Tổng quan về thành phố Thủ Đức trước sáp nhập
Thành phố Thủ Đức nằm ở phía Đông - Đông Bắc của lõi thành phố Hồ Chí Minh, ống nối giữa trung tâm thành phố với vùng Đông Bắc (Đồng Nai, Bình Dương). Địa hình tương đối bằng phẳng với hệ thống sông rạch (Sông Sài Gòn, Rạch Chiếc, kênh nối). Một bộ phận lớn diện tích (đặc biệt khu vực Quận 9 cũ) có dạng đất cao hơn, trong khi ven sông và một số khu trũng có nguy cơ ngập lụt - vì vậy quy hoạch thoát nước, hồ điều hòa là yếu tố then chốt của Thủ Đức. Thành phố có diện tích 211,56 km², dân số (2022) là 1.207.795 người, mật độ dân số đạt 5.724 người/km². Thủ Đức được kỳ vọng trở thành đầu tàu về đổi mới sáng tạo và là mắt xích quan trọng nối kết vùng Đông Nam Bộ với chuỗi giá trị toàn cầu.
Ranh giới tiếp giáp của thành phố trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp thành phố Biên Hòa và huyện Long Thành (Đồng Nai) với ranh giới là sông Đồng Nai
- Phía Tây giáp Quận 12, quận Bình Thạnh, Quận 1 và Quận 4 với ranh giới là sông Sài Gòn
- Phía Nam giáp huyện Nhơn Trạch (Đồng Nai) và Quận 7 (qua sông Sài Gòn)
- Phía Bắc giáp các thành phố Thuận An và Dĩ An (Bình Dương)
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, thành phố có 34 phường bao gồm: An Khánh, An Lợi Đông, An Phú, Bình Chiểu, Bình Thọ, Bình Trưng Đông, Bình Trưng Tây, Cát Lái, Hiệp Bình Chánh, Hiệp Bình Phước, Hiệp Phú, Linh Chiểu, Linh Đông, Linh Tây, Linh Trung, Linh Xuân, Long Bình, Long Phước, Long Thạnh Mỹ, Long Trường, Phú Hữu, Phước Bình, Phước Long A, Phước Long B, Tam Bình, Tam Phú, Tăng Nhơn Phú A, Tăng Nhơn Phú B, Thạnh Mỹ Lợi, Thảo Điền, Thủ Thiêm, Trường Thạnh, Trường Thọ, Cát Lái.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Thủ Đức sở hữu một số lợi thế hạ tầng chiến lược, là yếu tố quan trọng để định vị tương lai phát triển thành phố:
- Xa lộ Hà Nội - vành đai 2/3: Trục chính kết nối thành phố Thủ Đức với trung tâm và vùng Đông Bắc; hành lang này là xương sống cho vận tải hàng hóa quy mô lớn cũng như kết nối nhân lực.
- Metro - giao thông công cộng: Tuyến Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) đi qua/tiếp cận khu vực Thủ Đức, góp phần cải thiện kết nối với trung tâm; nhiều dự án giao thông công cộng khác đang được hoạch định để tăng khả năng tiếp cận.
- Cầu - liên kết sông: Hệ thống cầu bắc qua Sài Gòn như cầu Thủ Thiêm, cầu hiện hữu và quy hoạch mới đóng vai trò kết nối bộ phận Thủ Thiêm/Thảo Điền với trung tâm Quận 1/2.
Về hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng số, thành phố Thủ Đức chú trọng phát triển hạ tầng hỗ trợ cho đô thị sáng tạo cáp quang, trung tâm dữ liệu, hạ tầng nghiên cứu - đào tạo (kết nối với đại học, viện nghiên cứu). Mục tiêu là tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp công nghệ cao và startup.
Về hạ tầng xanh và giải pháp chống ngập, do địa hình và lưu lại dòng chảy sông rạch, Thủ Đức đã đưa ra các dự án hồ điều hòa, cải tạo kênh, hệ thống thu nước mưa để giảm ngập cục bộ - đây là ưu tiên lớn trong đồ án quy hoạch quận/thành phố.
Kinh tế
TP. Thủ Đức là một “rừng” kết hợp nhiều cụm chức năng kinh tế: khu công nghệ cao, trung tâm tài chính (Thủ Thiêm đang được phát triển), dịch vụ chất lượng cao, logistics và thị trường bất động sản sôi động.
Khu Công nghệ cao (Saigon Hi-Tech Park, SHTP): Là tâm điểm thu hút FDI ngành công nghệ, bán dẫn, cơ khí chính xác, thiết bị điện tử; SHTP hiện có diện tích giai đoạn I ~300 ha và tổng quy mô được mở rộng lên tới ~913 ha theo quy hoạch - đây là tài sản chiến lược của Thủ Đức trong thu hút công nghệ cao.
Khu đô thị mới Thủ Thiêm và phát triển tài chính - dịch vụ cao cấp: Thủ Thiêm được định hướng là trung tâm tài chính - đô thị của thành phố Hồ Chí Minh, dự kiến thu hút văn phòng, trung tâm tài chính, dịch vụ cao cấp.
Thương mại - dịch vụ và bất động sản: Phân khúc nhà ở, thương mại phục vụ dân cư và chuyên gia (khách sạn, căn hộ dịch vụ) phát triển mạnh.
Khu công nghiệp
Khu Công nghệ cao (SHTP) là trọng tâm công nghiệp sạch và công nghệ cao; các cơ sở sản xuất truyền thống, xưởng nhỏ nằm tập trung ở một số cụm trong khu vực (đáp ứng nhu cầu phụ trợ cho nhà máy, logistics). Thành phố Thủ Đức hướng tới kéo các hoạt động ô nhiễm ra vùng ven và phát triển ngành công nghệ cao, R&D, sản xuất sạch bên trong khu công nghệ cao.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
- Tập trung hoàn thiện hạ tầng kết nối (2025 - 2027), triển khai các nút giao chiến lược, hoàn thiện các đoạn metro và tổ chức lại mạng bus.
- Hoàn thành giai đoạn mở rộng Khu Công nghệ cao và thu hút nhà máy sạch (2025 - 2029), khởi động các dự án nhà xưởng, trung tâm R&D trong SHTP giai đoạn 2.
- Chương trình chống ngập và mảng xanh (2025 - 2030), xây hồ điều hòa, cải tạo kênh, áp dụng hạ tầng thấm cục bộ.
- Phát triển nhà ở cho chuyên gia và lao động trình độ cao, khuyến khích căn hộ dịch vụ, nhà ở chất lượng gần cụm R&D để giảm áp lực di chuyển.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch thành phố Thủ Đức
Tầm nhìn đến năm 2050
- Đô thị đổi mới sáng tạo (Innovation City): Thủ Đức trở thành trung tâm R&D và sản xuất công nghệ cao hàng đầu khu vực Đông Nam Á. Khu công nghệ cao lấp đầy giai đoạn 2, Thủ Thiêm là trung tâm tài chính - dịch vụ, hệ sinh thái kết nối doanh nghiệp - vườn ươm hoạt động hiệu quả. Hạ tầng giao thông công cộng hoàn chỉnh, năng lực quản trị đô thị thông minh cao.
- Trung tâm đô thị hỗn hợp và chất lượng sống: Thủ Đức vừa phát triển dịch vụ cao cấp vừa bảo đảm không gian sống xanh cho cư dân, mảng xanh, hệ thống thoát nước bền vững, mật độ xây dựng được quản lý hợp lý; mô hình phát triển hướng tới cư dân chất lượng cao và chuyên gia.
- Trung tâm logistic và công nghệ phụ trợ: Kết hợp thế mạnh khu công nghệ cao và vị trí hành lang Xa lộ Hà Nội - Thủ Đức trở thành mắt xích logistics công nghệ cao (kho lạnh, kho chuyên dụng cho sản phẩm công nghệ), gia tăng năng lực sản xuất công nghệ cao hỗ trợ xuất khẩu.
