Tổng quan về thị xã Nghĩa Lộ

Thị xã Nghĩa Lộ nằm ở phía tây nam tỉnh Yên Bái, bao trùm Cánh đồng Mường Lò – cánh đồng lớn thứ hai vùng Tây Bắc. Diện tích tự nhiên khoảng 107,78 km², dân số năm 2019 là 68.206 người, mật độ dân cư đạt khoảng 633 người/km². Trước khi sáp nhập, Nghĩa Lộ là đô thị trung tâm vùng, với tiềm năng sớm trở thành thị xã loại III.

Vị trí địa lý & tiếp giáp của Nghĩa Lộ:

• Phía Đông và phía Bắc giáp huyện Văn Chấn
• Phía Tây và phía Nam giáp huyện Trạm Tấu

Đơn vị hành chính

Nghĩa Lộ quản lý 14 đơn vị hành chính gồm:

• 4 phường: Cầu Thia, Pú Trạng, Tân An, Trung Tâm
• 10 xã: Hạnh Sơn, Nghĩa An, Nghĩa Lộ (xã), Nghĩa Lợi, Nghĩa Phúc, Phúc Sơn, Phù Nham, Sơn A, Thanh Lương, Thạch Lương

Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật

Cơ sở hạ tầng

Thị xã Nghĩa Lộ nằm trên trục giao thông huyết mạch của khu vực Tây Bắc, cách TP. Yên Bái 84 km theo Quốc lộ 37 và cách Hà Nội khoảng 190 km theo Quốc lộ 32.

Quốc lộ 32 đi qua địa bàn, đảm nhiệm vai trò kết nối thủ đô Hà Nội với các tỉnh Tây Bắc. Dự án cao tốc Nội Bài – Lào Cai giai đoạn mở rộng, dự kiến hoàn thành vào năm 2025, sẽ tăng cường khả năng kết nối vùng.

Hệ thống đường nội thị được quy hoạch tương đối hoàn chỉnh, hỗ trợ phát triển các trục chính về hành chính – thương mại – dịch vụ. Sông Ngòi Thia chảy qua xã Phúc Sơn và Thanh Lương, góp phần điều tiết thủy lợi và cảnh quan đô thị.

Hạ tầng đô thị phát triển chủ yếu dọc các trục giao thông chính, tập trung các hoạt động thương mại, chợ, dịch vụ công, giáo dục và y tế. Nghĩa Lộ là cửa ngõ giao thương phía Tây Nam tỉnh Yên Bái và là trung tâm kinh tế – văn hóa của vùng Mường Lò.

Kinh tế

Nông nghiệp – thủy sản: trọng tâm là gạo Mường Lò, hoa ban, xôi ngũ sắc – OCOP vùng.

Thương mại – dịch vụ – du lịch:

• Nghĩa Lộ là trung tâm giao lưu văn hóa Mường Lò, nổi bật với chợ phiên, các sự kiện văn hóa.
• Kinh tế lưu trú, ẩm thực địa phương phát triển mạnh cùng với làng nghề, dệt thổ cẩm dân tộc.

Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp: nhỏ, tập trung vào làng nghề dệt thổ cẩm, chế biến nông sản, sản xuất thủ công truyền thống.

Làng nghề truyền thống

Thị xã Nghĩa Lộ phát triển một số làng nghề truyền thống phục vụ sản xuất và du lịch, nổi bật gồm:

• Dệt thổ cẩm tại xã Nghĩa An – đặc trưng văn hóa dân tộc Thái.
• Sản xuất rượu ngô và chế biến nông sản phục vụ tiêu dùng và du lịch.
• Sản phẩm xanh thủ công phục vụ sinh hoạt và hoạt động trải nghiệm cộng đồng.

Các nghề truyền thống này góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa và tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương.

Di tích – Lễ hội

• Di tích Căng – Đồn Nghĩa Lộ (phường Pú Trạng): nơi lưu giữ ký ức chiến thắng đồn Pháp năm 1952, đã được công nhận là di tích lịch sử cấp Quốc gia năm 1996.
• Chợ văn hóa Mường Lò: nơi giao thương và biểu diễn văn hoá dân tộc Thái, Dao, Mông – đã được UNESCO công nhận là di sản phi vật thể.
• Lễ hội và văn hóa bản địa: xòe Thái, lễ mừng lúa mới, lễ hội dân tộc kết hợp du lịch văn hóa đậm bản sắc địa phương.

Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050

Mục tiêu đến năm 2030

• Thu nhập bình quân đầu người tăng ít nhất gấp 1,5 lần.
• Tỷ lệ lao động phi nông nghiệp ≥ 60%.
• ≥70% xã đạt chuẩn nông thôn mới.
• Thị xã Nghĩa Lộ trở thành đô thị loại III hiện đại – văn minh – xanh.
• Du khách đạt ~150.000–200.000 lượt/năm, khai thác hiệu quả tiềm năng văn hóa – thiên nhiên.

Định hướng phát triển đến năm 2030

• Hoàn thiện hạ tầng đa phương thức: mở rộng giao thông đường bộ, hoàn thiện cao tốc Nội Bài–Lào Cai, nâng cấp kết nối nội thị.
• Phát triển đô thị – dịch vụ – sinh thái: đầu tư vào thương mại – du lịch – văn hóa; xây dựng Nghĩa Lộ trở thành điểm du lịch đặc sắc vùng Tây Bắc.
• Xây dựng nền kinh tế xanh – OCOP: nâng cao giá trị gạo Mường Lò, hoa Ban, thổ cẩm, xây dựng vùng sản xuất sạch, bản sắc.
• Bảo tồn – phát triển văn hóa bản địa: quảng bá xòe Thái, lễ hội, di tích đồn Nghĩa Lộ; phát triển du lịch bản vào các dịp lễ hội.
• Nâng cao chất lượng xã hội: hoàn chỉnh hệ thống y tế, giáo dục; cải thiện môi trường sống, xử lý nước thải.

Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch thị xã Nghĩa Lộ

Tầm nhìn đến năm 2050

• Đô thị sinh thái thông minh: Nghĩa Lộ trở thành trung tâm hành chính, thương mại, văn hóa của vùng Mường Lò.
• Kinh tế đa ngành và bền vững: phát triển nông nghiệp sạch, làng nghề, dịch vụ – du lịch cộng đồng và logistics.
• Bảo tồn văn hóa bản địa: xòe Thái, lễ hội, kiến trúc bản địa được gìn giữ và làm nổi bật.
• Môi trường xanh – sạch: cảnh quan đồi, cánh đồng, hệ thống xử lý nước thải hiện đại, giảm thiểu ô nhiễm.
• Xã hội năng động – tri thức: hệ thống y tế – giáo dục đạt chuẩn, áp dụng công nghệ đô thị thông minh, dân trí cao.

Thị xã Nghĩa Lộ – với diện tích ~108 km², hơn 68.000 dân – là đô thị trẻ đầy tiềm năng của vùng Tây Bắc. Trước sáp nhập, thị xã đã xác định rõ chiến lược phát triển đô thị sinh thái, bảo tồn bản sắc văn hóa Thái – Dao – Mông, và khai thác tối đa tiềm năng nông nghiệp sạch. Với tầm nhìn đến 2050, Nghĩa Lộ hướng đến trở thành đô thị hiện đại, đa ngành, thân thiện môi trường và giàu bản sắc vùng Tây Bắc.