Tổng quan về huyện Phú Xuyên trước sáp nhập
Huyện Phú Xuyên nằm ở cực Nam thành phố Hà Nội, là địa bàn có vị trí chiến lược quan trọng kết nối Thủ đô với tỉnh Hà Nam và các tỉnh Bắc Trung Bộ. Diện tích tự nhiên của huyện khoảng 170,8 km², dân số tính đến năm 2023 đạt xấp xỉ 250.000 người. Địa hình đặc trưng của Phú Xuyên là đồng bằng châu thổ thấp, xen kẽ nhiều sông ngòi, đầm hồ, thuận lợi phát triển nông nghiệp và thủy sản.
Trên địa bàn huyện, sông Hồng và sông Nhuệ đóng vai trò chủ đạo trong việc điều tiết nước, phục vụ sản xuất nông nghiệp. Với địa thế thuận lợi, Phú Xuyên là cửa ngõ phía Nam Thủ đô, nơi tập trung nhiều tuyến giao thông huyết mạch kết nối liên vùng như Quốc lộ 1A, đường cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ và tuyến đường sắt Bắc – Nam.
Ranh giới hành chính của huyện Phú Xuyên trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Khoái Châu và huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên
- Phía Tây giáp huyện Ứng Hòa
- Phía Nam giáp huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam
- Phía Bắc giáp huyện Thường Tín
Nhờ lợi thế cả về giao thông đường bộ, đường sắt và đường thủy, Phú Xuyên có tiềm năng lớn để phát triển kinh tế đa ngành và hình thành các khu công nghiệp quy mô lớn.
Đơn vị hành chính
Huyện Phú Xuyên trước khi sáp nhập gồm 27 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có 2 thị trấn là Phú Xuyên và Phú Minh giữ vai trò trung tâm hành chính, thương mại. Các xã nông thôn có quy mô dân cư lớn, nhiều xã nổi tiếng với truyền thống sản xuất tiểu thủ công nghiệp, nông nghiệp hàng hóa. Hệ thống quản lý hành chính được kiện toàn, bảo đảm đáp ứng tốt nhu cầu phát triển và điều hành trên địa bàn rộng.
Các đơn vị hành chính trực thuộc huyện Phú Xuyên gồm: Thị trấn Phú Xuyên, thị trấn Phú Minh, xã Bạch Hạ, xã Châu Can, xã Chuyên Mỹ, xã Đại Thắng, xã Đại Xuyên, xã Hoàng Long, xã Hồng Minh, xã Hồng Thái, xã Khai Thái, xã Minh Cường, xã Nam Phong, xã Nam Tiến, xã Nam Triều, xã Phú Túc, xã Phú Yên, xã Phúc Tiến, xã Phượng Dực, xã Quang Lãng, xã Quang Trung, xã Sơn Hà, xã Tân Dân, xã Tri Thủy, xã Tri Trung, xã Văn Hoàng, xã Vân Từ.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Cơ sở hạ tầng của huyện Phú Xuyên trước sáp nhập được đầu tư phát triển tương đối đồng bộ và hiện đại. Nổi bật nhất là các tuyến giao thông huyết mạch chạy qua địa bàn như Quốc lộ 1A, đường cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ và tuyến đường sắt Bắc – Nam. Những tuyến giao thông này đóng vai trò đặc biệt quan trọng, biến Phú Xuyên thành điểm trung chuyển hàng hóa lớn của khu vực phía Nam Hà Nội.
Ngoài hệ thống giao thông liên vùng, huyện còn đầu tư phát triển hạ tầng giao thông nội huyện như Tỉnh lộ 428, 429, các tuyến đường trục xã, liên xã được bê tông hóa, nhựa hóa, góp phần thúc đẩy sản xuất và giao thương. Hệ thống điện lưới quốc gia, cấp nước sạch nông thôn, thông tin liên lạc cơ bản phủ kín đến tất cả các xã.
Trong giai đoạn 2016–2023, nhiều dự án trọng điểm đã được triển khai như cải tạo nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn qua Phú Xuyên, xây dựng đường gom cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ, khu đô thị mới Phú Minh, cùng hàng chục công trình hạ tầng giáo dục, y tế, văn hóa. Đây là nền tảng quan trọng để huyện phát triển các khu đô thị, khu công nghiệp quy mô lớn trong tương lai.
Kinh tế
Nền kinh tế của huyện Phú Xuyên phát triển theo hướng nông nghiệp – công nghiệp – dịch vụ, trong đó nông nghiệp và làng nghề truyền thống vẫn giữ vai trò quan trọng. Diện tích đất sản xuất nông nghiệp chiếm tỷ lệ lớn, tập trung các loại cây trồng chủ lực như lúa chất lượng cao, ngô, đỗ tương và rau màu. Chăn nuôi gia súc, gia cầm và nuôi trồng thủy sản được phát triển mạnh, tạo nguồn thu nhập ổn định cho người dân.
Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp đóng góp tỷ trọng đáng kể, nổi bật là các cụm công nghiệp Phú Minh, Phú Xuyên, tập trung nhiều doanh nghiệp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, giày da, cơ khí. Các sản phẩm làng nghề Phú Xuyên đã được xuất khẩu sang nhiều quốc gia châu Á và châu Âu, khẳng định thương hiệu uy tín trên thị trường. Năm 2023, tổng giá trị sản xuất huyện đạt hơn 18.500 tỷ đồng, thu nhập bình quân đầu người trên 68 triệu đồng/năm.
Thương mại – dịch vụ cũng phát triển nhanh nhờ lợi thế giao thông liên vùng và nhu cầu tiêu dùng ngày càng tăng. Các trung tâm thương mại, chợ đầu mối, khu dịch vụ logistics hình thành đã góp phần đưa Phú Xuyên trở thành cực tăng trưởng mới ở phía Nam Hà Nội.
Làng nghề truyền thống
Huyện Phú Xuyên từ lâu đã được biết đến là một trong những trung tâm làng nghề truyền thống lớn nhất của Thủ đô Hà Nội. Trên địa bàn có hơn 150 làng nghề lớn nhỏ, nhiều làng nghề đã có lịch sử hàng trăm năm và tạo dựng được thương hiệu vững chắc trên thị trường.
Nổi bật nhất phải kể đến làng nghề khảm trai Chuyên Mỹ, với các sản phẩm tinh xảo, được tiêu thụ rộng rãi khắp cả nước và xuất khẩu sang nhiều thị trường châu Âu, châu Á. Làng nghề sản xuất giày da Phú Yên và Phú Túc cũng nổi tiếng với những sản phẩm giày dép chất lượng cao, phong phú về mẫu mã, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
Ngoài ra, xã Văn Hoàng có nghề mây tre đan, xã Đại Xuyên nổi tiếng với nghề làm nón lá, xã Nam Triều duy trì nghề dệt truyền thống. Mỗi làng nghề đều có lịch sử riêng, tạo bản sắc văn hóa phong phú và đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế địa phương. Theo thống kê, hoạt động sản xuất làng nghề giải quyết việc làm cho hàng chục nghìn lao động, chiếm tỷ trọng lớn trong thu nhập của nhiều hộ gia đình..
Di tích, danh lam thắng cảnh
Phú Xuyên không chỉ nổi tiếng với các làng nghề truyền thống mà còn là vùng đất lưu giữ nhiều di tích lịch sử, văn hóa quý giá, gắn liền với tiến trình dựng nước và giữ nước của dân tộc. Trên địa bàn có hàng trăm di tích lớn nhỏ, trong đó nhiều công trình được xếp hạng di tích quốc gia và cấp thành phố.
Đình Châu Can (xã Châu Can) là di tích tiêu biểu, nơi thờ Tướng quân Phạm Ngũ Lão – danh tướng nhà Trần có công lớn trong kháng chiến chống quân Nguyên Mông. Đền thờ Chu Văn An (xã Văn Nhân) được nhân dân địa phương tôn tạo, là nơi tưởng nhớ vị danh sư lỗi lạc của nền giáo dục Việt Nam.
Chùa Phúc Long (xã Khai Thái) là một trong những ngôi chùa cổ kính nổi tiếng nhất vùng, mang đậm nét kiến trúc truyền thống Bắc Bộ. Ngoài ra, hệ thống đình, đền, miếu, nhà thờ họ tộc tại các xã như Phú Yên, Nam Triều, Văn Hoàng cũng là điểm sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng quan trọng.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Định hướng phát triển huyện Phú Xuyên trước sáp nhập được xây dựng dựa trên quy hoạch phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, nhằm khai thác tối đa tiềm năng kinh tế – xã hội và vị trí cửa ngõ giao thương phía Nam Hà Nội.
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn này, Phú Xuyên tập trung phát triển công nghiệp – dịch vụ – đô thị hóa, từng bước xây dựng địa phương trở thành trung tâm sản xuất công nghiệp, logistic và thương mại của Thủ đô. Nhiều dự án trọng điểm đã và đang triển khai gồm Khu công nghiệp Phú Xuyên quy mô hơn 500 ha, khu đô thị mới Phú Minh – Đại Xuyên, dự án nâng cấp Quốc lộ 1A và đường gom cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ.
Huyện cũng ưu tiên đầu tư phát triển hạ tầng xã hội đồng bộ, cải tạo các chợ đầu mối, trung tâm dịch vụ, hệ thống trường học, trạm y tế đạt chuẩn quốc gia. Song song đó, công tác bảo tồn và phát triển các làng nghề truyền thống, di tích lịch sử được đẩy mạnh, gắn với phát triển du lịch văn hóa. Tỷ lệ đô thị hóa phấn đấu đạt 55%, thu nhập bình quân đầu người dự kiến vượt mức 100 triệu đồng/năm vào năm 2030.
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Phú Xuyên được định hướng trở thành đô thị vệ tinh phía Nam Hà Nội hiện đại, văn minh và bền vững, giữ vai trò trung tâm công nghiệp sạch, logistics, thương mại dịch vụ lớn của vùng Thủ đô và Bắc Trung Bộ. Huyện sẽ hình thành các khu đô thị sinh thái ven sông Hồng, chuỗi trung tâm dịch vụ logistic, kho bãi quy mô lớn và các không gian xanh đô thị.
Đồng thời, Phú Xuyên tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị di tích, làng nghề truyền thống, xây dựng Công viên Văn hóa Làng nghề Phú Xuyên trở thành điểm nhấn thu hút du khách. Tầm nhìn dài hạn hướng đến nâng cao toàn diện chất lượng sống người dân, hình thành không gian đô thị hiện đại, đồng bộ và giàu bản sắc văn hóa.
Xem thêm các bản đồ quy hoạch các quận/huyện Hà Nội:
