Tổng quan về thành phố Hạ Long trước sáp nhập
Thành phố Hạ Long trước khi sáp nhập là trung tâm hành chính, kinh tế và du lịch trọng điểm của tỉnh Quảng Ninh. Nổi tiếng với vịnh Hạ Long - di sản thiên nhiên thế giới, thành phố không chỉ đóng vai trò đầu tàu phát triển mà còn là điểm kết nối quan trọng về giao thông, thương mại và dịch vụ tại khu vực Đông Bắc Bộ.
Về diện tích, thành phố Hạ Long cũ có khoảng 275,58 km², quy mô dân số đạt gần 250.000 người. Địa hình Hạ Long đa dạng, vừa có đồng bằng ven biển, đồi núi thấp xen kẽ, vừa trải dài các dãy núi đá vôi và hàng ngàn đảo lớn nhỏ trên vịnh, tạo nên bức tranh thiên nhiên độc đáo. Khí hậu nơi đây thuộc kiểu nhiệt đới ẩm gió mùa, mùa hè nóng ẩm và mùa đông lạnh khô, thuận lợi cho phát triển du lịch biển và kinh tế dịch vụ.
Ranh giới hành chính của thành phố Hạ Long trước sáp nhập:
- Phía Bắc giáp thành phố Cẩm Phả và huyện Hoành Bồ
- Phía Nam giáp vịnh Hạ Long
- Phía Đông giáp huyện Vân Đồn
- Phía Tây giáp thị xã Quảng Yên
Vị trí chiến lược này giúp Hạ Long trở thành một trung tâm giao thương, logistic và du lịch quốc tế, đồng thời giữ vai trò then chốt trong quy hoạch phát triển vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập, thành phố Hạ Long được chia thành nhiều đơn vị hành chính trực thuộc, gồm các phường đô thị và xã ven biển. Những đơn vị này có chức năng quản lý dân cư, phát triển hạ tầng, tổ chức dịch vụ công và đóng góp vào các hoạt động kinh tế - xã hội đặc thù. Mỗi phường, xã đều sở hữu nét đặc trưng riêng về không gian đô thị, mật độ dân số, điều kiện sản xuất và hoạt động văn hóa.
Các đơn vị hành chính của thành phố Hạ Long trước sáp nhập gồm: Phường Bạch Đằng, Phường Bãi Cháy, Phường Cao Thắng, Phường Cao Xanh, Phường Giếng Đáy, Phường Hà Khánh, Phường Hà Khẩu, Phường Hà Lầm, Phường Hà Phong, Phường Hà Trung, Phường Hồng Gai, Phường Hồng Hà, Phường Hồng Hải, Phường Hùng Thắng, Phường Trần Hưng Đạo, Phường Tuần Châu, Phường Việt Hưng, Phường Yết Kiêu, Phường Đại Yên, Phường Hoành Bồ.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Cơ sở hạ tầng của Hạ Long trước sáp nhập được đánh giá là một trong những hệ thống hiện đại và đồng bộ nhất tỉnh Quảng Ninh. Thành phố đã quy hoạch nhiều tuyến đường trục chính kết nối liên vùng, đặc biệt là Quốc lộ 18A chạy xuyên suốt, đóng vai trò xương sống trong luồng vận tải hàng hóa và hành khách. Bên cạnh đó, cầu Bãi Cháy và cầu Cửa Lục đã giải quyết triệt để tình trạng chia cắt giao thông giữa khu vực Bãi Cháy và Hòn Gai, thúc đẩy phát triển đô thị đồng đều ở cả hai bờ vịnh Cửa Lục.
Hạ tầng điện - cấp thoát nước - thông tin liên lạc được nâng cấp liên tục, đáp ứng nhu cầu đô thị hóa nhanh và tăng trưởng dân số. Hệ thống cấp nước sạch và xử lý nước thải được mở rộng, đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh môi trường đô thị. Đặc biệt, các bến cảng du lịch như Cảng Tuần Châu và Cảng Hòn Gai được đầu tư hiện đại, phục vụ hàng triệu lượt khách quốc tế và nội địa mỗi năm.
Hạ tầng du lịch và thương mại cũng rất phát triển, với hàng loạt trung tâm thương mại, khách sạn cao cấp và khu vui chơi giải trí quy mô lớn. Đường cao tốc Hạ Long – Hải Phòng và Hạ Long – Vân Đồn góp phần rút ngắn thời gian di chuyển đến các đô thị lân cận, mở ra không gian liên kết vùng hiệu quả. Đây chính là nền tảng quan trọng để Hạ Long bứt phá trở thành đô thị loại I trước khi tiến hành sáp nhập.
Kinh tế
Kinh tế thành phố Hạ Long trước sáp nhập có cơ cấu khá đa dạng, với ba trụ cột chính: công nghiệp – du lịch – dịch vụ. Trong đó, ngành du lịch chiếm tỷ trọng lớn nhất, trở thành động lực tăng trưởng chủ yếu nhờ lợi thế vịnh Hạ Long và mạng lưới cơ sở lưu trú, dịch vụ đạt chuẩn quốc tế. Hằng năm, Hạ Long đón hàng triệu lượt khách, đặc biệt vào mùa cao điểm, tạo nguồn thu ngân sách ổn định và hàng vạn việc làm cho người dân địa phương.
Công nghiệp của thành phố phát triển mạnh mẽ, tập trung vào khai thác và chế biến than, sản xuất vật liệu xây dựng, đóng tàu và công nghiệp phụ trợ. Khu công nghiệp Cái Lân là một trong những khu công nghiệp trọng điểm, góp phần quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu của tỉnh. Bên cạnh đó, thương mại dịch vụ phát triển nhanh, hình thành nhiều trung tâm mua sắm, chợ đầu mối, hệ thống ngân hàng và công ty logistics.
Hạ Long còn được đánh giá là một điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư chiến lược, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản nghỉ dưỡng và hạ tầng du lịch. Trước sáp nhập, thành phố đã thu hút nhiều dự án lớn của Tập đoàn Sun Group, VinGroup, FLC… với tổng vốn đầu tư hàng chục nghìn tỷ đồng. Đây là nền tảng để Hạ Long duy trì tốc độ tăng trưởng GRDP cao, bình quân đạt khoảng 14–15%/năm, đóng góp lớn vào ngân sách Quảng Ninh.
Làng nghề truyền thống
Hạ Long trước sáp nhập nổi tiếng với một số làng nghề truyền thống gắn liền với đời sống ven biển và văn hóa địa phương. Tiêu biểu nhất là làng chài Cửa Vạn, được công nhận là một trong những làng chài đẹp nhất thế giới, nơi người dân sinh sống trên các nhà bè, duy trì nghề đánh bắt và nuôi trồng thủy sản. Làng chài Cửa Vạn không chỉ có giá trị kinh tế mà còn là điểm du lịch trải nghiệm độc đáo, giúp du khách hiểu hơn về văn hóa biển cổ truyền.
Bên cạnh đó, Hạ Long có làng nghề đóng thuyền gỗ truyền thống ở phường Hà Khẩu, nơi vẫn duy trì kỹ thuật chế tác tàu thuyền phục vụ nghề cá và du lịch. Nghề làm mắm, làm nước mắm thủ công ở khu vực Hà Phong, Giếng Đáy cũng được duy trì và phát triển, trở thành sản phẩm đặc sản được nhiều du khách ưa chuộng.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Hạ Long trước sáp nhập sở hữu hệ thống di tích, danh lam và thắng cảnh đặc sắc, trong đó nổi bật nhất là Vịnh Hạ Long, được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới hai lần. Vịnh có hơn 1.900 hòn đảo lớn nhỏ, với nhiều hang động nổi tiếng như Động Thiên Cung, Hang Đầu Gỗ, Hang Sửng Sốt, là điểm đến không thể bỏ qua của du khách trong nước và quốc tế.
Ngoài ra, bảo tàng Quảng Ninh tại phường Hồng Hải là công trình kiến trúc hiện đại, trưng bày nhiều hiện vật quý phản ánh lịch sử và văn hóa vùng đất mỏ. Khu di tích lịch sử Bãi Cọc Bạch Đằng (một phần thuộc địa giới Hạ Long trước sáp nhập) lưu giữ dấu ấn chiến thắng lừng lẫy thời nhà Trần. Khu du lịch Tuần Châu với bến du thuyền, bãi biển nhân tạo, khu vui chơi giải trí cũng là điểm nhấn quan trọng, góp phần định vị thương hiệu du lịch cao cấp của thành phố.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Định hướng phát triển thành phố Hạ Long giai đoạn đến năm 2030 đặt mục tiêu trở thành đô thị du lịch biển văn minh, hiện đại, mang tầm quốc tế. Chính quyền địa phương và tỉnh Quảng Ninh đã tập trung đầu tư các dự án then chốt như cao tốc Hạ Long – Móng Cái, dự án hầm Cửa Lục, cải tạo và nâng cấp Quốc lộ 18, mở rộng Cảng Hòn Gai và cảng khách quốc tế Tuần Châu. Đồng thời, Hạ Long triển khai mạnh mẽ chuyển đổi số trong quản lý đô thị, xây dựng mô hình thành phố thông minh, phát triển hệ thống hạ tầng đồng bộ, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và bảo tồn cảnh quan vịnh.
Các khu đô thị mới như Hòn Gai Central, Khu đô thị Cao Xanh – Hà Khánh, Sun Marina Hạ Long được quy hoạch đồng bộ về giao thông, hạ tầng kỹ thuật, dịch vụ và tiện ích hiện đại, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và hình thành không gian đô thị phát triển bền vững.
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Hạ Long hướng đến trở thành trung tâm du lịch quốc tế, thành phố biển hiện đại, phát triển hài hòa giữa kinh tế, văn hóa và môi trường. Quy hoạch dài hạn nhấn mạnh việc hoàn thiện các dự án kết nối vùng, đặc biệt là trục ven biển Vân Đồn – Hạ Long – Hải Phòng – Móng Cái, nâng cấp hệ thống cảng biển, cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, hình thành các cụm công nghiệp công nghệ cao và dịch vụ logistics lớn.
Thành phố đặt mục tiêu phát triển bền vững dựa trên du lịch chất lượng cao, dịch vụ hiện đại, công nghiệp xanh và đô thị thông minh. Hệ thống hạ tầng giao thông, thoát nước, xử lý rác thải được quy hoạch đồng bộ với yêu cầu giảm phát thải carbon, thích ứng biến đổi khí hậu và bảo tồn vịnh Hạ Long, đảm bảo không gian sống an toàn, văn minh cho các thế hệ tương lai.
