Tổng quan về thị xã Sapa

Thị xã Sa Pa là đơn vị hành chính cấp huyện thuộc tỉnh Lào Cai, có tính chất huyện đô thị miền núi, nằm tại khu vực Tây Bắc Việt Nam, ven dãy núi Hoàng Liên Sơn hùng vĩ. Với tổng diện tích tự nhiên khoảng 684,7 km², dân số tính đến năm 2022 đạt 70.663 người, trong đó có 20.503 người cư trú tại khu vực đô thị và 50.160 người tại khu vực nông thôn, mật độ dân số trung bình vào khoảng 103 người/km².

Trung tâm hành chính của thị xã được đặt tại phường Sa Pa, cách ga Lào Cai khoảng 38 km theo hướng quốc lộ. Sa Pa nằm ở độ cao trung bình khoảng 1.600 mét so với mực nước biển, là một trong những đô thị có địa hình cao nhất cả nước.

Sa Pa nằm cách thủ đô Hà Nội khoảng 350 km về phía Tây Bắc, tọa lạc trên dãy Hoàng Liên Sơn – nơi có đỉnh Phan Xi Păng, cao nhất Việt Nam và Đông Dương. Thị xã có vị trí chiến lược, kết nối nội địa với biên giới qua huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai.

Ranh giới hành chính của thị xã Sa Pa như sau:

• Phía Bắc giáp huyện Bát Xát (tỉnh Lào Cai)
• Phía Nam giáp huyện Văn Bàn (tỉnh Lào Cai)
• Phía Tây giáp huyện Tam Đường và huyện Tân Uyên (tỉnh Lai Châu)

Địa hình đặc trưng là cao nguyên xen lẫn đồi núi cao – thấp, có nhiều thung lũng ruộng bậc thang trù phú, nổi tiếng như thung lũng Mường Hoa. Khí hậu Sa Pa mang tính chất cận ôn đới, mát mẻ quanh năm, vào mùa đông thường xuất hiện sương mù dày đặc và có thể có tuyết rơi, tạo điều kiện thuận lợi phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng cao cấp và nông nghiệp ôn đới đặc sản.

Đơn vị hành chính

Thị xã gồm 16 đơn vị hành chính cấp xã:

• 6 phường: Cầu Mây, Hàm Rồng, Ô Quý Hồ, Phan Si Păng, Sa Pa, Sa Pả;
• 10 xã nông thôn: Bản Hồ, Hoàng Liên, Liên Minh, Mường Bo, Mường Hoa, Ngũ Chỉ Sơn, Tả Phìn, Tả Van, Thanh Bình, Trung Chải.

Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật

Cơ sở hạ tầng

• Giao thông bộ: Quốc lộ 4D kết nối với Sa Pa, quốc lộ 4C đi qua thị xã Lào Cai; tuyến đường lên Fansipan và các bản. Đường sắt đến ga Lào Cai – kết nối Hà Nội; trong tương lai có sân bay tại Bảo Yên, cách Sapa ~35 km .
• Cơ sở đô thị: Nằm giữa sương mù và rừng nguyên sinh, với kiến trúc nhà ở truyền thống hòa cùng khách sạn hiện đại, tuyến phố ven sông, quảng trường trước nhà thờ đá Sa Pa và công viên hoa Hàm Rồng.

Kinh tế

Du lịch là ngành kinh tế trụ cột của thị xã, với lượng khách tăng mạnh từ vài nghìn lượt trước năm 1990 lên hàng trăm nghìn lượt mỗi năm sau 2000.

Nông nghiệp và thủy sản phát triển theo hướng đặc thù vùng cao, với mô hình ruộng bậc thang, chè Shan tuyết, hoa và rau ôn đới được trồng tại nhiều xã.

Tiểu thủ công nghiệp và làng nghề gồm dệt thổ cẩm, chế biến nông sản, sản xuất đồ lưu niệm và ẩm thực truyền thống của các dân tộc địa phương.

Thương mại và dịch vụ phát triển nhanh với hệ thống khách sạn, nhà hàng, homestay, dịch vụ tour – vận chuyển. Sa Pa là trung tâm kinh tế và cửa ngõ giao thương quan trọng của vùng Tây Bắc.

Làng nghề truyền thống

Tập trung phát triển làng nghề truyền thống và du lịch cộng đồng như:

• Dệt thổ cẩm H’Mông,
• Đan lát,
• Chế biến hoa – nông sản,
• Homestay tại các bản: Cat Cat, Ta Van, Tả Phìn, Lao Chải – do người dân địa phương quản lý 

Di tích – Lễ hội

Nhà thờ đá Sa Pa là công trình kiến trúc tiêu biểu mang phong cách Pháp, được xây dựng từ cuối thế kỷ XIX. Quảng trường phía trước nhà thờ là không gian văn hóa cộng đồng, thường xuyên diễn ra các lễ hội truyền thống và chợ phiên vào dịp cuối tuần.

Cảnh quan thiên nhiên nổi bật với đỉnh Fansipan cao 3.143 mét – nóc nhà Đông Dương, là nơi hiếm hoi có tuyết rơi ở Việt Nam. Các điểm du lịch như núi Hàm Rồng, thác Bạc, chợ tình Sa Pa và thung lũng ruộng bậc thang Mường Hoa thu hút lượng lớn du khách trong và ngoài nước.

Lễ hội dân tộc tại Sa Pa phong phú, với các hoạt động đặc sắc như chợ phiên vùng cao, múa dân gian, hát then và giao lưu văn hóa của các dân tộc H’Mông, Dao, Giáy... Du khách cũng có thể tham gia các tour trải nghiệm tại bản làng địa phương.

Di sản địa chất và sinh thái được bảo tồn tại Vườn quốc gia Hoàng Liên, nơi có hệ sinh thái đa dạng với nhiều loài sinh vật quý hiếm. Khu vực Mường Hoa còn lưu giữ các bãi đá cổ với hoa văn khắc đá có giá trị khảo cổ và văn hóa độc đáo.

Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050

Mục tiêu đến năm 2030

• Lưu lượng khách du lịch đạt trên 300.000 lượt/năm;
• Thu nhập bình quân đầu người tăng gấp 2 lần;
• ≥60 % lao động phi nông nghiệp;
• Toàn bộ thị xã đạt đô thị xanh – thông minh, phường đạt chuẩn đô thị loại III;
• Hệ sinh thái bản điều hành hiệu quả xen giữa thiên nhiên cao nguyên.

>>>Xem thêm: Bản đồ quy hoạch thị xã Sa Pa

Tầm nhìn đến năm 2050

• Đô thị sinh thái bền vững – điểm đến du lịch hàng đầu Đông Nam Á, kết nối không gian sông, rừng, ruộng bậc thang;
• Kinh tế đa ngành – hiện đại: du lịch cao cấp, nông nghiệp ôn đới – hữu cơ, làng nghề bản địa xuất khẩu;
• Bảo tồn đa dạng sinh học & văn hóa, nâng cao nhận thức và học tập công nghệ xanh;
• Quản lý thiên tai – biến đổi khí hậu, bảo vệ nguồn nước và rừng;
• Xã hội chất lượng cao, giáo dục – y tế tiếp cận, dân cư sống hài hòa giữa đô thị hiện đại và bản sắc truyền thống.