Tổng quan về huyện Chương Mỹ trước sáp nhập
Huyện Chương Mỹ nằm ở phía Tây Nam Thủ đô Hà Nội, được xem là cửa ngõ kết nối thành phố với tỉnh Hòa Bình và vùng Tây Bắc. Đây là vùng đất có lịch sử lâu đời, sở hữu hệ thống cảnh quan tự nhiên đặc sắc cùng nhiều giá trị văn hóa – tâm linh tiêu biểu. Tổng diện tích tự nhiên huyện đạt khoảng 232 km², địa hình phong phú với đồng bằng ven sông Đáy, các vùng trung du xen kẽ đồi núi thấp, và đặc biệt là dãy núi Trầm trải dài qua nhiều xã phía Tây.
Dân số huyện trước sáp nhập khoảng 335.000 người, phân bố tập trung ở các xã ven Quốc lộ 6, thị trấn Chúc Sơn và các vùng sản xuất nông nghiệp lớn. Hệ thống sông lớn như sông Đáy, sông Bùi, sông Nhuệ chảy qua địa bàn, vừa đóng vai trò nguồn nước tưới tiêu, vừa tạo nên cảnh quan đặc trưng của huyện.
Ranh giới hành chính:
- Phía Bắc giáp huyện Quốc Oai
- Phía Nam giáp huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình
- Phía Đông giáp quận Hà Đông và huyện Thanh Oai
- Phía Tây giáp huyện Mỹ Đức
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Chương Mỹ gồm hai thị trấn trung tâm và nhiều xã nông thôn, mỗi địa phương có đặc trưng riêng về sản xuất, văn hóa và tiềm năng phát triển du lịch sinh thái. Các xã ven Quốc lộ 6 phát triển mạnh thương mại – dịch vụ, còn các xã phía Tây và ven núi duy trì thế mạnh nông nghiệp và nghề truyền thống.
Danh sách các đơn vị hành chính trước sáp nhập gồm: thị trấn Chúc Sơn, thị trấn Xuân Mai, xã Đại Yên, xã Đông Phương Yên, xã Đông Sơn, xã Hòa Chính, xã Hoàng Diệu, xã Hồng Phong, xã Hợp Đồng, xã Hữu Văn, xã Lam Điền, xã Mỹ Lương, xã Nam Phương Tiến, xã Ngọc Hòa, xã Phú Nam An, xã Phú Nghĩa, xã Phụng Châu, xã Quảng Bị, xã Tân Tiến, xã Thủy Xuân Tiên, xã Thụy Hương, xã Tiên Phương, xã Trần Phú, xã Trung Hòa, xã Trường Yên, xã Văn Võ.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Trước thời điểm sáp nhập, Chương Mỹ đã được thành phố Hà Nội đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng tương đối đồng bộ, đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị, nông nghiệp và công nghiệp. Quốc lộ 6 là tuyến huyết mạch xuyên suốt địa bàn, kết nối huyện với trung tâm Hà Nội, Hòa Bình và các tỉnh Tây Bắc. Đây là trục giao thông quan trọng để vận chuyển hàng hóa, phát triển thương mại – dịch vụ và giao lưu kinh tế.
Ngoài ra, nhiều tuyến đường tỉnh lộ như 419, 427, 429 được nâng cấp, mở rộng mặt đường, góp phần cải thiện hạ tầng liên xã, phục vụ sản xuất và đời sống dân cư. Hệ thống đê sông Đáy và các công trình kè, hồ điều tiết nước được xây dựng, nâng cấp nhằm giảm thiểu rủi ro thiên tai, đảm bảo sản xuất nông nghiệp ổn định.
Huyện có hạ tầng điện lưới quốc gia phủ kín 100% hộ dân, nguồn nước sạch ngày càng được cải thiện nhờ các dự án nhà máy nước tập trung. Mạng lưới thông tin – truyền thông phát triển rộng khắp, hỗ trợ kinh doanh và tiếp cận công nghệ.
Các công trình giáo dục, y tế, văn hóa được chú trọng xây dựng. Trường học đạt chuẩn quốc gia chiếm tỷ lệ cao, các trạm y tế xã được đầu tư cơ sở vật chất hiện đại. Trung tâm y tế huyện, bệnh viện đa khoa, nhà văn hóa huyện và các công trình thể thao góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân.
Kinh tế
Trước sáp nhập, kinh tế huyện Chương Mỹ có cơ cấu đa ngành, phát triển đồng đều giữa nông nghiệp, công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ thương mại.
Nông nghiệp vẫn đóng vai trò nền tảng quan trọng. Các xã ven sông Đáy và sông Bùi như Đông Phương Yên, Nam Phương Tiến, Hòa Chính tập trung trồng lúa, rau màu, cây ăn quả, chăn nuôi lợn, gà, thủy sản quy mô trang trại. Diện tích trồng bưởi Diễn, bưởi đỏ, cam canh và cây có múi được mở rộng với hàng trăm ha, hình thành nhiều vùng chuyên canh lớn.
Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp phát triển mạnh mẽ nhờ lợi thế hạ tầng giao thông. Trên địa bàn huyện có Khu công nghiệp Phú Nghĩa, Cụm công nghiệp Ngọc Hòa, các cụm công nghiệp nhỏ ven Quốc lộ 6 thu hút nhiều doanh nghiệp sản xuất cơ khí, vật liệu xây dựng, may mặc, chế biến nông sản. Các dự án đầu tư nhà máy, kho bãi logistics và xưởng sản xuất quy mô lớn góp phần tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm cho hàng vạn lao động.
Thương mại – dịch vụ phát triển sôi động, nhất là tại hai thị trấn Chúc Sơn, Xuân Mai và các xã ven Quốc lộ 6. Hệ thống siêu thị mini, trung tâm thương mại, chợ đầu mối và cửa hàng kinh doanh vật tư nông nghiệp ngày càng đa dạng. Nhiều doanh nghiệp logistics, vận tải hàng hóa quy mô lớn hoạt động hiệu quả, góp phần làm tăng giá trị dịch vụ của địa phương.
Làng nghề truyền thống
Chương Mỹ là vùng đất có nhiều làng nghề truyền thống lâu đời, mang đậm bản sắc văn hóa đồng bằng Bắc Bộ. Trong đó, làng nghề mây tre đan Phú Vinh (xã Phú Nghĩa) nổi tiếng cả nước và quốc tế với các sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo, giá trị cao. Đây là làng nghề có lịch sử hàng trăm năm, hiện vẫn duy trì hàng nghìn hộ tham gia sản xuất, nhiều sản phẩm đã xuất khẩu sang châu Âu, Nhật Bản, Mỹ.
Xã Tiên Phương và một số thôn thuộc xã Trường Yên có nghề làm miến dong truyền thống, sản phẩm được tiêu thụ rộng rãi ở Hà Nội và nhiều tỉnh lân cận. Nghề làm nón lá ở xã Hòa Chính, nghề dệt thổ cẩm thủ công tại một số xã vùng dân tộc thiểu số cũng đang được gìn giữ và phát triển.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Chương Mỹ không chỉ nổi bật về kinh tế mà còn là địa phương giàu truyền thống văn hóa – lịch sử với nhiều di tích, danh lam thắng cảnh nổi tiếng. Trong đó, Chùa Trầm (Tử Trầm Sơn) là điểm đến tâm linh đặc biệt, nổi tiếng với hệ thống hang động đẹp và kiến trúc cổ kính. Đây là nơi gắn liền nhiều lễ hội truyền thống lớn, thu hút hàng vạn du khách mỗi năm.
Chùa Trăm Gian (xã Tiên Phương) là di tích quốc gia đặc biệt, được xây dựng từ thế kỷ XII, nổi bật với kiến trúc gỗ cổ và 104 gian chùa lớn nhỏ, tượng Phật cổ quý giá. Ngoài ra, đền Đức Thánh Tản, chùa Hang, đình Tiên Lữ và nhiều di tích cổ khác phản ánh lịch sử lâu đời và đời sống tín ngưỡng phong phú của người dân.
Về danh lam thắng cảnh, núi Trầm, núi Rồng, suối Ngọc – Vua Bà là những điểm đến hấp dẫn, sở hữu cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, trong lành, thích hợp phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và trải nghiệm. Đây chính là nền tảng quan trọng để huyện khai thác du lịch bền vững trong tương lai.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Đến năm 2030, huyện Chương Mỹ được định hướng phát triển thành trung tâm kinh tế đa ngành phía Tây Nam Thủ đô, tập trung đẩy mạnh công nghiệp sạch, nông nghiệp công nghệ cao và du lịch văn hóa – sinh thái. Thành phố Hà Nội đã phê duyệt nhiều dự án trọng điểm nhằm nâng cấp hạ tầng đồng bộ và khai thác tối đa tiềm năng của địa phương.
Trên địa bàn huyện, dự án nâng cấp Quốc lộ 6 đoạn Hà Đông – Xuân Mai đã và đang triển khai, giúp mở rộng mặt đường, cải thiện năng lực vận tải, kết nối nhanh với trung tâm Hà Nội và các tỉnh Tây Bắc. Cùng với đó, tuyến đường Hồ Chí Minh, Vành đai 4, đường trục phát triển phía Nam đang được triển khai song song, góp phần hình thành mạng lưới giao thông chiến lược.
Trong lĩnh vực công nghiệp, huyện chú trọng phát triển và mở rộng Khu công nghiệp Phú Nghĩa, hoàn thiện hạ tầng các cụm công nghiệp Ngọc Hòa, Đông Sơn, tạo mặt bằng thu hút nhà đầu tư sản xuất chế biến nông sản, vật liệu xây dựng và công nghệ cao. Vùng nông nghiệp trọng điểm được quy hoạch sản xuất rau sạch, hoa cây cảnh, cây ăn quả đặc sản, chăn nuôi tập trung gắn với chế biến và xuất khẩu.
Đối với du lịch, huyện triển khai quy hoạch phát triển khu du lịch tâm linh – sinh thái núi Trầm, Chùa Trầm, Chùa Trăm Gian, đồng thời bảo tồn cảnh quan thiên nhiên và hệ thống di tích lịch sử.
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Chương Mỹ phấn đấu trở thành khu đô thị sinh thái – công nghiệp xanh – trung tâm du lịch văn hóa phía Tây Nam Hà Nội, là địa bàn phát triển toàn diện, hiện đại nhưng vẫn giữ gìn bản sắc truyền thống. Huyện sẽ hoàn thiện toàn bộ chuỗi đô thị mới dọc Quốc lộ 6, các khu đô thị vệ tinh tại Xuân Mai và Chúc Sơn, kết nối chặt chẽ với quận Hà Đông, Hòa Bình và các địa phương vùng Thủ đô.
Khu công nghiệp Phú Nghĩa, cụm công nghiệp Ngọc Hòa và nhiều cụm công nghiệp mới sẽ được hiện đại hóa, ưu tiên ngành công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp chế biến sạch, thân thiện môi trường. Nông nghiệp chuyển dịch triệt để sang sản xuất ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ và sản phẩm đặc sản mang thương hiệu Chương Mỹ.
Huyện sẽ phát triển mạnh các tuyến du lịch sinh thái, trải nghiệm nông nghiệp, nghỉ dưỡng cuối tuần tại suối Ngọc – Vua Bà, núi Trầm, Chùa Trăm Gian, kết hợp các sản phẩm văn hóa lễ hội đặc sắc. Tỷ lệ không gian xanh và mặt nước được duy trì ở mức cao, đảm bảo Chương Mỹ trở thành vùng sinh thái bền vững, môi trường sống chất lượng và hấp dẫn các nhà đầu tư.
Xem thêm các bản đồ quy hoạch các quận/huyện Hà Nội:
