Tổng quan về tỉnh Yên Bái
Tỉnh Yên Bái là một tỉnh miền núi thuộc vùng Trung du và miền núi phía Bắc Việt Nam, giữ vai trò là cầu nối giữa vùng Tây Bắc và đồng bằng Bắc Bộ. Tỉnh tiếp giáp với Lào Cai và Hà Giang ở phía Bắc, Tuyên Quang và Phú Thọ ở phía Đông và Đông Nam, Sơn La ở phía Tây, và Lai Châu ở phía Tây Bắc.
Về vị trí địa lý cụ thể, tỉnh Yên Bái có bốn điểm cực như sau:
- Cực Bắc: Thuộc xã Nậm Có, huyện Mù Cang Chải
- Cực Nam: Thuộc xã Vũ Linh, huyện Yên Bình
- Cực Đông: Thuộc xã Minh Quân, huyện Trấn Yên
- Cực Tây: Thuộc xã Hồ Bốn, huyện Mù Cang Chải
Tổng diện tích tự nhiên của tỉnh khoảng 6.887 km², với địa hình chủ yếu là đồi núi cao, chia cắt mạnh, xen kẽ các thung lũng và sông suối, nổi bật là dãy Hoàng Liên Sơn và hồ Thác Bà – một trong những hồ nhân tạo lớn nhất Việt Nam. Khí hậu của Yên Bái mang tính cận nhiệt đới gió mùa, có sự phân hóa theo độ cao và mùa rõ rệt, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển nông – lâm nghiệp, thủy điện và du lịch sinh thái.
Tính đến năm 2022, tỉnh có dân số khoảng 890.000 người, gồm nhiều dân tộc thiểu số sinh sống như Kinh, Tày, Mông, Dao, Thái, Mường... Tỉnh Yên Bái không chỉ có vị trí chiến lược về địa lý mà còn có tiềm năng lớn về tài nguyên thiên nhiên, văn hóa và kinh tế. Thành phố Yên Bái là trung tâm chính trị, hành chính và phát triển đô thị của tỉnh.
Đơn vị hành chính cấp huyện
Tính đến năm 2025, tỉnh Yên Bái có tổng cộng 9 đơn vị hành chính cấp huyện, bao gồm 1 thành phố, 1 thị xã và 7 huyện.Dưới đây là danh sách chi tiết các đơn vị hành chính cấp huyện của tỉnh Yên Bái:
- Thành phố Yên Bái: Là trung tâm hành chính, chính trị và kinh tế của tỉnh, thành phố có 14 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 8 phường và 6 xã
- Thị xã Nghĩa Lộ: Nằm ở phía tây tỉnh, thị xã có 14 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 4 phường và 10 xã
- Huyện Lục Yên: Nằm ở phía bắc tỉnh, huyện có 24 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 1 thị trấn và 23 xã
- Huyện Mù Cang Chải: Là huyện vùng cao phía tây tỉnh, huyện có 14 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 1 thị trấn và 13 xã
- Huyện Trạm Tấu: Nằm ở phía tây nam tỉnh, huyện có 12 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 1 thị trấn và 11 xã
- Huyện Trấn Yên: Nằm ở phía đông nam tỉnh, huyện có 18 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 1 thị trấn và 17 xã
- Huyện Văn Chấn: Là huyện có diện tích lớn, nằm ở phía tây tỉnh, huyện có 31 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 3 thị trấn và 28 xã.
- Huyện Văn Yên: Nằm ở phía đông bắc tỉnh, huyện có 25 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 1 thị trấn và 24 xã.
- Huyện Yên Bình: Nằm ở phía đông nam tỉnh, huyện có 23 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 2 thị trấn và 21 xã
Đơn vị hành chính cấp xã
Toàn tỉnh Yên Bái có 168 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 12 phường, 10 thị trấn và 146 xã, được phân bổ trong 9 đơn vị hành chính cấp huyện như sau:
1. Thành phố Yên Bái (8 phường, 6 xã)
- Phường: Yên Ninh, Minh Tân, Nguyễn Thái Học, Đồng Tâm, Hồng Hà, Nguyễn Phúc, Yên Thịnh, Nam Cường
- Xã: Âu Lâu, Giới Phiên, Minh Bảo, Tân Thịnh, Văn Phú, Tuy Lộc
2. Thị xã Nghĩa Lộ (4 phường, 10 xã)
- Phường: Trung Tâm, Pú Trạng, Tân An, Cầu Thia
- Xã: Nghĩa An, Nghĩa Lợi, Nghĩa Lộ, Nghĩa Phúc, Nghĩa Lâm, Nghĩa Sơn, Sơn A, Phù Nham, Hạnh Sơn, Thanh Lương
3. Huyện Lục Yên (1 thị trấn, 23 xã)
- Thị trấn: Yên Thế
- Xã: An Lạc, An Phú, Bình Dân, Động Quan, Khai Trung, Khánh Hòa, Khánh Thiện, Lâm Thượng, Liễu Đô, Mai Sơn, Minh Chuẩn, Minh Tiến, Mường Lai, Mường Lý, Phan Thanh, Phúc Lợi, Phúc Lộc, Tân Lĩnh, Tân Lập, Tô Mậu, Trúc Lâu, Vĩnh Lạc, Vũ Linh
4. Huyện Mù Cang Chải (1 thị trấn, 13 xã)
- Thị trấn: Mù Cang Chải
- Xã: Cao Phạ, Chế Cu Nha, Dế Su Phình, Hồ Bốn, Khao Mang, Kim Nọi, Lao Chải, La Pán Tẩn, Mồ Dề, Nậm Có, Nậm Khắt, Púng Luông, Tú Lệ
5. Huyện Trạm Tấu (1 thị trấn, 11 xã)
- Thị trấn: Trạm Tấu.
- Xã: Bản Công, Bản Mù, Hát Lừu, Làng Nhì, Pá Lau, Phình Hồ, Tà Si Láng, Túc Đán, Trạm Tấu, Xà Hồ, Xá Hồ.
6. Huyện Trấn Yên (1 thị trấn, 17 xã)
- Thị trấn: Cổ Phúc
- Xã: Báo Đáp, Bảo Hưng, Cường Thịnh, Đào Thịnh, Hòa Cuông, Hồng Ca, Hưng Khánh, Hưng Thịnh, Kiên Thành, Lương Thịnh, Minh Quán, Minh Quân, Nga Quán, Việt Cường, Việt Hồng, Việt Thành, Y Can
7. Huyện Văn Chấn (3 thị trấn, 28 xã)
- Thị trấn: Sơn Thịnh, Nông trường Liên Sơn, Nông trường Trần Phú
- Xã: An Lương, Bình Thuận, Cát Thịnh, Chấn Thịnh, Đại Lịch, Đồng Khê, Gia Hội, Minh An, Nậm Búng, Nậm Lành, Nậm Mười, Nghĩa Sơn, Nghĩa Tâm, Phù Nham, Phúc Sơn, Sơn Lương, Suối Bu, Suối Giàng, Suối Quyền, Sùng Đô, Tân Thịnh, Thạch Lương, Thanh Lương, Thượng Bằng La, Tú Lệ, Văn Chấn, Vần Thí, Xuân Ái
8. Huyện Văn Yên (1 thị trấn, 24 xã)
- Thị trấn: Mậu A
- Xã: An Bình, An Thịnh, Châu Quế Hạ, Châu Quế Thượng, Đại Phác, Đông Cuông, Lâm Giang, Lang Thíp, Mậu Đông, Mỏ Vàng, Nà Hẩu, Ngòi A, Phong Dụ Hạ, Phong Dụ Thượng, Phong Dụ Trung, Tân Hợp, Tân Hương, Viễn Sơn, Xuân Ái, Xuân Tầm, Yên Hưng, Yên Phú, Yên Thái, Yên Thịnh
9. Huyện Yên Bình (2 thị trấn, 21 xã)
- Thị trấn: Yên Bình, Thác Bà
- Xã: Bảo Ái, Đại Đồng, Đại Minh, Hán Đà, Mông Sơn, Mỹ Gia, Ngọc Chấn, Phú Thịnh, Phúc An, Phúc Ninh, Tân Hương, Tân Nguyên, Tân Thành, Thịnh Hưng, Văn Lãng, Vĩnh Kiên, Xuân Lai, Xuân Long, Y Can, Yên Bình, Yên Thành
Quy hoạch tỉnh Yên Bái (2021–2030, tầm nhìn đến 2050)
Quy hoạch tỉnh Yên Bái thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến 2050 nhằm phát triển tỉnh theo hướng xanh, bền vững và toàn diện, gắn với tiềm năng nông – lâm nghiệp, công nghiệp chế biến và du lịch sinh thái. Trong giai đoạn này, tỉnh tập trung phát triển hạ tầng giao thông kết nối liên vùng, nâng cao chất lượng đô thị, nhất là tại thành phố Yên Bái và thị xã Nghĩa Lộ, đồng thời hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, khu công nghiệp sạch, và thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý và sản xuất. Quy hoạch cũng xác định rõ các trục phát triển kinh tế, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc và nâng cao đời sống người dân vùng sâu, vùng xa.
