Tổng quan về huyện Lập Thạch
Trên bản đồ hành chính tỉnh Vĩnh Phúc, huyện Lập Thạch nằm ở phía Tây Bắc, có hình dáng khá vuông vức, trải dài theo hướng Đông Bắc - Tây Nam. Huyện được phân chia thành 19 đơn vị hành chính gồm thị trấn Lập Thạch, thị trấn Hoa Sơn và 17 xã, với mạng lưới giao thông khá đồng bộ. Các trục giao thông lớn chạy qua như Quốc lộ 2C, Tỉnh lộ 305, 306… cùng nhiều tuyến liên xã, liên huyện tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, đi lại của nhân dân.
Lập Thạch là một huyện miền núi của tỉnh Vĩnh Phúc, có bề dày lịch sử, văn hoá lâu đời, đồng thời là vùng đất có tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội khá phong phú. Trải qua nhiều biến thiên lịch sử, Lập Thạch vẫn giữ được những giá trị truyền thống, đồng thời đang chuyển mình mạnh mẽ trong công cuộc xây dựng nông thôn mới và phát triển công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
Vị trí địa lý và tiếp giáp
Huyện Lập Thạch nằm ở phía Tây Bắc của tỉnh Vĩnh Phúc. Ranh giới địa lý cụ thể như sau:
- Phía Đông giáp huyện Tam Đảo và huyện Tam Dương
- Phía Tây giáp huyện Sông Lô và thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
- Phía Nam giáp huyện Vĩnh Tường
- Phía Bắc giáp huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang.
Vị trí địa lý này giúp Lập Thạch đóng vai trò là cửa ngõ giao lưu giữa Vĩnh Phúc với các tỉnh vùng Trung du miền núi phía Bắc, đồng thời thuận lợi trong việc phát triển kinh tế - xã hội, giao thương hàng hóa.
Dân số và diện tích
- Theo số liệu thống kê gần đây, huyện Lập Thạch có diện tích tự nhiên khoảng 173,10 km²,
- Dân số trên 140.276 người. Mật độ dân số đạt khoảng 814 người/km².
Dân cư Lập Thạch chủ yếu là người Kinh, ngoài ra còn có các dân tộc thiểu số như Sán Dìu, Cao Lan… sinh sống đan xen, tạo nên bức tranh văn hoá đa dạng, phong phú.
Địa hình
Địa hình Lập Thạch tương đối phức tạp, gồm cả vùng núi, đồi gò và đồng bằng xen kẽ:
- Vùng đồi núi: Tập trung ở phía Tây và Tây Bắc huyện, độ cao từ 100 – 300 m, đất đỏ vàng trên đá phiến sét, thích hợp trồng cây công nghiệp dài ngày như chè, keo, bạch đàn, cây ăn quả.
- Vùng gò đồi thấp: Phân bố rải rác, thích hợp trồng cây lâm nghiệp, cây ăn quả, chăn nuôi gia súc, gia cầm.
- Vùng đồng bằng: Chủ yếu tập trung ở phía Đông và Đông Nam, đất phù sa màu mỡ, thuận lợi cho canh tác nông nghiệp, đặc biệt là lúa nước, rau màu.
Địa hình đa dạng không chỉ mang lại tiềm năng về nông lâm nghiệp mà còn tạo ra những cảnh quan thiên nhiên đẹp, thuận lợi phát triển du lịch sinh thái.
Đơn vị hành chính
Hiện nay, huyện Lập Thạch có 20 đơn vị hành chính trực thuộc, bao gồm:
- 2 thị trấn: Lập Thạch (trung tâm huyện lỵ), Hoa Sơn
- 17 xã: Bàn Giản, Bắc Bình, Đồng Ích, Hợp Lý, Liên Hòa, Liễn Sơn, Ngọc Mỹ, Quang Sơn, Sơn Đông, Tây Sơn, Thái Hòa, Tiên Lữ, Tử Du, Văn Quán, Vân Trục, Xuân Hòa, Xuân Lôi.
Các đơn vị hành chính trên không chỉ giữ vai trò quản lý nhà nước mà còn là những điểm nhấn phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của huyện.
Hạ tầng và các điểm nổi bật tại huyện Lập Thạch
Hạ tầng
Những năm gần đây, Lập Thạch tập trung đầu tư mạnh cho hạ tầng, nổi bật ở một số lĩnh vực:
- Giao thông: Hệ thống giao thông ngày càng được nâng cấp, nhiều tuyến đường liên xã, liên huyện được bê tông hoá, nhựa hoá, giúp việc vận chuyển nông sản, đi lại của người dân thuận tiện hơn.
- Điện - nước - viễn thông: Mạng lưới điện lưới quốc gia phủ khắp các xã, đảm bảo đủ điện cho sinh hoạt và sản xuất. Hệ thống cấp nước sạch từng bước được mở rộng. Viễn thông, internet phát triển mạnh mẽ, phủ sóng rộng rãi.
- Y tế, giáo dục: Toàn huyện có hệ thống trạm y tế xã, bệnh viện đa khoa huyện; các trường học từ mầm non đến THPT đều đạt chuẩn quốc gia, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Kinh tế
Về nông nghiệp, đây vẫn là ngành kinh tế chủ lực của huyện Lập Thạch, với những sản phẩm nổi bật:
- Lúa nước: Diện tích gieo trồng lúa hàng năm trên 5.000 ha, năng suất ổn định, đảm bảo lương thực cho dân cư.
Cây ăn quả: Nhãn, vải, bưởi, cam… đang được mở rộng diện tích, mang lại giá trị kinh tế cao. - Chăn nuôi: Phát triển mạnh đàn lợn, gà, vịt và trâu, bò; một số địa phương đã xây dựng được mô hình chăn nuôi tập trung theo hướng công nghiệp.
Công nghiệp – Tiểu thủ công nghiệp
Huyện đang chuyển mình mạnh mẽ trong công nghiệp hoá trong công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp. Một số cụm công nghiệp đã được hình thành, như cụm công nghiệp Bàn Giản, cụm công nghiệp Đồng Ích… thu hút các ngành nghề như dệt may, cơ khí, chế biến nông sản. Nhiều làng nghề truyền thống phát triển ổn định, nổi bật như: Nghề làm hương ở Văn Quán, nghề mộc ở Ngọc Mỹ, sản xuất gạch ngói thủ công. Đối với lĩnh vực thương mại và dịch vụ phát triển mạnh, nhất là tại thị trấn Lập Thạch và các trung tâm xã. Các chợ truyền thống, cửa hàng tiện ích mọc lên, đáp ứng nhu cầu mua bán của nhân dân.
Khu công nghiệp, làng nghề
- Cụm công nghiệp Bàn Giản: Quy mô trên 20 ha, thu hút các doanh nghiệp chế biến gỗ, may mặc.
- Làng nghề Văn Quán: Sản xuất hương truyền thống, sản phẩm xuất khẩu sang nhiều tỉnh.
- Làng nghề Ngọc Mỹ: Chuyên đồ gỗ mỹ nghệ, được thị trường trong và ngoài tỉnh ưa chuộng.
Những khu, cụm công nghiệp, làng nghề không chỉ tạo việc làm mà còn đóng góp quan trọng cho ngân sách huyện.
Di tích - Danh lam thắng cảnh
Lập Thạch là mảnh đất giàu di sản văn hóa, với nhiều di tích cấp tỉnh và quốc gia:
- Đình Đông Thượng (xã Văn Quán): Nơi thờ thành hoàng làng, kiến trúc cổ kính.
- Đền Thượng (thị trấn Lập Thạch): Thờ Đức Thánh Tản Viên, gắn với truyền thuyết Sơn Tinh – Thủy Tinh.
- Chùa Biện Sơn (xã Sơn Đông): Một trong những ngôi chùa cổ, cảnh quan tĩnh mịch, linh thiêng.
- Hồ Vân Trục: Cảnh sắc thiên nhiên hữu tình, tiềm năng phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng.
- Hang Voi, Hang Dơi: Những hang động tự nhiên có giá trị khảo cổ, địa chất, thu hút khách du lịch khám phá.
Định hướng phát triển
Mục tiêu đến năm 2030:
- Đẩy mạnh công nghiệp hóa, thu hút đầu tư phát triển các cụm công nghiệp, mở rộng sản xuất công nghiệp sạch, tạo nhiều việc làm mới cho lao động địa phương.
- Phát triển nông nghiệp công nghệ cao, tập trung sản xuất nông sản chất lượng cao, an toàn, gắn với xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP đặc trưng của huyện.
- Khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch sinh thái, du lịch văn hóa tại hồ Vân Trục, các di tích lịch sử và các làng nghề truyền thống để phát triển kinh tế dịch vụ.
- Đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới nâng cao, phấn đấu đạt các tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân.
Bản đồ vệ tinh Huyện Lập Thạch
>>>Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Lập Thạch
Tầm nhìn đến năm 2050:
- Xây dựng Lập Thạch trở thành huyện phát triển khá của tỉnh Vĩnh Phúc, có nền kinh tế đa dạng, bền vững, gắn với bảo vệ môi trường và phát triển hài hòa giữa công nghiệp – nông nghiệp – dịch vụ.
- Hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, cụm công nghiệp hiện đại và trung tâm du lịch sinh thái – văn hóa hấp dẫn trong vùng.
- Phát triển hạ tầng đồng bộ, xây dựng các khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, nâng cao chất lượng cuộc sống và thu nhập người dân.
- Khẳng định vị thế là địa phương năng động, có đóng góp quan trọng cho sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa của tỉnh Vĩnh Phúc.
