Tổng quan về thành phố Vĩnh Long trước sáp nhập
Thành phố Vĩnh Long là trung tâm hành chính, chính trị, kinh tế và văn hóa của tỉnh Vĩnh Long, tọa lạc bên bờ sông Cổ Chiên – một nhánh lớn của sông Tiền. Nằm cách Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 135 km về phía Nam và cách thành phố Cần Thơ chỉ 33 km về phía Bắc, thành phố giữ vị trí chiến lược quan trọng tại trung tâm vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Với đặc điểm địa lý nằm ven sông, Vĩnh Long trước sáp nhập có địa hình tương đối bằng phẳng, thuận lợi cho phát triển nông nghiệp, công nghiệp chế biến và các ngành thương mại – dịch vụ. Khí hậu mang tính chất nhiệt đới gió mùa, quanh năm nóng ẩm, mùa mưa kéo dài từ tháng 5 đến tháng 11, thuận lợi cho canh tác cây ăn trái và du lịch sinh thái.
Ranh giới hành chính:
- Phía Đông, Nam và Bắc giáp huyện Long Hồ
- Phía Tây giáp huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp
- Phía Tây Bắc giáp huyện Cái Bè (Tiền Giang) qua sông Tiền và cầu Mỹ Thuận
Trước sáp nhập, thành phố là đầu mối giao thông quan trọng, nối kết các tuyến quốc lộ 1, quốc lộ 53, quốc lộ 57 và các tuyến đường thủy trên sông Cổ Chiên. Đây cũng là địa phương có nhiều dự án hạ tầng quy mô như cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ đi qua, hứa hẹn mở rộng cơ hội giao thương toàn vùng.
Đơn vị hành chính
Trước khi mở rộng địa giới, thành phố Vĩnh Long có 10 phường trực thuộc, gồm: Phường 1, Phường 3, Phường 4, Phường 5, Phường 8, Phường 9, Phường Tân Hòa, Phường Tân Hội, Phường Tân Ngãi, Phường Trường An.
Hệ thống quản lý đô thị được tổ chức chặt chẽ, trong đó các phường trung tâm như Phường 1, Phường 3, Phường 4 và Phường 5 đóng vai trò quan trọng trong thương mại – dịch vụ và hành chính. Các phường ven như Tân Ngãi, Tân Hội, Trường An có thế mạnh về nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản và phát triển du lịch sinh thái.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Thành phố Vĩnh Long trước sáp nhập sở hữu hệ thống cơ sở hạ tầng khá hoàn thiện so với nhiều đô thị trong khu vực. Các tuyến đường chính như Quốc lộ 1, Quốc lộ 53, Quốc lộ 57, đường Võ Văn Kiệt đóng vai trò huyết mạch, kết nối thành phố với các tỉnh lân cận. Cầu Mỹ Thuận – công trình giao thông mang tính biểu tượng – là cửa ngõ quan trọng nối liền Vĩnh Long với Tiền Giang, rút ngắn đáng kể thời gian di chuyển đến TP. Hồ Chí Minh.
Bên cạnh đó, hệ thống điện, nước, viễn thông được phủ rộng với 99% hộ gia đình có điện sinh hoạt và 96% hộ sử dụng nước sạch. Các trường học, trạm y tế và cơ sở văn hóa – thể thao được nâng cấp đồng bộ, đảm bảo chất lượng dịch vụ công. Nổi bật là Trung tâm Văn hóa – Thể thao thành phố Vĩnh Long, được phê duyệt đầu tư năm 2010, nhằm phục vụ nhu cầu sinh hoạt cộng đồng và tổ chức sự kiện quy mô lớn.
Hệ thống chợ, siêu thị và trung tâm thương mại ngày càng mở rộng, tạo điều kiện thúc đẩy thương mại – dịch vụ. Song song đó, thành phố còn có các cụm công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp quy hoạch tại Trường An với diện tích khoảng 50 ha, dự kiến sẽ thu hút các dự án sản xuất, trong đó nổi bật là kế hoạch xây dựng nhà máy bia công suất lớn, đóng góp hàng trăm tỷ đồng vào ngân sách.
Kinh tế
Trước sáp nhập, kinh tế thành phố Vĩnh Long ghi nhận sự phát triển mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng thương mại – dịch vụ cao. GDP năm 2003 đạt 1.353 tỷ đồng, đến năm 2008 tăng lên 2.700 tỷ đồng; thu nhập bình quân đầu người từ 10,5 triệu đồng/năm (2003) lên 20 triệu đồng/năm (2008). Sáu tháng đầu năm 2009, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ đạt hơn 2.106 tỷ đồng, tăng 24,54% so với cùng kỳ.
Thương mại – dịch vụ là trụ cột của nền kinh tế, với tổng mức bán lẻ và doanh thu trên 3.487 tỷ đồng. Các chợ truyền thống, trung tâm thương mại và dịch vụ ăn uống, lưu trú phát triển mạnh, đáp ứng nhu cầu của cả người dân địa phương và du khách.
Công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp đạt giá trị hơn 1.005 tỷ đồng, chủ yếu tập trung vào chế biến nông sản, thực phẩm, sản xuất vật liệu xây dựng và đồ gỗ. Quy hoạch cụm công nghiệp Trường An là bước đi chiến lược, hứa hẹn thu hút đầu tư và tạo việc làm. Khi nhà máy bia quy mô lớn đi vào hoạt động, ngân sách sẽ có thêm 600 tỷ đồng/năm ở giai đoạn 1 và khoảng 1.000 tỷ đồng/năm ở giai đoạn 2.
Du lịch và danh lam thắng cảnh
Vĩnh Long không chỉ là trung tâm kinh tế mà còn là điểm đến du lịch đặc sắc ở Đồng bằng sông Cửu Long. Thành phố nổi tiếng với các vườn trái cây xanh mướt, sản xuất những đặc sản như bưởi, chôm chôm, măng cụt, xoài, cam, quýt… Ngoài việc tham quan và thưởng thức trái cây, du khách có thể trải nghiệm du lịch sinh thái tại các cù lao ven sông Cổ Chiên – những “ốc đảo xanh” thanh bình, nơi giao thông chủ yếu bằng đường thủy và xe gắn máy.
Từ trung tâm thành phố, có thể thuê tàu hoặc đi phà để đến các xã cù lao, tận hưởng không khí miệt vườn và ngắm cầu Mỹ Thuận từ dưới sông. Hệ thống đường giao thông trên các cù lao được trải nhựa, thuận tiện cho khám phá.
Các điểm tham quan tiêu biểu gồm:
- Khu du lịch thương mại và dịch vụ Trường An (phường Tân Ngãi)
- Quảng trường thành phố Vĩnh Long (phường 1)
- Công viên tượng đài chiến thắng Mậu Thân (phường 3)
- Văn Thánh Miếu (phường 4)
- Đường Võ Văn Kiệt và công viên phường 9
- Công viên cầu Cồn Chim (giáp phường 9 và Trường An)
Nhờ lợi thế vị trí, tài nguyên du lịch và hệ thống hạ tầng tốt, thành phố Vĩnh Long trước sáp nhập đã trở thành một trung tâm du lịch sinh thái và văn hóa quan trọng của vùng.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, thành phố Vĩnh Long định hướng phát triển theo hướng đô thị thương mại – dịch vụ hiện đại kết hợp du lịch sinh thái. Quy hoạch mở rộng không gian đô thị sẽ tập trung vào các trục giao thông chính và khai thác tối đa lợi thế ven sông Cổ Chiên.
Về hạ tầng, thành phố tiếp tục hoàn thiện dự án cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ và các tuyến đường kết nối Quốc lộ 1, Quốc lộ 53, Quốc lộ 57. Khu vực phía Tây được quy hoạch khu đô thị mới Mỹ Thuận, đóng vai trò cửa ngõ giao thương với Tiền Giang và các tỉnh miền Tây. Phía Đông sẽ phát triển tuyến công nghiệp Cổ Chiên gắn với trục Quốc lộ 57 và tỉnh lộ 31, thu hút các nhà máy chế biến nông sản, thực phẩm.
Về kinh tế, mục tiêu nâng tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ lên mức cao hơn 1,5 lần so với giai đoạn 2020–2025. Cụm công nghiệp Trường An được ưu tiên đầu tư, trong đó nhà máy bia công suất lớn là điểm nhấn, dự kiến tạo hàng nghìn việc làm và đóng góp ngân sách hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm khi vận hành đầy đủ.
Về xã hội, thành phố tiếp tục giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống dưới 1%, nâng tỷ lệ hộ sử dụng nước sạch đạt 100%, và giữ vững trên 95% hộ đạt tiêu chuẩn gia đình văn hóa. Hệ thống giáo dục, y tế và các thiết chế văn hóa – thể thao sẽ được nâng cấp, tạo môi trường sống chất lượng cao cho người dân.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch thành phố Vĩnh Long
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, tầm nhìn phát triển của thành phố Vĩnh Long là trở thành đô thị loại I, trung tâm kinh tế – văn hóa – du lịch cấp vùng của Đồng bằng sông Cửu Long.
Về không gian đô thị, thành phố sẽ mở rộng toàn diện theo bốn hướng:
- Phía Đông: Hình thành khu đô thị ven sông kết hợp bến du thuyền và dịch vụ du lịch cao cấp, tận dụng vị trí ngã ba sông Cổ Chiên – sông Tiền.
- Phía Tây và Nam: Phát triển các khu dân cư mới, khu thương mại hiện đại dọc Quốc lộ 1 và Quốc lộ 53.
- Phía Bắc: Khai thác triệt để tiềm năng sinh thái tại cồn Chim, cồn Giông, kết hợp các mô hình du lịch cộng đồng và nông nghiệp công nghệ cao.
Về kinh tế, Vĩnh Long sẽ trở thành trung tâm chế biến nông sản xuất khẩu và dịch vụ logistics của khu vực, nhờ lợi thế giao thông thủy bộ kết nối TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận. Du lịch sinh thái, du lịch văn hóa và thương mại dịch vụ chất lượng cao sẽ là ba trụ cột chính.
Các dự án trọng điểm bao gồm: Cảng du lịch và logistics ven sông Cổ Chiên, khu công nghiệp công nghệ cao phía Đông, khu đô thị sinh thái phía Bắc và trung tâm thương mại quốc tế. Song song đó, thành phố sẽ triển khai chương trình “Đô thị xanh – thông minh”, ứng dụng công nghệ quản lý hạ tầng, năng lượng tái tạo và giao thông thông minh nhằm nâng cao chất lượng môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.
