Tổng quan về thành phố Vinh trước sáp nhập
Thành phố Vinh trước sáp nhập là một đô thị loại I trực thuộc tỉnh Nghệ An, được hình thành từ những năm 1930 nhưng phát triển mạnh mẽ sau năm 1975. Với vị trí chiến lược nằm ở phía Đông Nam tỉnh Nghệ An, cách Hà Nội khoảng 300 km về phía Nam và TP. Hồ Chí Minh 1.400 km về phía Bắc, Vinh đóng vai trò là đầu mối giao thông quan trọng kết nối Bắc Trung Bộ với các tỉnh lân cận. Diện tích tự nhiên của thành phố lúc bấy giờ là khoảng 104,99 km², với quy mô dân số đạt 457.726 người theo số liệu năm 2019, mật độ dân số khoảng 4.360 người/km², trong đó dân thành thị chiếm hơn 80%.
- Phía Bắc giáp huyện Nghi Lộc
- Phía Tây giáp huyện Hưng Nguyên
- Phía Nam giáp sông Lam và tỉnh Hà Tĩnh
- Phía Đông giáp biển Đông và huyện Nghi Lộc
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập lớn năm 2024, hệ thống đơn vị hành chính của thành phố Vinh được tổ chức chặt chẽ với 25 đơn vị cấp xã trực thuộc, bao gồm 16 phường và 9 xã, phản ánh sự cân bằng giữa khu vực đô thị hóa cao và các vùng ngoại ô nông thôn.
Danh sách các đơn vị hành chính cụ thể gồm phường Bến Thủy, phường Cửa Nam, phường Đội Cung, phường Đông Vĩnh, phường Hà Huy Tập, phường Hồng Sơn, phường Hưng Bình, phường Hưng Dũng, phường Hưng Phúc, phường Lê Lợi, phường Lê Mao, phường Quán Bàu, phường Quang Trung, phường Trung Đô, phường Trường Thi, phường Vinh Tân, xã Hưng Chính, xã Hưng Đông, xã Hưng Hòa, xã Hưng Lộc, xã Nghi Ân, xã Nghi Đức, xã Nghi Kim, xã Nghi Liên, xã Nghi Phú.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Cơ sở hạ tầng của thành phố Vinh trước sáp nhập đã đạt mức phát triển khá đồng bộ, đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống cho hơn 450.000 dân cư. Hệ thống giao thông đường bộ được đầu tư mạnh mẽ với Quốc lộ 1A chạy xuyên qua trung tâm, kết nối Vinh với Hà Nội và các tỉnh miền Trung, cùng các tuyến đường nội đô như đường Nguyễn Thị Minh Khai và Phan Đình Phùng, hỗ trợ lưu thông hàng hóa và hành khách hiệu quả. Đường sắt Bắc-Nam cũng đi qua Vinh, với ga Vinh là một trong những ga lớn nhất khu vực, phục vụ hàng nghìn lượt hành khách mỗi ngày.
Kinh tế
Kinh tế thành phố Vinh trước sáp nhập đã khẳng định vị thế là động lực tăng trưởng của tỉnh Nghệ An và vùng Bắc Trung Bộ, với cơ cấu chuyển dịch rõ rệt từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ. GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 85 triệu đồng/năm vào năm 2019, tăng trưởng trung bình 9-10%/năm nhờ vào các ngành chủ lực. Công nghiệp chiếm tỷ trọng lớn nhất, khoảng 41%, tập trung vào chế biến thực phẩm, dệt may, cơ khí và vật liệu xây dựng, với hai khu công nghiệp Bắc Vinh và VSIP thu hút hơn 200 doanh nghiệp, tạo việc làm cho 50.000 lao động.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Giai đoạn đến năm 2030 tập trung hoàn thiện hạ tầng đô thị thông minh, phát triển kinh tế xanh và liên kết vùng, với Vinh làm đầu tàu tăng trưởng của Nghệ An. Quy hoạch nhấn mạnh xây dựng hai khu vực động lực: Vinh mở rộng và Khu kinh tế Đông Nam, ưu tiên công nghiệp công nghệ cao, dịch vụ tài chính và du lịch. Dân số dự kiến 800.000-900.000 người, tỷ lệ đô thị hóa đạt 85%, với các dự án như Khu công nghệ cao phía Nam hồ Điều hòa (đã hoàn thiện cơ sở hạ tầng năm 2020, thu hút 50 doanh nghiệp ICT) và VSIP Nghệ An (diện tích 500 ha, đầu tư 1 tỷ USD từ Singapore, tập trung chế tạo linh kiện điện tử).
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch thành phố Vinh
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050 định vị Vinh là thành phố toàn cầu xanh-thông minh-thịnh vượng, trung tâm kinh tế-văn hóa vùng, với GRDP bình quân đầu người đạt 15.000 USD, dân số 1,2 triệu, trở thành đô thị loại đặc biệt. Quy hoạch kế thừa giai đoạn 2030, tập trung phát triển bền vững, công nghiệp 4.0 và du lịch quốc tế, dựa trên Nghị quyết 39-NQ/TW năm 2023 của Bộ Chính trị. Các dự án dài hạn như Khu kinh tế Vinh-Cửa Lò (diện tích 1.230 km², tích hợp cảng nước sâu Cửa Lò công suất 17 triệu tấn/năm, khởi công giai đoạn 1 năm 2025 với vốn FDI 2 tỷ USD từ Hàn Quốc) sẽ biến Vinh thành hub logistics Đông-Tây.
