Tổng quan về huyện Hòn Đất trước sáp nhập
Huyện Hòn Đất là đơn vị hành chính có diện tích tự nhiên lớn nhất tỉnh Kiên Giang, đồng thời là vùng trọng điểm sản xuất lúa với khoảng 80.000 ha canh tác. Ngoài thế mạnh về lúa, Hòn Đất còn nổi bật với tiềm năng phát triển thủy hải sản, khai thác đá và du lịch. Địa hình huyện tương đối bằng phẳng, đan xen các gò đồi đá tự nhiên, hệ thống sông ngòi phong phú và khí hậu nhiệt đới gió mùa, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp quanh năm.
Ranh giới hành chính:
- Phía Đông giáp tỉnh An Giang
- Phía Tây giáp huyện Kiên Lương và thành phố Rạch Giá
- Phía Nam giáp huyện Châu Thành và huyện Tân Hiệp
- Phía Bắc giáp huyện Giang Thành (An Giang)
Hòn Đất không chỉ giàu tài nguyên đất và nước mà còn sở hữu nhiều di tích lịch sử – văn hóa như Khu di tích Quốc gia Ba Hòn, Di chỉ khảo cổ Giồng Xoài, Di tích Nền Chùa cùng cảnh quan sinh thái đặc sắc như Đồng Sen Đất Hòn, suối Lươn, xóm Lò Đầu Doi. Đây là nền tảng để huyện phát triển du lịch văn hóa – sinh thái kết hợp du lịch tâm linh trong tương lai.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Hòn Đất gồm 2 thị trấn và 12 xã: Thị trấn Hòn Đất, Thị trấn Sóc Sơn, Xã Bình Giang, Xã Bình Sơn, Xã Lình Huỳnh, Xã Mỹ Hiệp Sơn, Xã Mỹ Lâm, Xã Mỹ Phước, Xã Mỹ Thái, Xã Mỹ Thuận, Xã Nam Thái Sơn, Xã Sơn Bình, Xã Sơn Kiên, Xã Thổ Sơn.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Giao thông đường thủy cũng giữ vai trò quan trọng nhờ hệ thống kênh, sông tự nhiên và nhân tạo, hỗ trợ vận chuyển nông sản, vật liệu xây dựng, hàng tiêu dùng, đồng thời mở ra tiềm năng phát triển du lịch đường sông.
Về hạ tầng đô thị, hai thị trấn Hòn Đất và Sóc Sơn đang trong lộ trình phát triển thành trung tâm hành chính – thương mại của huyện. Các khu dân cư mới được quy hoạch gắn với hạ tầng xã hội như trường học, bệnh viện, công viên.
Hệ thống điện – nước – viễn thông phủ rộng khắp, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và sản xuất. Nhiều xã đã được tiếp cận mạng internet tốc độ cao, hỗ trợ thương mại điện tử và dịch vụ số. Trong lĩnh vực thương mại, chợ trung tâm, cửa hàng tiện ích, dịch vụ hậu cần nông nghiệp phát triển mạnh, phục vụ không chỉ người dân mà còn khách du lịch và doanh nghiệp.
Kinh tế
Nền kinh tế huyện Hòn Đất chủ yếu dựa vào nông nghiệp và thủy sản, trong đó sản xuất lúa giữ vai trò trụ cột với diện tích khoảng 80.000 ha – lớn nhất tỉnh Kiên Giang. Ngoài lúa, huyện còn trồng cây ăn trái giá trị cao như xoài, dừa, măng cụt, bưởi, sầu riêng, chôm chôm, vú sữa, góp phần đa dạng hóa sản phẩm và tăng thu nhập cho nông dân. Đặc biệt, xoài đã trở thành thương hiệu đặc trưng của Hòn Đất, mang lại giá trị xuất khẩu và thu hút thương lái từ nhiều tỉnh.
Các loại rau màu như cà chua, ớt, đậu bắp, đậu Hà Lan cũng được canh tác quanh năm, phục vụ cả thị trường nội địa và chế biến. Bên cạnh đó, thủy sản phát triển mạnh với nuôi tôm, cá tra, cá ba sa, cá hồi, hàu… Một số sản phẩm chế biến thủy sản như nước mắm linh chi, nước mắm cá mai, mắm ruốc, khô mực, khô ghẹ, tôm khô đã tạo thương hiệu riêng và xuất bán đi nhiều nơi.
Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp tập trung ở các cụm công nghiệp Lình Huỳnh, Bình Sơn, với ngành chế biến nông – thủy sản, sản xuất vật liệu xây dựng, khai thác đá tại Thổ Sơn, sản xuất gốm, khai thác than bùn… Du lịch cũng bắt đầu khởi sắc nhờ các điểm đến nổi bật như Khu di tích Ba Hòn, Đồng Sen Đất Hòn, suối Lươn, chùa Sóc Xoài, cùng lợi thế cảnh quan thiên nhiên và văn hóa lịch sử.
Di tích và thắng cảnh
Huyện Hòn Đất không chỉ nổi tiếng với tiềm năng nông nghiệp và thủy sản mà còn là vùng đất giàu giá trị lịch sử, văn hóa và cảnh quan thiên nhiên. Nơi đây lưu giữ nhiều di tích lịch sử – văn hóa và thắng cảnh đặc sắc, thu hút du khách trong và ngoài tỉnh.
Các điểm di tích:
- Di tích lịch sử thắng cảnh Quốc gia Ba Hòn: Quần thể núi đá và hang động gắn liền với nhiều sự kiện lịch sử, được công nhận là di tích cấp Quốc gia, vừa mang giá trị văn hóa vừa có tiềm năng du lịch.
- Chùa Sóc Xoài (kiến trúc nghệ thuật): Ngôi chùa cổ nổi bật với kiến trúc truyền thống, là nơi sinh hoạt tôn giáo của người dân và cũng là điểm tham quan hấp dẫn.
- Di chỉ khảo cổ Giồng Xoài (xã Mỹ Hiệp Sơn): Minh chứng cho sự cư trú và sinh hoạt của cư dân cổ ở Kiên Giang.
- Di tích Nền Chùa (xã Mỹ Phước): Di tích gắn liền với lịch sử kháng chiến, đồng thời là địa điểm hành hương tâm linh.
- Bia chiến thắng Sóc Xoài (xã Mỹ Lâm): Đánh dấu chiến thắng lịch sử của quân và dân địa phương.
- Đền thờ Đức Thánh Trần Hưng Đạo (xã Sơn Kiên): Nơi tưởng nhớ vị anh hùng dân tộc, là điểm đến văn hóa tâm linh quan trọng.
Các thắng cảnh tiêu biểu:
- Khu sinh thái Đồng Sen Đất Hòn: Không gian thiên nhiên yên bình, thích hợp cho du lịch sinh thái và trải nghiệm nông nghiệp.
- Tháp truyền hình Hòn Me: Vị trí cao, có tầm nhìn bao quát toàn vùng, đặc biệt đẹp vào lúc hoàng hôn.
- Xóm lò Đầu Doi: Làng nghề truyền thống gắn liền với đời sống cư dân ven biển.
- Suối Lươn: Dòng suối nhỏ giữa khung cảnh hoang sơ, thích hợp cho du khách yêu thích khám phá và picnic.
Những di tích và thắng cảnh này không chỉ góp phần định hình bản sắc văn hóa của Hòn Đất mà còn mở ra cơ hội phát triển du lịch lịch sử – văn hóa – sinh thái, kết hợp cùng quy hoạch hạ tầng để trở thành ngành kinh tế quan trọng trong tương lai.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Theo Quyết định số 1711/QĐ-UBND ngày 07/7/2022, huyện Hòn Đất được quy hoạch với diện tích 103.984,81 ha, gồm 93.395 ha đất nông nghiệp và 10.589,81 ha đất phi nông nghiệp. Giai đoạn này, huyện sẽ chuyển đổi hơn 2.069 ha đất nông nghiệp sang phi nông nghiệp, chủ yếu để mở rộng đô thị, công nghiệp và hạ tầng dịch vụ.
Hai thị trấn Hòn Đất và Sóc Sơn được quy hoạch trở thành trung tâm hành chính – thương mại, với quỹ đất phát triển khu dân cư, thương mại – dịch vụ và các công trình công cộng. Cụm công nghiệp Lình Huỳnh và Bình Sơn sẽ được đầu tư mở rộng, ưu tiên ngành chế biến nông – thủy sản, vật liệu xây dựng và tiểu thủ công nghiệp.
Hạ tầng giao thông sẽ được nâng cấp toàn diện: Quốc lộ 80, ĐT.970, ĐT.969, ĐT.963B, đường ven biển; đường nông thôn được bê tông hóa; hệ thống đường thủy được nạo vét đảm bảo lưu thông hàng hóa và du lịch. Bên cạnh đó, du lịch sẽ được khai thác theo hướng sinh thái – văn hóa, gắn với di tích lịch sử và làng nghề, tạo sản phẩm đặc thù mang thương hiệu Hòn Đất.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Huyện Hòn Đất
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến 2050, Hòn Đất đặt mục tiêu trở thành trung tâm nông nghiệp công nghệ cao kết hợp công nghiệp chế biến hiện đại và du lịch sinh thái – văn hóa của Kiên Giang. Nông nghiệp sẽ chuyển từ sản xuất truyền thống sang nông nghiệp thông minh, ứng dụng công nghệ tự động hóa, IoT và sản xuất theo tiêu chuẩn xuất khẩu.
Đô thị hóa sẽ diễn ra mạnh mẽ, với mạng lưới đô thị vệ tinh xung quanh Hòn Đất và Sóc Sơn, phát triển không gian sống xanh, hạ tầng thân thiện môi trường, tích hợp công viên, hồ điều hòa và tiện ích cộng đồng. Giao thông sẽ đạt chuẩn hiện đại, kết nối liền mạch với các trục kinh tế trọng điểm của Đồng bằng sông Cửu Long và cảng biển quốc tế.
Công nghiệp phát triển theo hướng xanh – bền vững, chú trọng chế biến sâu, công nghiệp hỗ trợ và ngành sử dụng nhiều lao động địa phương. Du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, với sản phẩm đặc trưng là du lịch lịch sử – tâm linh – sinh thái, khai thác các di tích Ba Hòn, Nền Chùa, Sóc Xoài kết hợp trải nghiệm đồng sen, suối, làng nghề. Thị trường bất động sản sẽ gắn liền với phát triển đô thị và du lịch, tạo động lực tăng trưởng kinh tế toàn diện.
