Tổng quan về thành phố Đông Triều trước sáp nhập
Thành phố Đông Triều nằm ở cực Tây của tỉnh Quảng Ninh, là đô thị loại III và được công nhận là thị xã năm 2011 trước khi được nâng cấp thành thành phố trực thuộc tỉnh. Đông Triều là vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi phát tích của nhà Trần, gắn với nhiều di tích quốc gia đặc biệt.
Diện tích tự nhiên của Đông Triều trước sáp nhập khoảng 396 km², dân số trên 173.000 người. Địa hình đặc trưng bởi vùng đồi núi thấp xen kẽ đồng bằng bán sơn địa, thuận lợi phát triển nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp vật liệu xây dựng, thương mại và du lịch văn hóa.
Ranh giới hành chính của thành phố Đông Triều trước sáp nhập:
- Phía Bắc giáp huyện Ba Chẽ và thị xã Quảng Yên
- Phía Nam giáp tỉnh Hải Dương
- Phía Đông giáp thành phố Uông Bí
- Phía Tây giáp tỉnh Bắc Giang
Nhờ vị trí cửa ngõ, Đông Triều là điểm nối chiến lược giữa Quảng Ninh và tam giác kinh tế Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh, vừa là vùng sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, vừa là trung tâm di sản lịch sử nổi tiếng.
Đơn vị hành chính
Trước điều chỉnh địa giới, Đông Triều được chia thành nhiều phường đô thị và xã nông nghiệp, tạo thành không gian phát triển hài hòa cả công nghiệp, nông nghiệp và du lịch.
Các đơn vị hành chính của thành phố Đông Triều trước sáp nhập gồm: Phường Đông Triều, Phường Mạo Khê, Phường Đức Chính, Phường Xuân Sơn, Phường Kim Sơn, Phường Hưng Đạo, Phường Hồng Phong, Phường Yên Thọ, Xã Bình Dương, Xã Tràng Lương, Xã Thủy An, Xã Nguyễn Huệ, Xã Việt Dân, Xã An Sinh, Xã Tân Việt, Xã Bình Khê, Xã Yên Đức, Xã Hoàng Quế
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Cơ sở hạ tầng của thành phố Đông Triều trước sáp nhập được đầu tư đồng bộ, nổi bật là mạng lưới giao thông kết nối thuận tiện với Hải Dương, Bắc Giang và các đô thị Quảng Ninh. Quốc lộ 18 là trục huyết mạch xuyên suốt thành phố, nối các phường Đông Triều – Mạo Khê – Xuân Sơn với Uông Bí và Hải Dương.
Các tuyến tỉnh lộ, đường liên xã như ĐT 345, đường Yên Đức – Tràng An giúp vận chuyển hàng hóa nông sản, vật liệu xây dựng. Đông Triều có tuyến đường sắt Hà Nội – Hạ Long chạy qua ga Mạo Khê, phục vụ vận chuyển than và khách du lịch.
Hệ thống điện lưới quốc gia và cấp nước sinh hoạt được phủ rộng đến hầu hết xã phường. Hạ tầng đô thị trung tâm phường Đông Triều, Đức Chính, Mạo Khê được đầu tư công viên, quảng trường, trung tâm thương mại, bãi đỗ xe, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và dịch vụ. Các cụm công nghiệp Mạo Khê, Kim Sơn tập trung nhiều nhà máy vật liệu xây dựng, khai thác than, góp phần tăng trưởng kinh tế.
Kinh tế
Kinh tế Đông Triều trước sáp nhập phát triển theo hướng đa ngành với ba lĩnh vực chính: công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ. Công nghiệp là thế mạnh nổi bật, tập trung vào khai thác than (mỏ Mạo Khê), sản xuất gạch ngói, xi măng, vật liệu xây dựng. Đông Triều là một trong những vùng sản xuất vật liệu xây dựng lớn nhất Quảng Ninh.
Nông nghiệp được duy trì tại các xã Bình Khê, Yên Đức, An Sinh, phát triển cây ăn quả, rau màu và nuôi trồng thủy sản. Đặc biệt, Đông Triều nổi tiếng với vùng na Đông Triều, được công nhận chỉ dẫn địa lý, tiêu thụ rộng khắp thị trường miền Bắc.
Thương mại – dịch vụ phát triển nhanh, nhất là tại trung tâm thị xã và khu vực Mạo Khê. Các chợ đầu mối, siêu thị, trung tâm dịch vụ vận tải, ngân hàng được hình thành phục vụ cư dân và khách du lịch.
Làng nghề truyền thống
Đông Triều trước sáp nhập nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống, có bề dày lịch sử hàng trăm năm, góp phần hình thành bản sắc văn hóa địa phương và tạo nguồn thu ổn định cho người dân. Trong đó, nổi bật nhất là làng nghề gốm sứ Đông Triều, tập trung chủ yếu ở phường Đức Chính. Đây là cái nôi của nghề gốm lâu đời, sản phẩm nổi tiếng với men trắng, hoa văn tinh xảo, đa dạng chủng loại như chum, vại, bình hoa, gạch gốm trang trí.
Bên cạnh gốm sứ, Đông Triều còn có làng nghề mộc mỹ nghệ tại xã Bình Khê, nơi sản xuất đồ gỗ gia dụng, đồ thờ, nội thất thủ công được nhiều khách hàng tin dùng. Nghề làm hương tại xã An Sinh phục vụ nhu cầu tín ngưỡng và lễ hội Yên Tử – Côn Sơn cũng duy trì ổn định, góp phần bảo tồn nét văn hóa truyền thống.
Đặc biệt, tại xã Yên Đức, nghề làm bánh gai, bánh chưng truyền thống phục vụ lễ hội và tiêu thụ quanh năm vẫn phát triển mạnh. Một số hộ gia đình còn kết hợp du lịch trải nghiệm, cho khách tham quan quy trình sản xuất và mua sản phẩm tại chỗ. Những làng nghề này không chỉ giúp đa dạng hóa kinh tế nông thôn mà còn là điểm nhấn văn hóa, du lịch độc đáo của Đông Triều.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Đông Triều được mệnh danh là “vùng đất địa linh”, gắn liền với nhà Trần và Phật giáo Trúc Lâm, sở hữu nhiều di tích quốc gia đặc biệt. Nổi bật nhất là Khu di tích quốc gia đặc biệt nhà Trần tại Đông Triều, bao gồm Lăng mộ các vua Trần, Chùa Ngọa Vân, Chùa Quỳnh Lâm. Đây là nơi vua Trần Nhân Tông tu hành và hóa Phật, được coi là thánh địa Phật giáo của Việt Nam.
Chùa Ngọa Vân trên núi Bảo Đài là điểm hành hương linh thiêng, thu hút hàng vạn lượt khách mỗi năm. Đường lên chùa được đầu tư hệ thống cáp treo hiện đại, giúp du khách thuận tiện tham quan. Chùa Quỳnh Lâm, từng là trung tâm Phật giáo lớn thời Trần, nay được trùng tu khang trang, trở thành điểm đến tâm linh quan trọng.
Bên cạnh di tích nhà Trần, Đông Triều còn có Đình Yên Lập, Hồ Yên Trung, Hồ Khe Chè, là những danh thắng thiên nhiên – văn hóa được du khách yêu thích. Đặc biệt, xã Yên Đức phát triển mô hình du lịch cộng đồng Yên Đức, kết hợp trải nghiệm văn hóa, nông nghiệp và tham quan cảnh quan làng quê, thu hút khách quốc tế và nội địa.
Những di tích và danh thắng này không chỉ là giá trị văn hóa – lịch sử vô giá mà còn là động lực phát triển du lịch bền vững của thành phố.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Thành phố Đông Triều đặt mục tiêu trở thành đô thị loại III hiện đại, trung tâm kinh tế – văn hóa – du lịch phía Tây tỉnh Quảng Ninh. Trong giai đoạn đến năm 2030, thành phố chú trọng đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng giao thông như Quốc lộ 18, đường tránh trung tâm Đông Triều, các tuyến kết nối Khu di tích nhà Trần và các khu công nghiệp – đô thị mới.
Đông Triều tập trung phát triển khu công nghiệp Kim Sen – Mạo Khê, mở rộng cụm công nghiệp Yên Đức và các khu sản xuất vật liệu xây dựng công nghệ cao, đồng thời đẩy mạnh hiện đại hóa sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, xây dựng vùng chuyên canh cây ăn quả (na, vải), vùng rau sạch.
Trong du lịch, thành phố hướng đến xây dựng sản phẩm đặc trưng kết hợp du lịch tâm linh – lịch sử – cộng đồng, phát triển đồng bộ hạ tầng tại các điểm di tích nhà Trần, hồ Khe Chè, hồ Yên Trung và vùng du lịch Yên Đức. Các dự án chỉnh trang đô thị, cải thiện cảnh quan và nâng cấp hệ thống xử lý nước thải, rác thải cũng được ưu tiên triển khai.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Thành phố Đông Triều
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Đông Triều phấn đấu trở thành đô thị loại II, trung tâm kinh tế – văn hóa – du lịch lớn phía Tây Quảng Ninh, có hạ tầng hiện đại, môi trường xanh – sạch – đẹp và chất lượng sống cao. Thành phố định hướng phát triển đồng bộ các khu đô thị mới, các cụm công nghiệp sạch, dịch vụ logistics gắn với Quốc lộ 18 và tuyến đường sắt Hà Nội – Hạ Long.
Trong lĩnh vực du lịch, Đông Triều đặt mục tiêu xây dựng quần thể di tích nhà Trần thành di sản văn hóa thế giới, phát triển các điểm du lịch sinh thái hồ Khe Chè, hồ Yên Trung thành khu nghỉ dưỡng cao cấp, kết hợp với du lịch cộng đồng Yên Đức.
Tất cả định hướng này được thực hiện trên cơ sở bảo tồn di sản, phát triển bền vững và ứng dụng công nghệ thông minh trong quản lý đô thị, nâng cao chất lượng dịch vụ công và thích ứng với biến đổi khí hậu.
