Tổng quan
Phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám là một trong những đơn vị hành chính cấp xã mới của Hà Nội, chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025 theo Nghị quyết số 1656/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Với tổng diện tích khoảng 1,92 km² và dân số hơn 105.000 người, phường nằm ở khu vực nội đô lịch sử, nơi giao thoa giữa các quận Đống Đa (cũ), quận Ba Đình (cũ), quận Hoàn Kiếm (cũ) và quận Hai Bà Trưng (cũ). Tên gọi của phường được chọn để tôn vinh di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám đây là ngôi trường đại học đầu tiên của Việt Nam, được xây dựng từ thế kỷ 11, tượng trưng cho tinh thần hiếu học và bản sắc văn hóa dân tộc. Khu vực này nổi bật với mật độ dân cư cao, các khu nhà ở lâu đời từ thời Pháp thuộc và sau năm 1954, cùng với hệ thống hạ tầng giao thông kết nối các tuyến chính như Giải Phóng, Xã Đàn và Tôn Đức Thắng.
Các đơn vị hành chính sáp nhập
Việc sáp nhập nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý, dựa trên cơ sở điều chỉnh diện tích và dân số từ các phường cũ thuộc nhiều quận. Cụ thể, phường mới hình thành từ toàn bộ diện tích và dân số của phường Văn Chương, Khâm Thiên, Thổ Quan (quận Đống Đa cũ); phần lớn từ phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám (quận Đống Đa); cùng một phần từ phường Hàng Bột, Nam Đồng, Phương Liên - Trung Tự (quận Đống Đa); Điện Biên (quận Ba Đình); Cửa Nam (quận Hoàn Kiếm); Nguyễn Du và Lê Đại Hành (quận Hai Bà Trưng). Những thay đổi này giúp thống nhất địa giới, tạo sự đồng bộ trong quản lý đô thị, đồng thời bảo tồn các giá trị lịch sử từ các khu dân cư truyền thống.
Trụ sở hành chính
Trụ sở hành chính của phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám được đặt tại số 188 phố Kim Hoa, thuộc quận Đống Đa cũ, một vị trí thuận lợi ngay trung tâm khu vực sáp nhập. Nơi đây là trung tâm vận hành chính quyền địa phương hai cấp, với đầy đủ các bộ phận như Đảng ủy, HĐND, UBND và Mặt trận Tổ quốc. Sau sáp nhập, trụ sở đã được nâng cấp để hỗ trợ dịch vụ công trực tuyến, giúp cư dân dễ dàng tiếp cận thủ tục hành chính qua Cổng Dịch vụ công quốc gia. Lãnh đạo phường bao gồm Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch HĐND đồng chí Đỗ Trọng Nam, Phó Bí thư kiêm Chủ tịch UBND đồng chí Hà Anh Tuấn, và Chủ tịch Ủy ban MTTQ đồng chí Mai Văn Lâm, đảm bảo sự lãnh đạo ổn định và gần dân.
Bản đồ hành chính sau sáp nhập
Bản đồ hành chính phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám sau sáp nhập phản ánh rõ sự mở rộng địa giới, từ các khu phố cổ chật hẹp đến các tuyến đường rộng lớn kết nối trung tâm. Phường giáp ranh với các phường Cửa Nam, Hai Bà Trưng, Ô Chợ Dừa, Kim Liên, Đống Đa, Ba Đình và Bạch Mai, tạo nên một mạng lưới giao thông linh hoạt. Các tuyến phố chính như Khâm Thiên, Hàng Bột, Nguyễn Thái Học và Lê Duẩn được đánh dấu rõ nét, hỗ trợ định vị di tích và khu dân cư. Bản đồ này không chỉ hữu ích cho việc di chuyển mà còn giúp hình dung quy hoạch đô thị tương lai, với trọng tâm bảo tồn không gian xanh và di sản.
Quy hoạch sau sáp nhập
Quy hoạch phát triển phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám được định hướng theo Nghị quyết số 1656/NQ-UBTVQH15 năm 2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ban hành ngày 16/6/2025, tập trung vào kinh tế thương mại - dịch vụ, du lịch và công nghiệp văn hóa. Nội dung chính bao gồm xây dựng đô thị hiện đại với hạ tầng đồng bộ, kiểm soát dân số và mật độ xây dựng, đồng thời bảo tồn di sản như Văn Miếu - Quốc Tử Giám – di tích được UNESCO công nhận. Thời gian triển khai gắn với giai đoạn 2023-2030, ưu tiên phát triển du lịch thông minh, không gian ngầm tại ga Hà Nội và cải tạo ao hồ như Ba Mẫu, Linh Quang để tăng giá trị kinh tế - xã hội.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám
Di sản văn hóa và tiềm năng du lịch
Phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám là kho tàng di sản sống động, với Văn Miếu - Quốc Tử Giám làm trung tâm, nơi lưu giữ 82 bia tiến sĩ – Di sản Tư liệu Thế giới của UNESCO. Các di tích khác như Đền Kim Liên (di tích quốc gia đặc biệt), Bích Câu Đạo Quán gắn với truyền thuyết tình yêu lãng mạn, cùng chùa Bà Nành, Phổ Giác và Ngọc Hồ, tạo nên bức tranh văn hóa phong phú. Lễ hội thư pháp đầu xuân trên phố Văn Miếu hay lễ hội đình Thổ Quan tái hiện trận đánh Hai Bà Trưng thu hút du khách.
