Tổng quan về huyện Thạch Thất trước sáp nhập
Huyện Thạch Thất là địa phương nằm ở cực Tây Thủ đô Hà Nội, có vị trí địa lý và vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển không gian đô thị, công nghiệp công nghệ cao và dịch vụ của thành phố. Tổng diện tích tự nhiên huyện khoảng 202,4 km², địa hình đa dạng từ vùng đồi gò bán sơn địa đến đồng bằng, với cảnh quan thiên nhiên đặc trưng của vùng trung du miền Bắc.
Trước thời điểm sáp nhập, dân số huyện đạt gần 188.000 người, tập trung đông tại các xã dọc trục Quốc lộ 21, Đại lộ Thăng Long và vùng lõi đô thị Hòa Lạc. Đặc điểm địa hình nổi bật của Thạch Thất là sự xen kẽ giữa đồi núi thấp, chân núi Ba Vì và các dải đồng bằng ven sông Tích, tạo điều kiện thuận lợi phát triển nông nghiệp, công nghiệp sạch và du lịch sinh thái.
Ranh giới hành chính:
- Phía Bắc giáp huyện Phúc Thọ
- Phía Nam giáp huyện Quốc Oai
- Phía Đông giáp huyện Hoài Đức
- Phía Tây giáp huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Thạch Thất gồm một thị trấn và nhiều xã với truyền thống sản xuất nông nghiệp, nghề thủ công và khai thác tiềm năng công nghiệp – dịch vụ. Các xã ven Đại lộ Thăng Long tập trung nhiều khu công nghệ cao, trong khi các xã trung du duy trì thế mạnh trồng rừng, chăn nuôi, du lịch.
Danh sách các đơn vị hành chính trước sáp nhập gồm: thị trấn Liên Quan, xã Bình Phú, xã Cẩm Yên, xã Canh Nậu, xã Cần Kiệm, xã Cộng Hòa, xã Đại Đồng, xã Dị Nậu, xã Đồng Trúc, xã Hạ Bằng, xã Hương Ngải, xã Kim Quan, xã Lại Thượng, xã Phú Kim, xã Phú Mãn, xã Tân Xã, xã Thạch Hòa, xã Tiến Xuân, xã Yên Bình, xã Yên Trung.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Trước sáp nhập, Thạch Thất được đánh giá là huyện có hệ thống hạ tầng phát triển đồng bộ và hiện đại bậc nhất khu vực phía Tây Hà Nội, nhờ lợi thế vị trí và chính sách tập trung đầu tư của thành phố. Đại lộ Thăng Long chạy qua địa bàn, đóng vai trò trục giao thông chiến lược kết nối trung tâm Hà Nội với Khu công nghệ cao Hòa Lạc, Quốc Oai, Sơn Tây và các tỉnh Tây Bắc.
Ngoài Đại lộ Thăng Long, huyện còn có Quốc lộ 21, Tỉnh lộ 419, 420 và nhiều tuyến đường liên xã đã được nâng cấp, bê tông hóa, nhựa hóa, giúp giao thương thuận tiện quanh năm. Hệ thống đê điều ven sông Tích được củng cố, đảm bảo an toàn chống lũ và tưới tiêu cho nông nghiệp.
Các công trình điện – nước sạch, viễn thông được đầu tư đồng bộ, tỷ lệ hộ dân sử dụng điện lưới quốc gia và nước hợp vệ sinh đạt gần 100%. Huyện chú trọng xây dựng trường học đạt chuẩn quốc gia, trung tâm y tế huyện hiện đại, trạm y tế các xã được cải tạo khang trang, đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh cơ bản cho người dân.
Không gian đô thị mới tại khu vực Hòa Lạc đang hình thành nhanh chóng với các khu dân cư tập trung, các dự án nhà ở xã hội, công viên và các công trình phúc lợi công cộng, góp phần thay đổi mạnh mẽ diện mạo huyện trong thời kỳ hội nhập.
Kinh tế
Kinh tế huyện Thạch Thất trước sáp nhập có sự chuyển dịch mạnh mẽ từ nông nghiệp truyền thống sang công nghiệp – dịch vụ – nông nghiệp công nghệ cao, nhờ hưởng lợi trực tiếp từ hạ tầng hiện đại và định hướng phát triển khu đô thị vệ tinh Hòa Lạc.
Nông nghiệp vẫn đóng vai trò nền tảng tại nhiều xã trung du và ven núi như Yên Bình, Yên Trung, Tiến Xuân. Đây là các vùng chuyên canh cây ăn quả, trồng rừng, chăn nuôi quy mô trang trại. Các xã Cần Kiệm, Cẩm Yên, Phú Mãn phát triển mạnh mô hình chăn nuôi bò thịt, lợn siêu nạc, gà thả vườn, sản lượng lớn cung cấp cho thị trường Hà Nội.
Công nghiệp là động lực phát triển quan trọng, nổi bật với Khu công nghiệp Thạch Thất – Quốc Oai, Cụm công nghiệp Bình Phú, Cụm công nghiệp Phùng Xá. Hàng trăm doanh nghiệp sản xuất cơ khí, điện tử, vật liệu xây dựng, chế biến nông sản hoạt động sôi nổi, tạo việc làm ổn định cho hàng vạn lao động địa phương. Đặc biệt, Khu công nghệ cao Hòa Lạc là điểm nhấn kinh tế lớn, thu hút các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Viettel, VNPT, FPT, Vingroup đầu tư nghiên cứu và sản xuất.
Thương mại – dịch vụ phát triển nhanh tại khu vực Liên Quan, Hòa Lạc và dọc Đại lộ Thăng Long. Các trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng vật tư nông nghiệp, cửa hàng dịch vụ mọc lên ngày càng nhiều, phục vụ nhu cầu tiêu dùng và sản xuất.
Làng nghề truyền thống
Thạch Thất được biết đến là địa phương giàu truyền thống nghề thủ công, nhiều làng nghề đã tồn tại hàng trăm năm, vừa tạo việc làm vừa góp phần giữ gìn giá trị văn hóa. Trong đó, làng nghề mộc Canh Nậu nổi tiếng với sản phẩm gỗ mỹ nghệ, đồ thờ, bàn ghế cao cấp, tiêu thụ khắp Hà Nội và các tỉnh phía Bắc. Đây là làng nghề có quy mô lớn, hàng nghìn lao động làm nghề, nhiều nghệ nhân được phong danh hiệu nghệ nhân ưu tú.
Xã Bình Phú có nghề làm nón lá truyền thống, được duy trì ổn định qua nhiều thế hệ. Những chiếc nón Bình Phú được đánh giá cao nhờ độ bền, tính thẩm mỹ và giá cả hợp lý. Ngoài ra, nhiều hộ ở xã Phú Kim, Hương Ngải phát triển nghề sản xuất mây tre đan và các sản phẩm thủ công phục vụ trang trí nội thất.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Huyện Thạch Thất không chỉ có tiềm năng kinh tế – công nghiệp mà còn sở hữu nhiều di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh đặc sắc, trở thành điểm nhấn văn hóa – du lịch của vùng Thủ đô. Chùa Tây Phương là công trình nổi tiếng bậc nhất, được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt, nổi tiếng với những pho tượng gỗ sơn son thếp vàng, điêu khắc tinh xảo bậc nhất Việt Nam.
Ngoài ra, Chùa Long Đẩu, chùa Vĩnh Nghiêm, đình Kim Quan là những công trình kiến trúc có giá trị lớn về nghệ thuật và tâm linh. Các lễ hội truyền thống được duy trì thường niên, thu hút đông đảo du khách thập phương.
Khu vực ven núi Ba Vì, vùng Tiến Xuân – Yên Trung còn giữ được nhiều cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, thích hợp phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, trải nghiệm nông nghiệp. Hồ Đồng Mô, hồ Suối Hai và các trang trại sinh thái gắn với du lịch cuối tuần tạo thành không gian thư giãn lý tưởng cho du khách.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, huyện Thạch Thất định hướng trở thành trung tâm công nghệ cao, đô thị vệ tinh hiện đại kết hợp phát triển nông nghiệp công nghệ cao và du lịch sinh thái. Thành phố Hà Nội đã phê duyệt nhiều dự án quy hoạch tổng thể và đầu tư hạ tầng trọng điểm nhằm khai thác tối đa lợi thế vị trí địa lý, cảnh quan tự nhiên và tiềm năng kinh tế của địa phương.
Một trong những dự án có thật nổi bật là Khu công nghệ cao Hòa Lạc, hiện đã hoàn thành giai đoạn 1 hạ tầng kỹ thuật và đang thu hút các nhà đầu tư lớn trong lĩnh vực công nghệ thông tin, nghiên cứu – phát triển và sản xuất thiết bị điện tử. Dự án mở rộng Đại lộ Thăng Long, các tuyến đường kết nối từ huyện đến Hòa Lạc và các tuyến Vành đai 4 đang được triển khai để đảm bảo lưu thông hàng hóa, dịch vụ thuận tiện.
Huyện tập trung phát triển các cụm công nghiệp sạch tại Bình Phú, Phú Kim, Đồng Trúc nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp địa phương và các ngành nghề truyền thống phát triển bền vững. Vùng nông nghiệp ven núi và đồi gò được quy hoạch thành các khu sản xuất rau, hoa, cây ăn quả ứng dụng công nghệ cao, kết hợp du lịch sinh thái trải nghiệm.
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Thạch Thất hướng tới trở thành trung tâm đô thị – công nghệ cao hàng đầu phía Tây Thủ đô Hà Nội, đồng thời bảo tồn không gian xanh và các làng nghề truyền thống. Khu vực Hòa Lạc sẽ phát triển thành đô thị sáng tạo với hệ sinh thái khởi nghiệp, nghiên cứu, sản xuất công nghệ cao, kết nối trực tiếp với trung tâm thành phố bằng hệ thống giao thông hiện đại, các tuyến metro và đường cao tốc.
Huyện tiếp tục mở rộng quy hoạch khu đô thị sinh thái dọc Đại lộ Thăng Long, hình thành chuỗi đô thị mới gắn với trung tâm công nghệ cao và các cụm dịch vụ logistics lớn. Các cụm công nghiệp sạch và sản xuất hàng thủ công chất lượng cao được duy trì, kết hợp chuyển đổi mô hình sản xuất để bảo vệ môi trường.
Không gian du lịch văn hóa – sinh thái tại chùa Tây Phương, vùng ven núi Ba Vì, hồ Đồng Mô được đầu tư khai thác bài bản, trở thành điểm đến quan trọng của Thủ đô. Thạch Thất phấn đấu trở thành đô thị xanh, thông minh, hài hòa giữa hiện đại và truyền thống, đóng vai trò dẫn dắt phát triển kinh tế tri thức của khu vực Tây Hà Nội.
Xem thêm các bản đồ quy hoạch các quận/huyện Hà Nội:
