Tổng quan về thị xã Điện Bàn trước sáp nhập
Điện Bàn là thị xã duy nhất của tỉnh Quảng Nam được thành lập vào ngày 11/3/2015, nằm ở cửa ngõ phía bắc của tỉnh. Trước khi sáp nhập, toàn bộ diện tích tự nhiên của thị xã là 214,28 km² với dân số 226.564 người, mật độ dân số đạt 1.057 người/km². Đây là vùng đất giàu truyền thống văn hóa, lịch sử, đồng thời có vị trí chiến lược trong phát triển kinh tế vùng duyên hải miền Trung.
Về vị trí địa lý, địa bàn thị xã Điện Bàn trải từ 15o50 đến 15o 57 vĩ độ Bắc và từ 108o đến 108o 20’ kinh độ Đông, cách tỉnh lỵ Tam Kỳ 48 km về phía Bắc, cách thành phố Đà Nẵng 25 km về phía Nam. Do đó, Điện Bàn giữ vai trò quan trọng như cửa ngõ kết nối ba đô thị du lịch – công nghiệp hàng đầu miền Trung.
Ranh giới hành chính:
- Phía Bắc giáp huyện Hòa Vang và huyện Ngũ Hành Sơn (Đà Nẵng)
- Phía Nam giáp huyện Duy Xuyên
- Phía Đông Nam giáp thành phố Hội An
- Phía Đông giáp biển Đông
- Phía Tây giáp huyện Đại Lộc
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, thị xã Điện Bàn gồm 20 đơn vị hành chính:
- 12 phường: Vĩnh Điện (trung tâm hành chính), Điện An, Điện Dương, Điện Minh, Điện Nam Bắc, Điện Nam Đông, Điện Nam Trung, Điện Ngọc, Điện Phương, Điện Thắng Bắc, Điện Thắng Nam, Điện Thắng Trung.
- 8 xã: Điện Hòa, Điện Hồng, Điện Phong, Điện Phước, Điện Quang, Điện Thọ, Điện Tiến, Điện Trung.
Các đơn vị này được phân bố đều từ vùng ven biển đến vùng trung du, tạo nên sự đa dạng về địa hình, dân cư và tiềm năng phát triển.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
- Giao thông kết nối liên vùng thông qua quốc lộ 1A và tuyến đường ven biển Đà Nẵng – Hội An, cùng các tuyến đường tỉnh lộ 603A/607, 605, 609B đã được mở rộng, góp phần giảm ùn tắc và rút ngắn thời gian di chuyển tới các vùng khác.
- Hệ thống cấp – thoát nước đã được đầu tư đồng bộ, với mạng lưới cấp nước sạch phủ khắp 95,6% dân cư đô thị và gần 61% dân cư nông thôn.
- Điện, viễn thông được nâng cấp, áp dụng công nghệ 5G tại các phường trung tâm, đảm bảo cung cấp dịch vụ ổn định cho sản xuất – kinh doanh.
- Y tế và giáo dục: Thị xã có bệnh viện đa khoa, trạm y tế xã, cùng gần 100 trường học đạt chuẩn quốc gia, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe và học tập của người dân.
Kinh tế
Trong những năm gần đây, kinh tế thị xã Điện Bàn trước sáp nhập duy trì tốc độ tăng trưởng khá, khẳng định vai trò là cực phát triển phía Bắc của tỉnh Quảng Nam. Năm 2024, tổng giá trị sản xuất toàn nền kinh tế ước đạt 27.060 tỷ đồng, tăng 7,52% so với năm 2023. Đây là kết quả của quá trình phục hồi kinh tế sau dịch, tận dụng lợi thế vị trí địa lý, hạ tầng và các khu công nghiệp trọng điểm.
Về cơ cấu kinh tế, Điện Bàn đã chuyển dịch mạnh sang các ngành công nghiệp – xây dựng và dịch vụ. Năm 2024, khu vực công nghiệp – xây dựng chiếm tới 67,2% cơ cấu kinh tế, với giá trị sản xuất đạt 19.026 tỷ đồng, tăng 7,50% so với năm trước. Ngành thương mại – dịch vụ chiếm 25%, đạt 6.281 tỷ đồng và tăng 9,22%; trong khi nông – lâm – thủy sản chỉ còn 7,8%, đạt 1.752 tỷ đồng, nhưng vẫn duy trì mức tăng nhẹ 2,07%. Sự chuyển dịch này phản ánh đúng xu hướng đô thị hóa, công nghiệp hóa mạnh mẽ tại thị xã.
Song song đó, Điện Bàn chủ động kêu gọi FDI vào các ngành thế mạnh như chế biến gỗ, dệt may và cơ khí chính xác. Sự góp mặt của các “ông lớn” trong, ngoài nước đã mở ra chuỗi giá trị gia tăng, mang lại công ăn việc làm cho hàng chục ngàn lao động và khai thông nguồn lực mới cho tăng trưởng dài hạn.
Khu công nghiệp và làng nghề truyền thống
Điện Bàn sở hữu khu công nghiệp Điện Nam – Điện Ngọc, được quy hoạch theo tiêu chí hiện đại và thu hút hàng chục dự án lớn trong và ngoài nước.
Bên cạnh đó, địa phương còn giữ gìn nghề truyền thống:
- Làng mộc Hà Lam: chuyên sản xuất đồ gỗ mỹ nghệ, xuất khẩu đi Nhật Bản, Hàn Quốc.
- Nghề chiếu Điện Phong: đã được hỗ trợ xây dựng điểm du lịch cộng đồng, bán chiếu kết hợp trải nghiệm văn hoá.
- Nghề làm mắm, nước mắm tại vùng Cẩm Hà – Điện Thọ: nổi tiếng về chất lượng và thâm niên nghề truyền thống.
Di tích
- Dinh trấn Thanh Chiêm (Điện Phương) – Di tích quốc gia (2017), được nhiều sử liệu – hội thảo khoa học khẳng định là không gian gắn với sự ra đời/chặng đầu của chữ Quốc ngữ, gắn tuyến giao thương Hội An – Đàng Trong thời Chúa Nguyễn. Thị xã và tỉnh định hướng xây dựng nơi đây thành điểm đến văn hóa – lịch sử đặc sắc.
- Tháp Bằng An (Điện An) – tháp Chăm còn khá nguyên vẹn, giá trị kiến trúc – khảo cổ nổi bật, là điểm tham quan tiêu biểu của vùng.
- Không gian biển Hà My (Điện Dương) – bãi biển được quốc tế vinh danh, phù hợp tổ chức sự kiện cộng đồng, thể thao biển, lễ hội du lịch.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
Theo Quyết định số 72/QĐ-TTg ngày 17/01/2024 của Thủ tướng Chính phủ về quy hoạch tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2021–2030, thị xã Điện Bàn được xác định là một trong những đô thị trọng điểm của vùng Bắc Quảng Nam. Cụ thể, hướng tới năm 2030, Điện Bàn sẽ được nâng cấp lên đô thị loại III, đồng thời phấn đấu trở thành thành phố trực thuộc tỉnh Quảng Nam.
Thị xã phấn đấu trở thành đô thị loại III, đô thị trung tâm động lực phía Bắc tỉnh Quảng Nam với quy mô dân số dự kiến khoảng 400.000 người. Diện tích đất xây dựng đô thị đạt khoảng 12 318,35 ha, chiếm 56,94% tổng diện tích tự nhiên của địa phương.
Về chức năng, Điện Bàn sẽ liên kết chặt chẽ với trung tâm du lịch sinh thái biển miền Trung, kết nối thuận lợi với thành phố Đà Nẵng và Hội An. Đô thị được định hướng phát triển theo mô hình sinh thái hiện đại với không gian đặc thù ven biển, ven sông, song hành giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch bản đồ quy hoạch Thị xã Điện Bàn
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Điện Bàn được định hướng xây dựng thành một thành phố trực thuộc tỉnh Quảng Nam – một đô thị phát triển toàn diện, hiện đại, đóng vai trò trung tâm đô thị hóa, công nghiệp và dịch vụ trong vùng Bắc Quảng Nam. Điều này được nêu rõ trong cùng Quyết định 72/QĐ-TTg và báo cáo liên quan.
Với tư cách là đô thị trực thuộc tỉnh, những ưu tiên được nhắc đến gồm: phát triển đô thị theo hướng bền vững, tăng trưởng xanh, ứng phó biến đổi khí hậu và thông minh, đồng thời giữ gìn bản sắc địa phương. Nguồn vốn sẽ được huy động đa dạng, bao gồm cả đầu tư công và xã hội hóa, nhằm hiện thực hóa chiến lược phát triển không gian đô thị hiện đại, có kết nối vùng, nâng cao chất lượng sống người dân.
