huyện Bình Xuyên
- Phía Tây giáp huyện Vĩnh Tường
Khoảng cách từ Vĩnh Yên đến Thủ đô Hà Nội chỉ khoảng 55km, đến sân bay Nội Bài khoảng 30km, thuận tiện cho giao thương, phát triển kinh tế, du lịch và logistic.
Dân số và diện tích
- Diện tích tự nhiên trước sáp nhập khoảng 50,39 km².
- Dân số trước năm 2020, thành phố có khoảng 122.000 – 125.000 người, trong đó dân cư tập trung đông nhất ở các phường Ngô Quyền, Đống Đa, Khai Quang, Liên Bảo – là những phường trung tâm.
- Mật độ dân số đạt khoảng 2.400 – 2.500 người/km², thuộc loại cao so với các thành phố nhỏ ở miền Bắc.
Vĩnh Yên có cơ cấu dân số trẻ, lực lượng lao động dồi dào, trình độ dân trí khá cao so với mặt bằng chung vùng trung du miền núi phía Bắc.
Địa hình
- Vĩnh Yên có địa hình khá bằng phẳng, phần lớn là đồng bằng thấp xen lẫn đồi gò nhỏ, độ cao trung bình từ 20 – 40m so với mực nước biển.
- Địa chất chủ yếu là đất phù sa cổ, tương đối màu mỡ, phù hợp phát triển đô thị, công nghiệp và dịch vụ.
- Địa hình có xu hướng thoải dần từ Bắc xuống Nam.
- Ít sông lớn chảy qua nội đô nhưng có nhiều hồ nhỏ và hệ thống mương thoát nước.
- Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, mùa hè nóng ẩm, mùa đông lạnh, thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp cũng như phát triển du lịch.
Đơn vị hành chính
Tính đến trước sáp nhập, thành phố Vĩnh Yên có 11 đơn vị hành chính:
- 8 phường: Ngô Quyền, Đống Đa, Hội Hợp, Liên Bảo, Khai Quang, Tích Sơn, Đồng Tâm, Định Trung, Thanh Trù
- 1 xã: Thanh Trù
Hạ tầng và các điểm nổi bật tại thành phố Vĩnh Yên
Cơ sở hạ tầng
- Giao thông: Có Quốc lộ 2 chạy qua trung tâm thành phố, kết nối với Hà Nội – Tuyên Quang – Lào Cai.
- Tuyến đường sắt Hà Nội – Lào Cai cũng đi qua, có ga Vĩnh Yên phục vụ vận tải hành khách và hàng hóa.
- Mạng lưới đường đô thị phát triển khá tốt, nhiều tuyến đường lớn như đường Mê Linh, Kim Ngọc, Nguyễn Tất Thành, Nguyễn Văn Linh…
- Hệ thống điện, nước, viễn thông hiện đại, đáp ứng tốt nhu cầu sinh hoạt và sản xuất.
- Có Bến xe Vĩnh Yên – đầu mối giao thông quan trọng trong tỉnh.
Trong nhiều năm gần đây, Vĩnh Yên tập trung chỉnh trang đô thị, đầu tư hạ tầng kỹ thuật, mở rộng nhiều tuyến phố, xây dựng các khu đô thị mới, góp phần thay đổi mạnh mẽ bộ mặt thành phố.
Kinh tế
- Cơ cấu kinh tế chuyển dịch mạnh từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ.
- Khu vực dịch vụ – thương mại chiếm tỷ trọng lớn, đóng vai trò quan trọng trong GDP thành phố.
- Thành phố là trung tâm tài chính, ngân hàng, giáo dục, y tế của tỉnh.
- Thu hút mạnh đầu tư vào bất động sản, xây dựng, logistic, giáo dục, dịch vụ lưu trú.
- Đóng góp lớn từ KCN Khai Quang, với nhiều doanh nghiệp FDI, nhất là trong lĩnh vực sản xuất linh kiện điện tử, thiết bị công nghệ cao.
- Tốc độ tăng trưởng kinh tế giai đoạn trước sáp nhập luôn đạt mức 8-10%/năm.
Khu công nghiệp - làng nghề
- Khu công nghiệp tập trung: KCN Khai Quang quy mô hơn 200 ha, là khu công nghiệp lớn nhất TP Vĩnh Yên, thu hút nhiều dự án FDI đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, chủ yếu ngành điện tử, linh kiện, may mặc, cơ khí.
- Làng nghề truyền thống: TP Vĩnh Yên ít làng nghề truyền thống quy mô lớn như các huyện lân cận, nhưng vẫn tồn tại các nghề nhỏ lẻ như mộc, cơ khí, nghề rèn, gia công kim khí tại một số thôn thuộc xã Định Trung, Thanh Trù.
Di tích – danh lam thắng cảnh
Các di tích lịch sử tiêu biểu ở Vĩnh Yên:
- Chùa Tích Sơn: Ngôi chùa cổ linh thiêng, gắn với đời sống văn hóa – tâm linh địa phương, thu hút nhiều du khách.
- Chùa Cói: Chùa có kiến trúc độc đáo từ thế kỷ XII, nổi tiếng với tam quan cột đá và tháp 7 tầng.
- Đình Đông Đạo: Di tích cấp quốc gia, thờ Bạch Hạc Cao Quan Đại Vương – người có công bảo vệ đất nước.
- Chùa Hà Tiên: Chùa cổ là điểm đến tâm linh Phật giáo của người dân.
- Đình Sơn Bao: Di tích lịch sử quan trọng của thành phố.
- Đền Thánh Mẫu: Ngôi đền linh thiêng thờ Thánh Mẫu.
Định hướng phát triển
Mục tiêu đến năm 2030:
- Xây dựng Vĩnh Yên trở thành đô thị loại I trực thuộc tỉnh, là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của Vĩnh Phúc.
- Tiếp tục mở rộng không gian đô thị, đặc biệt về phía Đông và Nam.
- Đầu tư phát triển các khu đô thị mới, khu dịch vụ thương mại, khách sạn cao cấp và trung tâm logistics hiện đại.
- Thu hút các ngành công nghiệp công nghệ cao gắn với yêu cầu bảo vệ môi trường.
- Tăng cường hệ thống dịch vụ giáo dục chất lượng cao, y tế hiện đại, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.
>>> Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Vĩnh Yên
Tầm nhìn đến năm 2050:
- Phát triển Vĩnh Yên trở thành đô thị thông minh, xanh, bền vững và hội nhập quốc tế.
- Khẳng định vị thế là đô thị phát triển năng động, trung tâm động lực tăng trưởng của tỉnh Vĩnh Phúc và vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.
- Hình thành môi trường sống tiện nghi, an toàn, đáp ứng tiêu chuẩn đô thị hiện đại.
