Tổng quan về huyện Cô Tô trước sáp nhập
Huyện Cô Tô nằm ở phía Đông tỉnh Quảng Ninh, cách đất liền hơn 60km, là huyện đảo duy nhất của tỉnh và cũng là một trong những địa phương biển đảo xa bờ trọng yếu về quốc phòng – an ninh. Cô Tô không chỉ nổi tiếng với cảnh quan biển đảo hoang sơ mà còn là trung tâm phát triển kinh tế biển quan trọng, gắn với đánh bắt hải sản và du lịch nghỉ dưỡng.
Diện tích tự nhiên huyện Cô Tô khoảng 46,2 km² đất liền và hơn 2.000 km² vùng biển, dân số hơn 6.500 người (trước các đợt điều chỉnh). Địa hình chủ yếu là các đảo đá và cát, trong đó lớn nhất là đảo Cô Tô Lớn, Cô Tô Con và Thanh Lân. Khí hậu nhiệt đới gió mùa hải dương, mùa hè mát, mùa đông ít lạnh, thuận lợi phát triển du lịch quanh năm.
Ranh giới hành chính huyện Cô Tô trước sáp nhập:
- Phía Bắc, Đông, Nam giáp biển Đông
- Phía Tây giáp huyện Vân Đồn\
Nhờ vị trí địa lý đặc biệt, Cô Tô vừa là vùng tiền tiêu bảo vệ chủ quyền biển đảo, vừa là trung tâm du lịch biển quan trọng của tỉnh Quảng Ninh.
Đơn vị hành chính
Trước điều chỉnh địa giới, huyện Cô Tô được chia thành các xã và thị trấn tập trung trên hai đảo lớn nhất là Cô Tô Lớn và Thanh Lân. Mỗi đơn vị hành chính có cộng đồng dân cư nhỏ, đời sống gắn liền với nghề biển. Các đơn vị hành chính của huyện Cô Tô trước sáp nhập gồm: Thị trấn Cô Tô, Xã Đồng Tiến, Xã Thanh Lân
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Hệ thống giao thông chính là các tuyến đường vòng đảo Cô Tô Lớn dài gần 20km, được bê tông hóa phục vụ nhu cầu đi lại và du lịch. Cảng Cô Tô – bến cảng trung tâm của huyện – là đầu mối vận chuyển hành khách, hàng hóa, tàu hậu cần nghề cá và tàu cao tốc từ Vân Đồn.
Hạ tầng điện lưới quốc gia được đưa ra đảo từ năm 2013 qua tuyến cáp ngầm 110kV dài 23km, đảm bảo điện sinh hoạt, sản xuất và dịch vụ. Mạng lưới thông tin viễn thông, truyền hình cáp, internet được phủ khắp các thôn xóm, tạo điều kiện phát triển kinh tế – xã hội.
Huyện có hệ thống trường học liên cấp, trung tâm y tế, chợ trung tâm Cô Tô và các công trình công cộng cơ bản. Tại đảo Thanh Lân, hạ tầng còn hạn chế hơn, song cũng từng bước được bê tông hóa các tuyến trục chính và đầu tư cấp điện, nước sạch.
Đặc biệt, nhiều dự án hạ tầng du lịch được triển khai như khu nghỉ dưỡng Vàn Chảy, các khách sạn ven biển, bãi tắm Hồng Vàn, bãi tắm Tình Yêu, góp phần định hình Cô Tô thành trung tâm du lịch biển đảo.
Kinh tế
Kinh tế huyện Cô Tô trước sáp nhập chủ yếu dựa vào đánh bắt, nuôi trồng thủy sản và du lịch biển đảo. Nghề cá truyền thống đóng vai trò then chốt, với hơn 600 phương tiện tàu thuyền khai thác gần bờ và lộng, sản lượng hải sản tươi sống hàng năm đạt hàng nghìn tấn, cung cấp cho thị trường trong và ngoài tỉnh.
Nuôi trồng thủy sản phát triển mạnh, nhất là nuôi cá lồng bè, nuôi ngao, hàu tại vịnh Cô Tô và ven đảo Thanh Lân. Các hộ nuôi trồng ngày càng áp dụng kỹ thuật hiện đại, góp phần nâng cao sản lượng và chất lượng sản phẩm. Trong 10 năm trở lại đây, du lịch trở thành động lực kinh tế mới, thu hút hàng trăm nghìn lượt khách mỗi năm, đặc biệt trong mùa hè. Hệ thống cơ sở lưu trú, nhà hàng, dịch vụ vận tải khách du lịch, tàu cao tốc phát triển nhanh, tạo hàng nghìn việc làm tại chỗ. Dịch vụ thương mại tập trung tại thị trấn Cô Tô và một phần xã Đồng Tiến, với các chợ dân sinh, cửa hàng cung ứng hậu cần nghề cá, vận tải hàng hóa từ đất liền.
Làng nghề truyền thống
Huyện Cô Tô trước sáp nhập tuy diện tích nhỏ nhưng vẫn duy trì nhiều nghề truyền thống gắn bó với đời sống cư dân biển đảo. Tiêu biểu nhất là nghề đánh bắt và chế biến hải sản tại thị trấn Cô Tô và xã Đồng Tiến. Người dân duy trì phương pháp phơi khô cá, mực, tôm bằng cách truyền thống: sơ chế sạch, ướp muối rồi phơi trực tiếp trên giàn lưới. Sản phẩm khô Cô Tô nổi tiếng thơm ngon, được thương lái thu mua và xuất bán khắp các tỉnh miền Bắc.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Cô Tô trước sáp nhập nổi tiếng với hệ thống bãi biển hoang sơ, cảnh quan hùng vĩ và các điểm tham quan văn hóa – lịch sử đặc biệt giá trị. Bãi biển Vàn Chảy, dài hơn 2km, cát trắng mịn, sóng lớn, nước trong xanh, là điểm đến được du khách yêu thích. Bãi tắm Hồng Vàn yên tĩnh hơn, nổi tiếng với phong cảnh hoàng hôn tuyệt đẹp. Bãi tắm Tình Yêu nằm gần trung tâm thị trấn, thuận tiện cho khách lưu trú.
Ngọn hải đăng Cô Tô, xây dựng từ cuối thế kỷ XIX, cao gần 20m, là công trình quan trọng phục vụ an toàn hàng hải và cũng là điểm check-in lý tưởng để ngắm toàn cảnh đảo. Từ đỉnh ngọn hải đăng, du khách có thể nhìn rõ Cô Tô Con, Thanh Lân và vịnh biển xanh biếc. Đảo Cô Tô Con là điểm đến đặc biệt hấp dẫn với bãi biển hoang sơ nhất miền Bắc, cát trắng tinh khôi, rừng nguyên sinh, hệ sinh thái biển phong phú. Du khách chỉ được phép tham quan ban ngày để bảo đảm công tác quản lý biên giới, quốc phòng.
Huyện còn có khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh – nơi Bác Hồ ra thăm cán bộ, chiến sĩ và nhân dân đảo Cô Tô năm 1961. Đây là di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia, được người dân địa phương tôn kính gìn giữ.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Huyện Cô Tô đặt mục tiêu trở thành trung tâm du lịch sinh thái biển đảo chất lượng cao của tỉnh Quảng Ninh, đồng thời phát triển nông nghiệp biển bền vững và giữ vững quốc phòng – an ninh. Trong giai đoạn đến năm 2030, huyện tập trung đầu tư đồng bộ hạ tầng giao thông, ưu tiên mở rộng bến cảng Cô Tô, nâng cấp các tuyến đường vòng đảo, đường nối Thanh Lân với cầu cảng trung tâm.
Hệ thống điện, nước sạch, viễn thông tiếp tục được củng cố để phục vụ dân sinh và du lịch. Huyện khuyến khích phát triển các khu nghỉ dưỡng cao cấp, homestay cộng đồng, dịch vụ lữ hành chuyên nghiệp, tạo sản phẩm du lịch bốn mùa.
Trong lĩnh vực kinh tế biển, Cô Tô sẽ hiện đại hóa nghề nuôi cá lồng, phát triển các vùng nuôi nhuyễn thể (ngao, hàu), đẩy mạnh chế biến hải sản sạch, xây dựng thương hiệu OCOP cho sản phẩm đặc trưng. Các biện pháp bảo vệ môi trường biển, phân loại rác thải, kiểm soát tàu thuyền được triển khai nghiêm ngặt.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Huyện Cô Tô
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Cô Tô phấn đấu trở thành trung tâm du lịch biển đảo quốc gia, đô thị sinh thái hiện đại, bền vững và là “huyện đảo xanh – thông minh – đáng sống”. Tầm nhìn này gắn liền với việc hoàn thiện hạ tầng cảng biển, điện lưới thông minh, mạng internet tốc độ cao phủ toàn huyện, phát triển du lịch nghỉ dưỡng đẳng cấp quốc tế. Các khu vực bảo tồn biển, rừng phòng hộ và các di tích lịch sử sẽ được bảo tồn nghiêm ngặt, đồng thời khai thác giá trị giáo dục, nghiên cứu.
Trong kinh tế biển, huyện hướng đến sản xuất nông – ngư nghiệp hữu cơ, hiện đại hóa hệ thống hậu cần nghề cá, khuyến khích nuôi trồng công nghệ cao, kết hợp chế biến xuất khẩu sản phẩm hải sản sạch. Mọi chiến lược phát triển đặt trong nguyên tắc giữ vững chủ quyền biển đảo, bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng cuộc sống cư dân và phát triển bền vững.
