Tổng quan về huyện Quốc Oai trước sáp nhập
Huyện Quốc Oai là địa phương nằm ở phía Tây Thủ đô Hà Nội, giữ vị trí cầu nối quan trọng giữa khu vực đồng bằng châu thổ sông Hồng và vùng núi Ba Vì. Tổng diện tích tự nhiên của huyện đạt khoảng 147 km², địa hình phong phú, trải dài từ đồng bằng trung du đến đồi núi thấp, rất thuận lợi để phát triển nông – lâm nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ du lịch sinh thái.
Dân số huyện Quốc Oai trước sáp nhập khoảng 185.000 người, phân bố không đồng đều, tập trung đông tại các xã ven Quốc lộ 21, Tỉnh lộ 419 và khu vực trung tâm thị trấn Quốc Oai. Hệ thống sông suối như sông Tích, sông Đáy chảy qua địa bàn không chỉ tạo điều kiện sản xuất nông nghiệp mà còn hình thành nhiều cảnh quan thiên nhiên đa dạng.
Ranh giới hành chính:
- Phía Bắc giáp huyện Thạch Thất
- Phía Nam giáp huyện Chương Mỹ
- Phía Đông giáp quận Hà Đông
- Phía Tây giáp huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Quốc Oai được chia thành một thị trấn trung tâm và nhiều xã nông thôn truyền thống. Các xã vùng đồng bằng chủ yếu sản xuất nông nghiệp hàng hóa, chăn nuôi tập trung, còn các xã trung du và ven núi phát triển trồng rừng, cây ăn quả, dịch vụ du lịch.
Danh sách các đơn vị hành chính trước sáp nhập gồm: thị trấn Quốc Oai, xã Cấn Hữu, xã Cộng Hòa, xã Đại Thành, xã Đông Yên, xã Đồng Quang, xã Đông Xuân, xã Hòa Thạch, xã Liệp Tuyết, xã Nghĩa Hương, xã Ngọc Liệp, xã Ngọc Mỹ, xã Phú Cát, xã Phú Mãn, xã Sài Sơn, xã Tân Hòa, xã Thạch Thán, xã Tuyết Nghĩa, xã Yên Sơn.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Trước thời điểm sáp nhập, huyện Quốc Oai đã có nhiều bước tiến quan trọng trong đầu tư, hoàn thiện cơ sở hạ tầng, nhất là giao thông và các công trình dân sinh. Quốc lộ 21 và Đại lộ Thăng Long là hai tuyến giao thông huyết mạch chạy qua địa bàn, đóng vai trò quan trọng trong kết nối huyện với trung tâm Hà Nội, các tỉnh Hòa Bình, Sơn La và khu vực Tây Bắc.
Các tuyến đường tỉnh lộ như 419, 421B, 446 được nâng cấp, nhựa hóa, giúp việc đi lại, vận chuyển nông sản, hàng hóa được thuận tiện quanh năm. Hệ thống điện lưới quốc gia phủ kín tất cả các thôn, xóm, nguồn nước sạch được cải thiện đáng kể nhờ các dự án xây dựng công trình cấp nước tập trung.
Hạ tầng giáo dục, y tế, văn hóa – thể thao được quan tâm đầu tư đồng bộ. Trường học các cấp từng bước đạt chuẩn quốc gia, trạm y tế xã được cải tạo khang trang, đảm bảo nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân. Trung tâm Văn hóa – Thể thao huyện, các nhà văn hóa xã, thôn được hoàn thiện, trở thành điểm sinh hoạt cộng đồng.
Kinh tế
Trước sáp nhập, kinh tế huyện Quốc Oai phát triển theo hướng đa ngành, đa dạng hóa sản xuất, kết hợp nông nghiệp, công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ du lịch. Nông nghiệp vẫn giữ vai trò trụ cột, nhưng đã từng bước chuyển dịch từ sản xuất manh mún sang mô hình hàng hóa quy mô lớn.
Các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung nổi bật tại các xã Cấn Hữu, Đại Thành, Phú Cát, Đồng Quang với diện tích hàng ngàn ha lúa, ngô, rau màu và cây ăn quả. Huyện quy hoạch vùng trồng bưởi Diễn, cam, nhãn tại Phú Cát, Ngọc Mỹ và Đông Yên, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân. Chăn nuôi gia súc, gia cầm phát triển mạnh tại các xã Ngọc Liệp, Liệp Tuyết, Cộng Hòa theo hình thức trang trại khép kín, đáp ứng nhu cầu thị trường nội địa.
Tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ thương mại có tốc độ tăng trưởng nhanh nhờ hạ tầng giao thông thuận lợi. Nhiều cụm công nghiệp, làng nghề như cụm công nghiệp Ngọc Liệp, cụm công nghiệp Thạch Thán được quy hoạch, thu hút doanh nghiệp sản xuất gỗ, vật liệu xây dựng, cơ khí nhỏ. Các làng nghề mộc, sản xuất hàng thủ công, chế biến nông sản tại Cộng Hòa, Ngọc Liệp vừa bảo tồn truyền thống, vừa tạo công ăn việc làm cho hàng ngàn lao động nông thôn.
Làng nghề truyền thống
Huyện Quốc Oai tự hào sở hữu nhiều làng nghề truyền thống đặc sắc, góp phần quan trọng giữ gìn bản sắc văn hóa và tạo sinh kế cho người dân. Trong đó, nổi bật nhất là làng nghề mộc xã Cộng Hòa, nổi tiếng với các sản phẩm đồ gỗ gia dụng, đồ thờ tinh xảo, được tiêu thụ rộng rãi trong và ngoài huyện.
Xã Ngọc Liệp và Ngọc Mỹ phát triển nghề chế biến nông sản, sản xuất bánh kẹo, miến dong, giữ được công thức gia truyền hàng chục năm. Những sản phẩm này được tiêu thụ tại các chợ lớn Hà Nội và nhiều tỉnh lân cận.
Bên cạnh đó, các xã Liệp Tuyết, Phú Cát, Đông Yên duy trì nghề trồng và chế biến chè, mây tre đan, gốm thủ công. Huyện chú trọng hỗ trợ làng nghề qua các chương trình đào tạo, xây dựng thương hiệu, cấp mã số vùng trồng, hỗ trợ thiết bị sản xuất mới, giúp nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh sản phẩm.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Quốc Oai được biết đến là vùng đất cổ giàu truyền thống văn hóa – lịch sử, hội tụ nhiều di tích nổi bật có giá trị tâm linh, kiến trúc, nghệ thuật đặc sắc. Trong đó, Chùa Thầy (Sài Sơn Tự) là quần thể di tích nổi tiếng bậc nhất Hà Nội, thờ Thiền sư Từ Đạo Hạnh, di tích quốc gia đặc biệt thu hút hàng vạn lượt khách mỗi năm.
Núi Sài Sơn với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, hệ thống hang động đá vôi, chùa Cao, chùa Một Mái tạo nên không gian văn hóa – tâm linh độc đáo. Ngoài ra, Đình So tại xã Cộng Hòa là công trình kiến trúc cổ hơn 300 năm tuổi, được xếp hạng di tích quốc gia, nổi bật với nghệ thuật chạm khắc gỗ tinh xảo.
Huyện còn có chùa Thầy, chùa Long Đẩu, đền Thượng, đền Hạ, hồ Đồng Mô, các vùng sinh thái ven núi Ba Vì, tạo thành quần thể danh lam thắng cảnh hấp dẫn. Những di tích và thắng cảnh này không chỉ phục vụ nhu cầu tín ngưỡng mà còn là nền tảng phát triển du lịch văn hóa – sinh thái bền vững.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, huyện Quốc Oai được xác định là vùng phát triển kinh tế đa dạng, ưu tiên đô thị hóa bền vững kết hợp nông nghiệp công nghệ cao và du lịch sinh thái – văn hóa. Thành phố Hà Nội đã phê duyệt các quy hoạch, trong đó tập trung hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông và không gian đô thị hiện đại.
Huyện triển khai nhiều dự án có thật như mở rộng Quốc lộ 21 đoạn qua trung tâm huyện, nâng cấp tuyến đường Đại lộ Thăng Long và các tuyến tỉnh lộ 419, 421B kết nối các xã với trung tâm quận Hà Đông và khu vực Hòa Lạc. Các cụm công nghiệp sạch tại Ngọc Liệp, Thạch Thán, Cộng Hòa được đầu tư đồng bộ hạ tầng, thu hút doanh nghiệp chế biến nông sản, sản xuất vật liệu xây dựng, cơ khí, gỗ mỹ nghệ.
Trong lĩnh vực nông nghiệp, huyện đẩy mạnh xây dựng vùng chuyên canh cây ăn quả, rau an toàn, sản xuất theo quy trình VietGAP tại các xã Phú Cát, Ngọc Mỹ, Cấn Hữu. Đồng thời, nhiều dự án phát triển chăn nuôi trang trại công nghệ cao, sản xuất giống cây con chất lượng cao đang được triển khai.
Huyện cũng chú trọng khai thác tiềm năng du lịch sinh thái, tâm linh quanh chùa Thầy, núi Sài Sơn, hồ Đồng Mô, hình thành các sản phẩm du lịch trải nghiệm gắn với làng nghề, ẩm thực và văn hóa dân gian. Chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao tiếp tục được đẩy mạnh, phấn đấu 100% xã đạt chuẩn nâng cao trước năm 2025.
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Quốc Oai định hướng phát triển thành khu đô thị vệ tinh phía Tây Hà Nội, trung tâm kinh tế – văn hóa – du lịch sinh thái lớn của vùng Thủ đô. Huyện sẽ hoàn thiện quy hoạch các khu đô thị mới hiện đại ven Đại lộ Thăng Long, Quốc lộ 21, đồng thời xây dựng hệ thống giao thông liên vùng kết nối trực tiếp với Hòa Lạc, Ba Vì và trung tâm thành phố.
Không gian đô thị xanh được quy hoạch với các khu công viên cây xanh, hồ điều hòa và hạ tầng xã hội đồng bộ. Trong công nghiệp, huyện hướng đến phát triển các cụm công nghiệp công nghệ cao, thân thiện môi trường, kết hợp bảo tồn và phát huy giá trị các làng nghề truyền thống Cộng Hòa, Ngọc Liệp, Liệp Tuyết.
Nông nghiệp công nghệ cao tiếp tục giữ vai trò nền tảng, phát triển vùng sản xuất đặc sản nông sản sạch, rau quả xuất khẩu, cây ăn quả gắn thương hiệu địa phương. Huyện cũng đặt mục tiêu trở thành điểm đến du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng hàng đầu, với hệ sinh thái dịch vụ phong phú, đa dạng, dựa trên giá trị độc đáo của quần thể chùa Thầy – núi Sài Sơn – hồ Đồng Mô.
Xem thêm các bản đồ quy hoạch các quận/huyện Hà Nội:
