Tổng quan về thành phố Phổ Yên trước sáp nhập
Thành phố Phổ Yên là một trong ba đô thị trọng điểm của tỉnh Thái Nguyên, bên cạnh TP. Thái Nguyên và TP. Sông Công. Được thành lập vào năm 2015, Phổ Yên trở thành thành phố trẻ nhất của tỉnh, nhưng lại là một trong những địa phương có tốc độ phát triển kinh tế – đô thị mạnh mẽ nhất trong khu vực trung du miền núi phía Bắc. Trước thời điểm sáp nhập, thành phố có diện tích 258,42 km² và dân số khoảng 231.363 người.
Nằm ở khu vực giáp ranh giữa vùng trung du và đồng bằng Bắc Bộ, Phổ Yên có vị trí chiến lược về giao thông, kinh tế và công nghiệp. Đây là cửa ngõ kết nối giữa thủ đô Hà Nội với các tỉnh trung du miền núi phía Bắc như Thái Nguyên, Tuyên Quang, Bắc Kạn thông qua hệ thống cao tốc Hà Nội – Thái Nguyên và quốc lộ 3.
Ranh giới hành chính của thành phố Phổ Yên trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Phú Bình
- Phía Tây giáp huyện Đại Từ
- Phía Nam giáp thủ đô Hà Nội
- Phía Bắc giáp TP. Thái Nguyên và TP. Sông Công
Phổ Yên được đánh giá là một đô thị trẻ, năng động với lợi thế nổi bật về phát triển công nghiệp công nghệ cao, đô thị hóa, làng nghề truyền thống và du lịch văn hóa. Với nền tảng kinh tế mạnh mẽ cùng vị trí chiến lược, thành phố đóng vai trò đầu tàu trong chiến lược phát triển vùng kinh tế phía nam tỉnh Thái Nguyên.
Đơn vị hành chính
Thành phố Phổ Yên trước sáp nhập có tổng cộng 18 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 13 phường và 5 xã. Trung tâm hành chính đặt tại phường Ba Hàng, nơi tập trung cơ quan chính quyền, thương mại, dịch vụ và hạ tầng đô thị của thành phố.
Cụ thể như sau:
- Phường: Ba Hàng, Bãi Bông, Bắc Sơn, Đắc Sơn, Đông Cao, Đồng Tiến, Hồng Tiến, Nam Tiến, Tân Hương, Tân Phú, Thuận Thành, Tiên Phong, Trung Thành.
- Xã: Minh Đức, Phúc Tân, Phúc Thuận, Thành Công, Vạn Phái.
Các phường nội đô như Ba Hàng, Bãi Bông, Tân Hương, Đắc Sơn là trung tâm phát triển công nghiệp và thương mại; trong khi các xã như Phúc Thuận, Thành Công, Phúc Tân lại nổi bật với vai trò vùng nguyên liệu, vùng làng nghề truyền thống và du lịch sinh thái – văn hóa.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Trước sáp nhập, thành phố Phổ Yên đã sở hữu một trong những hệ thống hạ tầng đô thị và công nghiệp hiện đại, đồng bộ nhất của tỉnh Thái Nguyên. Với lợi thế nằm trên trục cao tốc Hà Nội – Thái Nguyên, Phổ Yên có điều kiện giao thông thuận lợi bậc nhất, vừa kết nối với thủ đô Hà Nội, vừa liên thông với TP. Thái Nguyên, các huyện miền núi phía Bắc và các khu công nghiệp lân cận như Bắc Ninh, Bắc Giang.
Thành phố có quốc lộ 3, quốc lộ 3 mới (cao tốc), đường vành đai đô thị và các tuyến giao thông nội thị được quy hoạch hợp lý, giúp việc vận chuyển hàng hóa và đi lại của người dân thuận tiện, đồng thời tạo điều kiện tối ưu cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Hệ thống điện lưới, cấp thoát nước, viễn thông, trường học, bệnh viện, trung tâm hành chính đều được đầu tư hiện đại, đồng bộ. Các khu đô thị mới, khu dân cư kiểu mẫu đang từng bước hình thành tại các phường như Tân Hương, Đắc Sơn, Tiên Phong. Đặc biệt, sự hiện diện của Samsung và các nhà đầu tư lớn trong khu công nghiệp Yên Bình đã kéo theo sự phát triển hạ tầng đô thị vượt bậc cho toàn khu vực.
Kinh tế
Kinh tế thành phố Phổ Yên trước sáp nhập tăng trưởng mạnh mẽ, vượt trội so với nhiều địa phương trong tỉnh. Nhờ định hướng phát triển đúng đắn, đặc biệt là phát triển công nghiệp công nghệ cao và hỗ trợ công nghiệp phụ trợ, Phổ Yên đã nhanh chóng trở thành trung tâm công nghiệp hàng đầu của Thái Nguyên và vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.
Tâm điểm phát triển là khu công nghiệp Yên Bình, nơi đặt nhà máy Samsung Electronics – công trình công nghiệp FDI có quy mô và vốn đầu tư lớn hàng đầu cả nước. Ngoài Samsung, nhiều doanh nghiệp phụ trợ Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc đã chọn Phổ Yên làm nơi đặt nhà máy, từ đó hình thành nên hệ sinh thái sản xuất hiện đại.
Bên cạnh công nghiệp, dịch vụ – thương mại phát triển mạnh tại các phường trung tâm như Ba Hàng, Bãi Bông, Tân Phú, Tân Hương, tạo việc làm và tăng thu nhập cho hàng vạn lao động địa phương.
Khu vực nông nghiệp tuy chiếm tỷ trọng nhỏ hơn, nhưng các xã như Phúc Thuận, Phúc Tân, Thành Công vẫn đóng vai trò quan trọng trong phát triển vùng nguyên liệu chè, rau màu, cây ăn quả và vật nuôi truyền thống – phục vụ xuất khẩu và du lịch sinh thái.
Làng nghề truyền thống
Thành phố Phổ Yên là địa phương có số lượng làng nghề và ngành nghề truyền thống phong phú, đa dạng nhất tỉnh Thái Nguyên. Trước khi có các khu công nghiệp lớn, Phổ Yên vốn đã phát triển mạnh nhờ hệ thống làng nghề quy mô vừa và nhỏ, với nhiều sản phẩm đặc trưng được tiêu thụ trong và ngoài tỉnh.
Tiêu biểu nhất là các làng nghề trồng và chế biến chè, tập trung tại:
- Xã Phúc Thuận
- Xã Phúc Tân
- Xã Thành Công
Các làng nghề này góp phần giữ gìn và phát huy thương hiệu chè Thái Nguyên nổi tiếng, với các sản phẩm được sản xuất thủ công, sao truyền thống, có hương vị đặc trưng, được xuất khẩu và trưng bày tại nhiều hội chợ, lễ hội trong nước.
Ngoài ra, Phổ Yên còn có các làng nghề phi nông nghiệp như:
- Mây tre đan Hảo Sơn và Thù Lâm
- Trồng dâu nuôi tằm Phú Cố
- Mộc mỹ nghệ Giã Trung và Cẩm Trà
Các làng nghề này không chỉ giúp tạo việc làm cho hàng nghìn lao động nông thôn mà còn là nền tảng để thành phố phát triển du lịch trải nghiệm và thương hiệu sản phẩm OCOP trong tương lai.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Thành phố Phổ Yên còn là vùng đất giàu truyền thống văn hóa, lịch sử, với nhiều di tích và danh lam thắng cảnh có giá trị. Một số địa điểm nổi bật:
- Đền thờ Lý Nam Đế (còn gọi là Đền Mục): Di tích lịch sử lâu đời, nơi tưởng niệm vị vua đầu tiên của Nhà Tiền Lý. Ngôi đền nằm giữa không gian yên tĩnh, có kiến trúc truyền thống, là điểm đến tâm linh và nghiên cứu lịch sử.
- Chùa Đôi Cao: Tọa lạc trên đồi cao thoáng đãng, ngôi chùa là nơi hội tụ của văn hóa Phật giáo và không gian thanh tịnh, phù hợp cho du lịch tâm linh, thiền định.
Ngoài các di tích văn hóa – tín ngưỡng, thành phố Phổ Yên cũng có các không gian thiên nhiên nguyên sơ tại các xã như Phúc Thuận, Vạn Phái, phù hợp cho phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng cuối tuần, nông trại trải nghiệm gắn với làng nghề và nông sản địa phương.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, thành phố Phổ Yên được xác định là trung tâm công nghiệp công nghệ cao, đô thị thông minh và là trụ cột phát triển phía Nam tỉnh Thái Nguyên. Thành phố tập trung mở rộng và hoàn thiện khu công nghiệp Yên Bình giai đoạn II, thu hút các nhà đầu tư FDI lớn trong lĩnh vực điện tử, cơ khí chính xác, vật liệu mới, công nghệ thông tin…
Các khu đô thị mới tại Tân Hương, Trung Thành, Bãi Bông sẽ tiếp tục được xây dựng hiện đại, đồng bộ hạ tầng kỹ thuật – xã hội, tạo diện mạo đô thị xanh – sạch – thông minh. Hệ thống trường học, bệnh viện, trung tâm hành chính và thương mại sẽ được hiện đại hóa toàn diện.
Thành phố cũng sẽ tiếp tục bảo tồn và phát huy các làng nghề truyền thống, phát triển tour du lịch làng nghề, du lịch tâm linh kết nối đền Mục – chùa Hương Ấp – chùa Đôi Cao. Các vùng sản xuất nông nghiệp hữu cơ, chè sạch, rau an toàn cũng sẽ được mở rộng và gắn với chuỗi giá trị.
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Phổ Yên phấn đấu trở thành thành phố công nghiệp công nghệ cao hàng đầu miền Bắc, đạt tiêu chuẩn đô thị loại I, hướng đến trở thành đô thị trực thuộc Trung ương trong dài hạn. Hệ thống khu công nghiệp sẽ phát triển song song với khu đô thị sinh thái, khu hành chính – giáo dục – dịch vụ thông minh.
Đồng thời, thành phố sẽ trở thành trung tâm văn hóa – lịch sử – du lịch của khu vực, nơi kết hợp hài hòa giữa hiện đại hóa và bảo tồn truyền thống. Các lễ hội làng nghề, lễ hội tín ngưỡng, sự kiện văn hóa đặc sắc sẽ được phát huy mạnh mẽ, tạo thành sản phẩm du lịch đặc trưng của vùng.
