Bản đồ xã Ba Vì, Hà Nội sau sáp nhập

Xã Ba Vì là vùng đất thiêng nằm ở rìa phía Tây Bắc Thủ đô, nơi có Vườn Quốc gia Ba Vì và cụm đền thờ Đức Thánh Tản Viên Sơn Thánh – vị thần đứng đầu Tứ bất tử trong tín ngưỡng Việt.

Với diện tích 81,27 km² – lớn nhất trong các xã của Hà Nội – và dân số hơn 26.600 người, Ba Vì là vùng đất kết tinh giữa thiên nhiên, văn hóa và tâm linh, đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ môi trường, điều hòa khí hậu và phát triển du lịch sinh thái bền vững.

Tổng quan về xã Ba Vì sau sáp nhập

Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên

Xã Ba Vì nằm ở vùng rìa Tây Bắc của Thủ đô Hà Nội, giáp các xã Bất Bạt, Suối Hai, Yên Bài và tỉnh Phú Thọ. Địa bàn nằm trong vùng đệm và lõi của Vườn Quốc gia Ba Vì, có địa hình chủ yếu là đồi núi với ba đỉnh nổi tiếng: Đỉnh Vua, đỉnh Tản Viên và đỉnh Ngọc Hoa.

Khí hậu nơi đây mát mẻ quanh năm, nhiệt độ trung bình chỉ khoảng 18–25°C, không khí trong lành, rừng nguyên sinh dày đặc, là nơi bảo tồn đa dạng sinh học quý hiếm với hàng trăm loài cây, dược liệu và động vật đặc hữu. Hệ thống sông suối và rừng tự nhiên giúp Ba Vì trở thành “lá phổi xanh” của Hà Nội, cung cấp nguồn nước cho cả vùng hạ lưu sông Đà và sông Hồng.

Các đơn vị hành chính hợp nhất thành xã Ba Vì

Xã Ba Vì được thành lập trên cơ sở nhập toàn bộ diện tích và dân số của các xã Ba Vì, Khánh Thượng và phần lớn xã Minh Quang thuộc huyện Ba Vì trước đây, cụ thể như sau:

Nguồn gốc và ý nghĩa tên gọi Ba Vì

Tên gọi “Ba Vì” mang giá trị văn hóa, lịch sử và tâm linh đặc biệt. Ba Vì là tên của dãy núi hùng vĩ, nơi gắn liền với huyền thoại Tản Viên Sơn Thánh – vị thần bảo hộ đất nước, biểu tượng cho sức mạnh thiên nhiên và tinh thần bất khuất của dân tộc Việt. Việc đặt tên xã mới là “Ba Vì” thể hiện sự kế thừa truyền thống lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng linh thiêng, đồng thời đảm bảo tính nhận diện, được nhân dân đồng thuận và gắn bó sâu sắc với cội nguồn địa phương.

Bản đồ hành chính xã Ba Vì sau sáp nhập

Trên bản đồ hành chính Hà Nội năm 2025, xã Ba Vì chiếm vị trí chiến lược ở phía Tây Bắc Thủ đô, là vùng cửa ngõ kết nối Hà Nội – Phú Thọ – Hòa Bình. Địa bàn có đường Hồ Chí Minh và nhiều tuyến giao thông quan trọng chạy qua, trong đó tuyến Minh Quang – Khánh Thượng – Vườn Quốc gia Ba Vì đóng vai trò là hành lang phát triển kinh tế – du lịch.

Khu trung tâm hành chính xã đặt tại thôn Lặt, bao gồm trụ sở UBND xã, trung tâm văn hóa, trạm y tế và các trường học.
Không gian xã được quy hoạch thành ba vùng phát triển:

• Vùng lõi rừng bảo tồn và du lịch sinh thái: Thuộc Vườn Quốc gia Ba Vì.
• Vùng dân cư – dịch vụ và nông nghiệp hữu cơ: Khu vực Khánh Thượng, Minh Quang.

Trụ sở hành chính xã Ba Vì

Địa chỉ: Thôn Lặt, xã Ba Vì, Hà Nội
Lãnh đạo xã:

• Ông Lê Văn Quân – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND
• Ông Nguyễn Giáp Đông – Phó Bí thư, Chủ tịch UBND
• Ông Đỗ Văn Minh – Chủ tịch Ủy ban MTTQ

Đặc điểm kinh tế và tiềm năng phát triển của xã Ba Vì

Phát triển nông - lâm nghiệp bền vững

Ba Vì là địa bàn có diện tích rừng tự nhiên lớn nhất Hà Nội, với hơn 70% diện tích xã nằm trong vùng đồi núi. Người dân chủ yếu sinh sống bằng nông nghiệp, lâm nghiệp và chăn nuôi trang trại, trong đó các sản phẩm đặc sản địa phương như chuối, bưởi, rau sạch, mật ong, chè vằng, xạ đen, ngải cứu được phát triển theo hướng hữu cơ và đã được chứng nhận OCOP Hà Nội.

Các khu vực Khánh Thượng và Minh Quang (trước đây) đã hình thành nhiều mô hình trang trại tổng hợp, nuôi trồng dược liệu và cây ăn quả kết hợp du lịch trải nghiệm, tạo việc làm ổn định và nâng cao thu nhập cho người dân.

Song song với đó, chính quyền xã khuyến khích trồng rừng phòng hộ, rừng đặc dụng kết hợp du lịch sinh thái, vừa đảm bảo phát triển kinh tế, vừa giữ gìn môi trường sinh thái rừng đầu nguồn cho toàn vùng.

Du lịch sinh thái, tâm linh và chăm sóc sức khỏe

Ba Vì nổi tiếng là vùng du lịch sinh thái trọng điểm của Hà Nội, hội tụ cảnh quan rừng, núi, hồ và khí hậu mát lành quanh năm. Vườn Quốc gia Ba Vì là điểm đến hấp dẫn với du khách nhờ không gian xanh, di tích cổ kính, nhà thờ Pháp, khu nghỉ dưỡng và nhiều cung đường trekking độc đáo. Ngoài ra, xã còn phát triển loại hình du lịch chăm sóc sức khỏe dựa trên nghề thuốc nam truyền thống của người Dao, với các dịch vụ tắm lá thuốc, xông hơi thảo dược, nghỉ dưỡng giữa rừng. Những mô hình này góp phần xây dựng thương hiệu “Du lịch trị liệu Ba Vì”, hướng đến du khách trong nước và quốc tế.

Bất động sản sinh thái và hạ tầng du lịch

Nhờ vị trí thuận lợi, cảnh quan đẹp và khí hậu mát mẻ, xã Ba Vì đang trở thành tâm điểm thu hút các dự án bất động sản sinh thái và nghỉ dưỡng cao cấp. Các khu vực ven Vườn Quốc gia, gần hồ Suối Hai và tuyến đường Hồ Chí Minh đang được quy hoạch cho khu resort, homestay và nhà ở nông thôn kiểu mẫu.

Theo quy hoạch đến năm 2035, khu vực Ba Vì – Suối Hai – Yên Bài sẽ hình thành vành đai du lịch sinh thái phía Tây Hà Nội, trong đó xã Ba Vì đóng vai trò trung tâm bảo tồn cảnh quan và cung cấp dịch vụ du lịch xanh. Chính quyền địa phương đang khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào hạ tầng du lịch, dịch vụ, nông nghiệp công nghệ cao gắn với phát triển cộng đồng bền vững.

Đời sống văn hóa và xã hội tại xã Ba Vì

Bản sắc văn hóa dân tộc Mường – Dao – Tày

Ba Vì là nơi sinh sống của nhiều dân tộc thiểu số như Mường, Dao, Tày, chiếm gần 60% dân số toàn xã. Các dân tộc nơi đây vẫn bảo tồn được ngôn ngữ, trang phục, phong tục và lễ hội cổ truyền, đặc biệt là lễ cấp sắc, lễ hội cồng chiêng, Tết nhảy và hát dân ca Mường.

Nhiều câu lạc bộ cồng chiêng được thành lập, duy trì hoạt động thường xuyên, góp phần bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể của người Mường. Các nghi lễ nông nghiệp như lễ hội xuống đồng, lễ rước nước diễn ra hằng năm, thể hiện niềm tin và lòng biết ơn thiên nhiên – nét đẹp văn hóa đặc trưng của cư dân miền núi.

Hệ thống di tích tâm linh và du lịch văn hóa

Ba Vì được xem là trung tâm tín ngưỡng thờ Tản Viên Sơn Thánh, nơi tọa lạc cụm đền Thượng, đền Trung, đền Hạ trên núi Ba Vì – những di tích cấp Quốc gia nổi tiếng. Hàng năm, Lễ hội Tản Viên Sơn Thánh tổ chức vào tháng Giêng thu hút hàng vạn du khách, với nghi lễ rước nước, rước kiệu, tế lễ cùng các trò chơi dân gian như kéo co, bắn nỏ, đi cà kheo, múa hát dân ca Mường.

Giáo dục và y tế

Xã Ba Vì có hệ thống giáo dục tương đối hoàn chỉnh, gồm các trường mầm non, tiểu học và trung học cơ sở tại các khu vực Minh Quang, Khánh Thượng và Ba Vì.
Các trường được đầu tư cơ sở vật chất kiên cố, ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy và quản lý, nâng cao chất lượng đào tạo.

Về y tế, Trạm y tế xã Ba Vì và các trạm khu vực Khánh Thượng, Minh Quang đều đạt chuẩn quốc gia. Các trạm y tế đảm nhiệm chức năng khám chữa bệnh ban đầu, tiêm chủng, tư vấn sức khỏe sinh sản, phòng chống dịch bệnh và hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi.

Định hướng phát triển xã Ba Vì trong tương lai

Trong giai đoạn 2025–2035, xã Ba Vì được quy hoạch phát triển theo hướng du lịch sinh thái – nông nghiệp xanh – bảo tồn văn hóa dân tộc, trở thành trung tâm du lịch sinh thái và tâm linh phía Tây Bắc Hà Nội.

Các mục tiêu trọng tâm gồm:

• Phát triển du lịch nghỉ dưỡng và du lịch chăm sóc sức khỏe dựa trên dược liệu và văn hóa dân tộc Dao.
• Xây dựng khu dân cư sinh thái, homestay cộng đồng gắn với du lịch rừng.
• Phát triển sản phẩm OCOP đặc trưng như chè vằng, xạ đen, mật ong rừng, dược liệu khô.
• Bảo tồn Vườn Quốc gia Ba Vì và các di tích văn hóa cấp Quốc gia.

Với tiềm năng thiên nhiên, con người và di sản văn hóa phong phú, Ba Vì xứng đáng là “viên ngọc xanh” của Thủ đô, nơi giao thoa giữa thiên nhiên hùng vĩ và tinh hoa văn hóa Việt

Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch xã Ba Vì