Tổng quan về thị xã Hoàng Mai trước sáp nhập
Thị xã Hoàng Mai, cách thành phố Vinh 75 km về phía bắc, là cửa ngõ phía bắc của tỉnh Nghệ An, đóng vai trò kết nối chiến lược với tỉnh Thanh Hóa. Với diện tích 169,75 km² và dân số 113.360 người (theo thống kê năm 2019), thị xã có mật độ dân số đạt 668 người/km². Đây là khu vực có địa hình đa dạng, từ đồng bằng ven biển đến đồi núi thấp, tạo nên cảnh quan phong phú. Khoảng 12% dân số theo đạo Thiên Chúa, góp phần tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo.
Vị trí địa lý của Hoàng Mai mang lại lợi thế lớn về giao thông và kinh tế. Bản đồ vệ tinh thị xã Hoàng Mai cho thấy khu vực này có bờ biển dài, sông Mai Giang chảy qua, và các khu công nghiệp trọng điểm như Đông Hồi. Địa hình ven biển thuận lợi cho phát triển du lịch và cảng biển, trong khi các mỏ đá và đất sét hỗ trợ mạnh mẽ ngành công nghiệp vật liệu xây dựng.
Ranh giới hành chính:
- Phía Đông giáp biển Đông
- Phía Tây giáp huyện Quỳnh Lưu
- Phía Nam giáp huyện Quỳnh Lưu
- Phía Bắc giáp thị xã Nghi Sơn (Thanh Hóa)
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, thị xã Hoàng Mai được tổ chức thành 10 đơn vị hành chính, bao gồm 5 phường và 5 xã, tạo nên một cấu trúc hành chính chặt chẽ, đáp ứng nhu cầu quản lý và phát triển đô thị. Các đơn vị này phân bố hợp lý, tận dụng tối đa lợi thế địa lý từ vùng ven biển đến nội địa. Bản đồ hành chính thị xã Hoàng Mai trước sáp nhập thể hiện rõ sự phân chia này, với các phường đóng vai trò trung tâm đô thị và các xã hỗ trợ phát triển nông nghiệp, du lịch sinh thái.
Danh sách các đơn vị hành chính: Phường Mai Hùng, phường Quỳnh Dị, phường Quỳnh Phương, phường Quỳnh Thiện, phường Quỳnh Xuân, xã Quỳnh Lập, xã Quỳnh Liên, xã Quỳnh Lộc, xã Quỳnh Trang, xã Quỳnh Vinh.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Thị xã Hoàng Mai sở hữu hệ thống giao thông đa dạng và hiện đại, là nền tảng cho sự phát triển kinh tế và kết nối vùng. Bản đồ giao thông thị xã Hoàng Mai cho thấy Quốc lộ 1A (đường Nguyễn Tất Thành, Xô Viết Nghệ Tĩnh) chạy dọc trung tâm thị xã, dài khoảng 10 km, kết nối Bắc-Nam. Ngoài ra, các tuyến đường mới như tuyến Hoàng Mai - Đông Hồi (đường Lê Hoàn) và tuyến nối Thái Hòa - Hoàng Mai (đường Lý Nhật Quang) được xây dựng theo tiêu chuẩn đường cấp 3 đồng bằng, tạo điều kiện giao thương thuận lợi từ phía tây Nghệ An ra cảng Đông Hồi. Các cầu quan trọng như Cầu La Man, Cầu Hoàng Mai, Cầu Hói Bãi, Cầu Đền Cờn và tuyến đường cao tốc Nghi Sơn – Diễn Châu đi qua càng tăng cường khả năng kết nối.
Hệ thống đường sắt quốc gia với ga Hoàng Mai và ga Mỏ Đá (Quỳnh Thiện) đóng vai trò quan trọng trong vận tải. Về giao thông đường thủy, sông Mai Giang và cảng cá Quỳnh Phương cùng dự án cảng nước sâu Đông Hồi đang được xúc tiến là những điểm nhấn. Hạ tầng y tế cũng được chú trọng với Bệnh viện Phong - Da liễu Trung ương Quỳnh Lập (cơ sở 1 tại Quỳnh Lập, cơ sở 2 tại Quỳnh Thiện) và Bệnh viện đa khoa Quang Khởi, đảm bảo phục vụ nhu cầu khám chữa bệnh cho cư dân và khu vực lân cận.
Kinh tế
Kinh tế thị xã Hoàng Mai phát triển mạnh mẽ nhờ vào lợi thế tài nguyên và vị trí địa lý. Công nghiệp vật liệu xây dựng là trụ cột, với các mỏ đá và đất sét hỗ trợ sản xuất xi măng và gạch. Nhà máy xi măng Hoàng Mai 1 có công suất 1,2 triệu tấn/năm, trong khi dự án Nhà máy Hoàng Mai 2 (4,5 triệu tấn/năm) đang được triển khai. Các khu công nghiệp như Đông Hồi và Hoàng Mai 1 thu hút đầu tư với các dự án lớn như nhà máy gạch không nung Vicem (400 triệu viên/năm) và tổ hợp nhiệt điện Quỳnh Lập (tổng vốn trên 2 tỷ USD). Những dự án này không chỉ tạo việc làm mà còn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế khu vực.
Bên cạnh công nghiệp, Hoàng Mai còn phát triển nông nghiệp và thủy sản, tận dụng lợi thế vùng bãi ngang ven biển. Các tuyến đường tỉnh như Tỉnh lộ 537A và các tuyến nội thị hỗ trợ vận chuyển nông sản và hải sản, góp phần nâng cao đời sống người dân. Sự kết hợp giữa công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ đã giúp Hoàng Mai khẳng định vị thế là trung tâm kinh tế phía bắc Nghệ An.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Đến năm 2030, thị xã Hoàng Mai được xác định là trung tâm vùng 2 của tỉnh Nghệ An, kết nối chiến lược với Thanh Hóa. Mục tiêu chính là đạt đủ 63/63 tiêu chí đô thị loại III, tập trung vào phát triển hạ tầng, dân cư và dịch vụ đô thị. Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An, với ba khu công nghiệp lớn (Hoàng Mai I, Hoàng Mai II, Đông Hồi) có diện tích hơn 20.000 ha, là động lực thúc đẩy kinh tế. Các dự án như Nhà máy xi măng Hoàng Mai 2 (công suất 4,5 triệu tấn/năm) và Nhà máy gạch không nung Vicem (400 triệu viên/năm) đang được triển khai, tạo hàng ngàn việc làm và tăng trưởng kinh tế bền vững.
Về hạ tầng giao thông, Quốc lộ 48E và Tỉnh lộ 538 được đầu tư mạnh mẽ, đảm bảo kết nối liên vùng hiệu quả. Cảng Đông Hồi sẽ được nâng cấp đạt công suất 4–6 triệu tấn/năm, tiếp nhận tàu trọng tải từ 50.000 đến 150.000 tấn, trở thành trung tâm logistics ven biển. Ngoài ra, quy hoạch bổ sung khu cảng Quỳnh Lộc nhằm tăng năng lực tiếp nhận hàng hóa, hỗ trợ các khu công nghiệp lân cận. Đất dân dụng được quy hoạch đạt 1.794,2 ha (10,44% diện tích tự nhiên), đảm bảo chỉ tiêu 99,68 m²/người, đáp ứng nhu cầu đô thị hóa.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch thị xã Hoàng Mai
Tầm nhìn đến năm 2050
Nhìn đến năm 2050, thị xã Hoàng Mai được định hướng trở thành trung tâm công nghiệp, logistics và du lịch biển hàng đầu miền Trung. Quy hoạch dài hạn tập trung vào phát triển bền vững, tận dụng tối đa lợi thế ven biển và hạ tầng hiện đại. Cấu trúc đô thị được tổ chức theo mô hình giao thông – chức năng với 5 trục dọc (cao tốc Bắc Nam, Quốc lộ 1A, quốc lộ ven biển, trục cảnh quan du lịch – công nghiệp phía Tây, trục đường ven biển) và 3 trục ngang (Quốc lộ 48D, 48E, tuyến nội thị), kết hợp 2 tuyến vành đai để mở rộng không gian đô thị.
Ba vùng phát triển chính được xác định:
- Vùng 1 (đô thị và du lịch biển) với các phường/xã như Mai Hùng, Quỳnh Xuân, Quỳnh Phương (5.407 ha).
- Vùng 2 (công nghiệp và logistics) tại Quỳnh Lập, Quỳnh Lộc (9.264 ha).
- Vùng 3 (du lịch sinh thái) tại Quỳnh Trang, Quỳnh Vinh (2.507 ha).
Các dự án dài hạn như tổ hợp nhiệt điện Quỳnh Lập (vốn trên 2 tỷ USD) và mở rộng cảng nước sâu Đông Hồi sẽ củng cố vai trò của Hoàng Mai như một trung tâm kinh tế chiến lược. Du lịch sinh thái và văn hóa sẽ được đẩy mạnh với các điểm đến như Hồ Vực Mấu, Bãi biển Quỳnh, và các di tích như Đền Cờn, tạo nên sức hút bền vững cho khu vực.
