Bối cảnh và lý do sáp nhập
Trong nhiều năm qua, nhiều phường tại quận Hoàn Kiếm có quy mô diện tích nhỏ, dân số dưới chuẩn theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Theo tiêu chuẩn hiện hành, mỗi phường nội thành cần có ít nhất 50 ha diện tích và 15.000 dân. Tuy nhiên, có đến 12/18 phường của quận Hoàn Kiếm không đáp ứng đồng thời cả hai tiêu chí này.
Điều đó đặt ra yêu cầu phải sắp xếp lại, hướng tới tinh gọn tổ chức bộ máy, hiệu quả trong quản lý và phù hợp với thực tiễn phát triển. Sau khi được HĐND TP. Hà Nội thông qua, phương án sáp nhập các phường đã được triển khai theo Nghị quyết số 76/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành tháng 4 năm 2025.
Kết quả, từ 18 phường, quận Hoàn Kiếm sẽ chỉ còn 2 phường lớn là Hoàn Kiếm và Cửa Nam, trong đó phường Hoàn Kiếm mới là đơn vị hành chính trung tâm được mở rộng và hợp nhất từ nhiều phường cũ.
Phạm vi địa giới, diện tích và dân số
Phường Hoàn Kiếm sau sáp nhập được thành lập trên cơ sở hợp nhất:
- Toàn bộ diện tích và dân số của các phường: Hàng Mã, Hàng Bồ, Hàng Đào, Hàng Bạc, Hàng Buồm, Hàng Gai, Lý Thái Tổ.
- Phần lớn diện tích và dân số của các phường: Đồng Xuân, Tràng Tiền, Cửa Đông, Hàng Bông, Hàng Trống.
- Một phần diện tích và dân số của các phường: Cửa Nam (thuộc quận Hoàn Kiếm) và Điện Biên (thuộc quận Ba Đình).
Sau khi hợp nhất, phường Hoàn Kiếm mới có:
- Diện tích tự nhiên: 1,93 km²
- Dân số tính đến năm 2024: khoảng 71.280 người
- Mật độ dân số: gần 37.000 người/km² – một trong những mức cao nhất cả nước
Đây là một phường có không gian đô thị dày đặc, dân cư đông đúc và hoạt động kinh tế – du lịch diễn ra sôi nổi hàng đầu Hà Nội.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch phường Hoàn Kiếm
Vị trí địa lý và tiếp giáp
Với địa bàn rộng, phường Hoàn Kiếm tiếp giáp với nhiều đơn vị hành chính nội đô trọng điểm. Ranh giới của phường trải rộng từ bờ Bắc sông Hồng đến sát ranh quận Hai Bà Trưng, từ phố cổ đến phố cũ, từ các di tích lịch sử đến trung tâm thương mại – chính trị.
Cụ thể:
- Phía Đông: Giáp với đơn vị hành chính cơ sở Hồng Hà, ranh giới đi theo tuyến đường Vành Đai 1.
- Phía Tây: Giáp với đơn vị hành chính cơ sở Ba Đình, ranh giới xác định theo phố Tôn Thất Thiệp, đường giao thông theo quy hoạch, phố Lý Nam Đế, phố Cửa Đông và ranh giới hành chính cấp quận hiện tại.
- Phía Nam: Giáp với đơn vị hành chính cơ sở Cửa Nam, ranh giới đi theo các tuyến phố Tràng Tiền, Hàng Khay, Tràng Thi và đường Điện Biên Phủ.
- Phía Bắc: Giáp với đơn vị hành chính cơ sở Ba Đình, ranh giới đi theo các phố Phan Đình Phùng và Hàng Đậu.
Không gian đô thị - di sản sống giữa lòng thành phố
Phường Hoàn Kiếm sau sáp nhập không chỉ là sự hợp nhất hành chính, mà còn là sự hội tụ của những “khuôn mặt” tiêu biểu nhất trong không gian đô thị truyền thống Hà Nội.
Khu phố cổ
Nơi đây tập trung hàng chục tuyến phố cổ nổi tiếng gắn với lịch sử thương mại và nghề thủ công, như Hàng Bạc, Hàng Đào, Hàng Gai, Hàng Mã, Hàng Buồm, Hàng Bồ… Những khu phố này không chỉ là nơi sinh sống, mà còn là “bảo tàng sống” về kiến trúc, nghề truyền thống, ẩm thực và lối sống đô thị.
Hồ Hoàn Kiếm và phụ cận
Là trung tâm biểu tượng của Thủ đô, nơi diễn ra các hoạt động lễ hội, văn hóa, quảng bá hình ảnh Hà Nội. Các địa danh quanh hồ như Đền Ngọc Sơn, Cầu Thê Húc, Tháp Rùa, tượng đài Lý Thái Tổ... đều nằm trong ranh giới của phường mới.
Khu phố cũ và di sản kiến trúc Pháp
Kéo dài về phía Nam là không gian Tràng Tiền – Nhà hát Lớn, phố Đinh Lễ, Hàng Khay, mang phong cách kiến trúc Pháp đặc trưng của Hà Nội thời thuộc địa.
Trung tâm thương mại – du lịch – giao thương
Chợ Đồng Xuân, tuyến phố đi bộ, các phố đêm, khu phố thời trang Hàng Ngang – Hàng Đào, phố cà phê, không gian đi bộ cuối tuần… đã tạo nên một phường không chỉ sống động về văn hóa mà còn tràn đầy sức sống về kinh tế – dịch vụ.
Ý nghĩa của việc sáp nhập
Việc sáp nhập thành lập phường Hoàn Kiếm mới không chỉ giải quyết bài toán tổ chức hành chính mà còn có những tác động tích cực về quy hoạch đô thị, quản lý không gian, phát triển bền vững:
- Quản lý thống nhất một không gian di sản rộng lớn: Giúp bảo tồn và phát huy giá trị của phố cổ, phố cũ, hồ Hoàn Kiếm… một cách đồng bộ, không phân mảnh như trước.
- Tăng hiệu quả phục vụ người dân: Hệ thống chính quyền cơ sở hoạt động tập trung, tiết kiệm nguồn lực và nâng cao chất lượng hành chính công.
- Phát triển đô thị gắn với bảo tồn: Không gian phố cổ vốn có nhiều áp lực về hạ tầng, dân số và phát triển, nay có cơ hội tái cấu trúc nhờ một đơn vị hành chính đủ mạnh về quy mô.
- Phát triển du lịch và kinh tế sáng tạo: Phường Hoàn Kiếm mới là vùng lõi của du lịch Hà Nội, đóng vai trò dẫn dắt các chương trình quảng bá, tổ chức lễ hội, sự kiện văn hóa quy mô lớn.
Những thách thức và định hướng tương lai
Tuy việc hợp nhất các phường mang lại nhiều lợi ích, song phường Hoàn Kiếm mới cũng đối mặt với không ít thách thức:
- Quản lý hành chính tại khu vực có mật độ dân cư cao và hạ tầng chật hẹp
- Bảo tồn không gian di sản giữa áp lực hiện đại hóa, thương mại hóa
- Điều hòa giữa lợi ích dân cư địa phương và nhu cầu phát triển du lịch
- Đảm bảo công bằng trong tiếp cận dịch vụ công sau khi chuyển đổi địa giới
