Tổng quan về thị xã Tân Châu trước sáp nhập
Thị xã Tân Châu nằm ở phía Đông Bắc tỉnh An Giang, là cửa ngõ giao thương quan trọng giữa Việt Nam và Campuchia. Trước khi sáp nhập, Tân Châu có diện tích 17.672,94 ha, dân số đa dạng với ba nhóm dân tộc chính: Kinh, Hoa và Chăm, cùng nhiều tôn giáo như Phật giáo, Hồi giáo, Phật giáo Hòa Hảo, Đạo Cao Đài, Thiên Chúa giáo, Tin Lành và Bửu Sơn Kỳ Hương.
Về vị trí địa lý, thị xã cách Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 208 km, cách Cần Thơ 125 km và cách thành phố Long Xuyên 73 km. Địa hình Tân Châu mang đặc trưng của vùng đồng bằng sông Cửu Long, với hệ thống kênh rạch chằng chịt, đất đai màu mỡ và khí hậu nhiệt đới gió mùa, thuận lợi cho nông nghiệp, thủy sản và phát triển đô thị ven sông.
Ranh giới hành chính của Tân Châu trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Hồng Ngự (Đồng Tháp) với ranh giới là sông Tiền
- Phía Tây giáp thành phố Châu Đốc và huyện An Phú
- Phía Nam giáp huyện Phú Tân
- Phía Bắc giáp huyện Leuk Daek (Campuchia)
Với lợi thế nằm dọc theo sông Tiền và có 6,33 km đường biên giới quốc gia, Tân Châu trở thành một trong những trung tâm thương mại – dịch vụ trọng điểm của An Giang, giữ vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế khu vực biên giới.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, thị xã Tân Châu gồm 5 phường và 8 xã, hình thành mạng lưới hành chính đồng bộ từ trung tâm đến các khu vực ngoại ô. Sự phân bố này tạo thuận lợi cho công tác quản lý, phát triển kinh tế – xã hội, đồng thời duy trì nét văn hóa đặc sắc ở từng địa phương.
Danh sách đơn vị hành chính: Phường Long Hưng, Phường Long Thạnh, Phường Long Châu, Phường Long Phú, Phường Long Sơn, Xã Châu Phong, Xã Lê Chánh, Xã Long An, Xã Phú Lộc, Xã Phú Vinh, Xã Tân An, Xã Tân Thạnh, Xã Vĩnh Hoà, Xã Vĩnh Xương.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Tân Châu sở hữu hệ thống giao thông đa dạng, gồm cả đường bộ và đường thủy. Các tuyến tỉnh lộ TL.952, TL.953, TL.954 kết nối thị xã với Châu Đốc, Phú Tân và cửa khẩu quốc tế Vĩnh Xương, tạo nên mạng lưới vận tải thông suốt. Đặc biệt, Quốc lộ 80B – được nâng cấp từ các tuyến ĐT.942, ĐT.954, ĐT.953, ĐT.952 – giúp rút ngắn quãng đường vận chuyển hàng hóa từ Sa Đéc (Đồng Tháp) qua Tân Châu tới Campuchia.
Cầu Tân An (hoàn thành năm 2019) và cầu Châu Đốc trong dự án đường N1 đã nâng tầm kết nối liên vùng, thúc đẩy lưu thông giữa các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Hệ thống đường nội thị với các trục chính như Trần Hưng Đạo, Trần Phú, Tôn Đức Thắng, Lê Văn Duyệt… không chỉ phục vụ nhu cầu đi lại mà còn là trục phát triển thương mại – dịch vụ.
Về hạ tầng thủy, Tân Châu có cảng Tân Châu và bến Vĩnh Xương phục vụ tàu trọng tải lớn, cùng các dự án nạo vét sông Tiền và kênh Xáng – Tân Châu đảm bảo an toàn luồng tuyến. Ngoài ra, hệ thống điện – nước – viễn thông được phủ rộng khắp, đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị hiện đại.
Kinh tế
Trước sáp nhập, kinh tế Tân Châu phát triển dựa trên ba trụ cột chính: thương mại biên giới, nông nghiệp và thủy sản. Với chính sách ưu đãi đặc biệt của khu thương mại – công nghiệp, hàng hóa nhập khẩu vào Tân Châu được miễn thuế nhập khẩu và không chịu thuế VAT, trong khi hàng xuất khẩu cũng được miễn thuế xuất khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt. Điều này đã thu hút đông đảo thương nhân và nhà đầu tư.
Nông nghiệp tại Tân Châu tập trung vào trồng lúa, rau màu, cây ăn quả, cùng nuôi thủy sản đặc sản vùng đầu nguồn như cá tra, cá basa. Thủ công nghiệp nổi bật với làng nghề dệt lụa tơ tằm, dệt thổ cẩm của đồng bào Chăm, vừa tạo việc làm vừa giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống.
Du lịch cũng là điểm sáng, với các lễ hội văn hóa đặc sắc như lễ hội Mùa nước nổi, lễ hội văn hóa dân tộc Chăm, cùng các điểm đến nổi tiếng như Chùa Núi Nổi và Chùa Giồng Thành. Khi tuyến cao tốc xuyên Á hoàn thiện, Tân Châu sẽ trở thành điểm dừng chân quan trọng trên hành trình du lịch từ Campuchia vào Việt Nam.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, thị xã Tân Châu được định hướng phát triển thành trung tâm kinh tế – thương mại – dịch vụ trọng điểm của vùng biên giới An Giang, dựa trên hai trục phát triển chính:
- Trục ngang: Mở rộng dọc theo đường N1 và Đường tỉnh 953, nối Châu Đốc với trung tâm Tân Châu, dự kiến quy mô dân số đạt khoảng 100.000 người.
- Trục dọc: Phát triển dọc theo đường Tỉnh 952 (Quốc lộ 80B) từ trung tâm đến cửa khẩu quốc tế Vĩnh Xương, thu hút thêm 20.000 – 25.000 dân cư.
Về phân khu chức năng, quy hoạch xác định rõ:
- Khu hành chính: Nâng cấp trụ sở UBND, Thị ủy hiện hữu và phát triển khu hành chính mới ven sông Tiền.
- Khu thương mại – dịch vụ: Tập trung dọc sông Tiền, bao gồm thương cảng, khu ẩm thực, siêu thị, khu tài chính và dịch vụ xuất nhập khẩu tại cửa khẩu Vĩnh Xương.
- Khu du lịch: Phát triển ở đô thị Châu Giang và dọc sông Tiền, kết hợp nghỉ dưỡng và du lịch sinh thái.
- Khu nghiên cứu – đào tạo: Đặt tại trung tâm Phú Vĩnh, thuận lợi cho phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Các dự án trọng điểm đã và đang triển khai gồm: cầu Châu Đốc và tuyến N1, nâng cấp Quốc lộ 80B, cảng Tân Châu, bến Vĩnh Xương và dự án khu đô thị dịch vụ Châu Giang. Đây là nền tảng giúp Tân Châu tăng tốc phát triển và mở rộng giao thương quốc tế.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch thị xã Tân Châu
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Tân Châu sẽ trở thành đô thị loại II hoặc cao hơn, là đầu mối giao thương, logistics và du lịch biên giới hàng đầu vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Quy hoạch hướng tới một thành phố thông minh – xanh – bền vững, áp dụng công nghệ cao trong quản lý đô thị và phát triển hạ tầng.
Trục phát triển sẽ mở rộng thêm các khu đô thị vệ tinh ở Vĩnh Xương, Long An và Châu Giang, kết nối đồng bộ với các khu công nghiệp – dịch vụ hậu cần. Làng nghề truyền thống sẽ được kết hợp với công nghiệp sáng tạo để nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường xuất khẩu.
Ngoài ra, Tân Châu đặt mục tiêu trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa quốc tế giữa Việt Nam và Campuchia, tận dụng lợi thế cảng sông và cửa khẩu quốc tế Vĩnh Xương. Việc ứng dụng năng lượng tái tạo, xây dựng các khu công nghiệp sạch và phát triển hạ tầng số sẽ là yếu tố then chốt giúp Tân Châu đạt được các tiêu chí đô thị bền vững vào năm 2050.
