Tổng quan về thị xã Ayun Pa trước sáp nhập
Thị xã Ayun Pa nằm ở phía Đông Nam tỉnh Gia Lai, cách thành phố Pleiku khoảng 97 km. Với diện tích 287 km² và dân số năm 2021 là 41.160 người, trong đó có hơn 23.000 người sống ở khu vực đô thị, Ayun Pa giữ vai trò trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa và dịch vụ của khu vực phía Đông Nam tỉnh Gia Lai.
Địa hình thị xã mang đặc trưng vùng cao nguyên xen lẫn đồng bằng, có sông Ba và sông Ayun chảy qua, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản và phát triển du lịch sinh thái. Vị trí chiến lược cùng hệ thống giao thông kết nối Nam Trung Bộ và Tây Nguyên giúp Ayun Pa trở thành cửa ngõ giao thương quan trọng.
Ranh giới hành chính của thị xã Ayun Pa như sau:
- Phía Đông giáp các huyện Ia Pa và Krông Pa
- Phía Tây giáp huyện Phú Thiện
- Phía Nam giáp huyện Ea H’leo (Đắk Lắk)
- Phía Bắc giáp huyện Phú Thiện và huyện Ia Pa
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, thị xã Ayun Pa có 8 đơn vị hành chính trực thuộc, gồm 4 phường và 4 xã. Cụ thể: Phường Cheo Reo, phường Hòa Bình, phường Đoàn Kết, phường Sông Bờ, xã Chư Băh, xã Ia Rbol, xã Ia R’tô, xã Ia Sao.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Hạ tầng thị xã Ayun Pa được đánh giá là khá đồng bộ so với các đô thị khu vực Đông Nam Gia Lai. Nổi bật nhất là Quốc lộ 25, tuyến giao thông huyết mạch nối Gia Lai với các tỉnh Nam Trung Bộ, giúp thị xã trở thành cửa ngõ kết nối vùng Tây Nguyên với cảng biển. Ngoài ra, Tỉnh lộ 668 và Tỉnh lộ 662 cũng đóng vai trò quan trọng trong việc liên kết Ayun Pa với huyện Ea H’leo (Đắk Lắk) và các huyện phía Đông Gia Lai.
Bên cạnh hệ thống giao thông đối ngoại, thị xã còn đầu tư nâng cấp nhiều tuyến đường nội thị như Nguyễn Huệ, Ngô Quyền, Lý Thái Tổ…, kết hợp với các tuyến vành đai để mở rộng không gian phát triển đô thị. Hệ thống công viên như Công viên Tuổi Trẻ, Công viên Bến Mộng, Quảng trường Ayun Pa cùng các sân vận động, không gian xanh đã và đang đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, vui chơi của cộng đồng.
Kinh tế
Kinh tế Ayun Pa trong những năm gần đây có sự tăng trưởng tích cực, duy trì tốc độ ổn định và đa dạng ngành nghề. Chỉ trong quý I/2024, tổng giá trị sản xuất đạt 1.280 tỷ đồng, tăng 8,87% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó:
- Nông – lâm – thủy sản tăng 6,46%
- Công nghiệp – xây dựng tăng 8,44%
- Thương mại – dịch vụ tăng 10,41%
Đây là những con số cho thấy sự cân bằng giữa nông nghiệp truyền thống và sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp và dịch vụ.
Một số sản phẩm chủ lực của Ayun Pa bao gồm đường tinh luyện, điện, nước sinh hoạt, gạch nung, hạt điều chế biến. Các nhà máy đường, xưởng chế biến nông sản và các cơ sở công nghiệp nhỏ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Theo bản đồ quy hoạch thị xã Ayun Pa giai đoạn 2021 – 2030, mục tiêu trọng tâm là đưa thị xã trở thành đô thị loại IV và trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, thương mại, dịch vụ của khu vực phía Đông Nam tỉnh Gia Lai.
Về phát triển không gian đô thị, thị xã được chia thành 3 khu vực chính. Khu vực trung tâm sẽ tập trung dọc tuyến nhà máy đường – cầu sông Ayun, phát triển các công trình hành chính, thương mại, dịch vụ và giáo dục. Khu vực giáp ranh trung tâm đô thị được định hướng phát triển khu đô thị mới, dịch vụ du lịch nghỉ dưỡng, đồng thời mở rộng các khu dân cư hiện đại về phía Đông và Tây. Khu vực ngoại thị, chiếm khoảng 90% diện tích tự nhiên, sẽ tập trung vào nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, dịch vụ nông nghiệp, du lịch sinh thái và phát triển công nghiệp nông thôn.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Ayun Pa
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, thị xã Ayun Pa được định hướng trở thành một trung tâm đô thị loại III, đóng vai trò hạt nhân phát triển vùng Đông Nam Gia Lai và có mối liên kết chặt chẽ với các tỉnh Nam Trung Bộ cũng như Tây Nguyên.
Trong quy hoạch dài hạn, Ayun Pa sẽ phát triển theo mô hình đô thị xanh, thông minh và bền vững, với các phân khu chức năng rõ ràng. Trung tâm đô thị sẽ mở rộng và hiện đại hóa, trong khi khu vực ngoại thị sẽ trở thành vùng đệm với các mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, kết hợp du lịch sinh thái và văn hóa bản địa.
Đến năm 2050, Ayun Pa không chỉ giữ vai trò là đô thị trung tâm khu vực Đông Nam Gia Lai, mà còn hướng đến trở thành một vùng động lực phát triển, kết nối Tây Nguyên với duyên hải miền Trung, đóng góp vào chiến lược phát triển bền vững của tỉnh Gia Lai nói riêng và khu vực miền Trung – Tây Nguyên nói chung.
