Tổng quan về huyện Nghi Xuân trước sáp nhập
Huyện Nghi Xuân là một đơn vị hành chính nằm ở phía Bắc của tỉnh Hà Tĩnh, có diện tích tự nhiên 218 km² và dân số tính đến năm 2019 đạt khoảng 102.160 người. Với quy mô diện tích trung bình và dân cư phân bố tương đối đông đúc, Nghi Xuân giữ vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Về vị trí địa lý, Nghi Xuân nằm cách trung tâm thành phố Hà Tĩnh khoảng 47 km, và cách thủ đô Hà Nội khoảng 310 km về phía Nam. Đây là địa phương có vị trí khá thuận lợi trong giao lưu kinh tế - văn hóa giữa tỉnh Hà Tĩnh với tỉnh Nghệ An nói riêng, cũng như với khu vực Bắc Trung Bộ nói chung.
Địa giới hành chính của huyện Nghi Xuân được xác định rõ ràng:
- Phía Đông giáp Biển Đông, với bờ biển dài khoảng 32 km, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế biển, nuôi trồng thủy sản và du lịch sinh thái.
- Phía Tây giáp thị xã Hồng Lĩnh và huyện Hưng Nguyên (Nghệ An)
- Phía Nam giáp huyện Can Lộc và huyện Thạch Hà.
- Phía Bắc giáp thành phố Vinh (Nghệ An)
Với vị trí chiến lược, tài nguyên thiên nhiên phong phú cùng lợi thế về giao thông và bờ biển dài, Nghi Xuân không chỉ là vùng đất giàu tiềm năng phát triển kinh tế biển, thương mại, dịch vụ mà còn nổi tiếng với nhiều giá trị văn hóa – lịch sử lâu đời, là quê hương của nhiều danh nhân và di sản văn hóa phi vật thể.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Nghi Xuân có 17 đơn vị hành chính gồm 2 thị trấn; Tiên Điền, Xuân An và 15 xã: Cổ Đạm, Cương Gián, Đan Trường, Xuân Giang, Xuân Hải, Xuân Hội, Xuân Hồng, Xuân Lam, Xuân Liên, Xuân Lĩnh, Xuân Mỹ, Xuân Phổ, Xuân Thành, Xuân Viên, Xuân Yên.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Nghi Xuân hiện nay sở hữu hệ thống cơ sở hạ tầng khá đồng bộ, đáp ứng tốt nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội cũng như đời sống dân cư.
- Giao thông: Trên địa bàn huyện có các tuyến giao thông huyết mạch như Quốc lộ 1A, Quốc lộ 8B, tuyến đường ven biển cùng nhiều tuyến tỉnh lộ và đường liên xã đã được nâng cấp, tạo điều kiện thuận lợi cho lưu thông hàng hóa và đi lại. Đặc biệt, cầu Bến Thủy và cầu Cửa Hội giúp kết nối trực tiếp với tỉnh Nghệ An, mở rộng cơ hội giao thương. Ngoài ra, cảng Xuân Hội cũng là điểm trung chuyển quan trọng, phục vụ vận tải hàng hóa và hoạt động khai thác, đánh bắt thủy sản.
- Thủy lợi: Hệ thống kênh mương, cùng với các tuyến đê sông Lam và đê biển, được gia cố và duy tu thường xuyên. Đây là yếu tố quan trọng hỗ trợ sản xuất nông nghiệp và đồng thời góp phần phòng chống thiên tai, bảo vệ đời sống dân cư vùng ven sông, ven biển.
Kinh tế
Nền kinh tế huyện Nghi Xuân phát triển đa dạng, dựa trên nhiều ngành nghề khác nhau và khai thác tối đa lợi thế về tự nhiên, văn hóa cũng như truyền thống sản xuất lâu đời.
- Nông nghiệp: Đây vẫn là lĩnh vực quan trọng, với các loại cây lương thực như lúa, lạc, ngô, rau màu được trồng rộng rãi. Huyện cũng chú trọng phát triển cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, tiêu biểu như cam, bưởi, vải thiều. Song song với trồng trọt, ngành chăn nuôi gia súc, gia cầm và nuôi trồng thủy sản nước ngọt, nước lợ cũng phát triển mạnh, góp phần đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp.
- Thủy sản: Nhờ lợi thế có bờ biển dài và nhiều cửa sông, Nghi Xuân phát triển mạnh nghề khai thác hải sản ven bờ, nuôi tôm và cá lồng bè ở vùng ven biển, cửa sông. Đặc biệt, cảng cá Xuân Hội giữ vai trò là trung tâm giao thương, thu mua và phân phối hải sản trong khu vực.
- Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp: Huyện có các cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng, chế biến nông – thủy sản, đồng thời duy trì và phát triển các nghề truyền thống như mộc, cơ khí nhỏ, làng nghề thủ công. Những hoạt động này không chỉ tạo việc làm tại chỗ mà còn góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Xây dựng Nghi Xuân trở thành huyện phát triển toàn diện, trung tâm văn hóa – du lịch của tỉnh Hà Tĩnh gắn với thương hiệu “Quê hương Đại thi hào Nguyễn Du và ca trù, ví giặm”.
- Phát triển đồng bộ hạ tầng giao thông, cảng biển Xuân Hội, tuyến đường ven biển và kết nối Cửa Hội – Cửa Lò.
- Đẩy mạnh kinh tế biển, nuôi trồng – chế biến thủy sản; phát triển vùng cây ăn quả và nông nghiệp công nghệ cao.
- Nâng cao chất lượng giáo dục, y tế, dịch vụ; giữ vững an ninh – quốc phòng.
- Tỷ lệ đô thị hóa đạt mức khá, thu nhập bình quân đầu người gấp 2 lần năm 2020.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Nghi Xuân
Tầm nhìn đến năm 2050
- Trở thành trung tâm du lịch biển – văn hóa – sinh thái Bắc Trung Bộ, gắn kết với Nghệ An và các tỉnh lân cận.
- Là địa bàn trọng điểm về kinh tế biển, công nghiệp chế biến, năng lượng tái tạo và dịch vụ hậu cần cảng biển.
- Hình thành đô thị ven biển hiện đại, thân thiện môi trường, gắn với bảo tồn di sản văn hóa.
- Bảo đảm phát triển bền vững trên cả 3 trụ cột: kinh tế, xã hội, môi trường; là điểm đến du lịch trong nước và quốc tế.
