Tổng quan về thành phố Long Xuyên trước sáp nhập
Thành phố Long Xuyên là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật của tỉnh An Giang, đồng thời giữ vai trò chiến lược trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Thành phố cách TP. Hồ Chí Minh khoảng 185 km về phía tây nam, cách TP. Cần Thơ 60 km về phía tây bắc và cách thủ đô Phnom Penh (Campuchia) 204 km, nằm bên bờ sông Hậu hiền hòa nhưng giàu tiềm năng phát triển giao thương.
- Diện tích: 114,96 km²
- Dân số năm 2019: 272.365 người
- Mật độ dân số: 2.369 người/km²
- Diện tích nội thành: 24,4 km² (chiếm 19,08% diện tích tự nhiên)
- Loại đô thị: Đô thị loại I trực thuộc tỉnh An Giang (từ 2020 theo Quyết định 1078/QĐ-TTg)
Thành phố đóng vai trò cửa ngõ giao lưu kinh tế – văn hóa giữa ba trung tâm lớn: TP. Hồ Chí Minh, Cần Thơ và Phnom Penh, nằm ở điểm kết nối của các tuyến giao thông huyết mạch của vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Vị trí này giúp Long Xuyên trở thành một trung tâm thương mại, dịch vụ và công nghiệp quan trọng.
Ranh giới hành chính
- Phía Đông giáp huyện Lấp Vò (Đồng Tháp)
- Phía Tây giáp huyện Châu Thành và huyện Thoại Sơn
- Phía Nam giáp quận Thốt Nốt và huyện Vĩnh Thạnh (Cần Thơ)
- Phía Bắc và đông bắc giáp huyện Chợ Mới
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập, thành phố Long Xuyên gồm 10 phường và 2 xã. Đây là những đơn vị hành chính đóng vai trò quản lý trực tiếp, đồng thời là các khu vực dân cư, kinh tế – xã hội năng động của thành phố:
Phường Mỹ Bình, Phường Mỹ Hòa, Phường Mỹ Long, Phường Mỹ Phước, Phường Mỹ Quý, Phường Mỹ Thạnh, Phường Mỹ Thới, Phường Mỹ Xuyên, Phường Bình Khánh, Phường Bình Đức, Xã Mỹ Hòa Hưng, Xã Mỹ Khánh.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Thành phố Long Xuyên sở hữu hệ thống cơ sở hạ tầng đô thị đồng bộ và hiện đại, được đầu tư mạnh mẽ trong những năm gần đây. Mạng lưới giao thông được quy hoạch hợp lý, kết nối thuận lợi với các tỉnh, thành khác và cả quốc tế qua cảng Mỹ Thới – một trong những cảng hoạt động hiệu quả nhất ở ĐBSCL, có khả năng tiếp nhận tàu 10.000 DWT và đang mở rộng kho bãi để nâng công suất lên 3,5 triệu tấn/năm.
Các tuyến đường huyết mạch trong nội ô như Nguyễn Trãi, Trần Hưng Đạo, Lý Tự Trọng, Nguyễn Huệ, Hai Bà Trưng được mở rộng, nâng cấp, giúp giao thông nội thị thông suốt. Ngoài ra, nhiều khu đô thị mới đã và đang hình thành như Sao Mai, Golden City, Diamond City (Tây Sông Hậu), T&T Long Xuyên, Tây Nam Long Xuyên, Bắc Long Xuyên… góp phần nâng cao diện mạo đô thị.
Hệ thống công trình công cộng như quảng trường Hai Bà Trưng, công viên Nguyễn Du, chợ Long Xuyên, các bệnh viện lớn (Bệnh viện Đa khoa Trung tâm An Giang, Bệnh viện Đa khoa TP. Long Xuyên, Bệnh viện Tim mạch…) đều đạt tiêu chuẩn phục vụ dân cư đông đúc và nhu cầu du lịch, thương mại.
Kinh tế
Trước sáp nhập, thành phố Long Xuyên là một trong những đô thị có tỷ trọng thương mại – dịch vụ cao nhất Đồng bằng sông Cửu Long, chiếm tới 81,5% trong cơ cấu kinh tế. Đây là trung tâm phân phối lúa gạo, thủy sản và hàng hóa tiêu dùng lớn của khu vực. Chợ Long Xuyên – một trong những chợ sầm uất nhất miền Tây – giữ vai trò đầu mối giao thương quan trọng từ thế kỷ XIX đến nay.
Về công nghiệp, thành phố có lợi thế nổi bật với ngành chế biến thủy sản (đặc biệt là cá basa), công nghiệp xay xát – lau bóng gạo, chế biến nông sản, thức ăn chăn nuôi và sản xuất hàng tiêu dùng. Trên địa bàn có khoảng 90 nhà máy xay xát – lau bóng gạo, 8 nhà máy chế biến thủy sản, nhiều cơ sở chế biến nước mắm, nước chấm nổi tiếng như Vị Hương, Cửu Long, Mitaco… Bên cạnh đó, cảng Mỹ Thới góp phần quan trọng trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa.
Trong lĩnh vực nông – ngư nghiệp, Long Xuyên duy trì sản lượng lương thực lớn, cùng diện tích nuôi trồng thủy sản đáng kể với hơn 500 bè cá và hơn 229 ha mặt nước nuôi trồng, đáp ứng nhu cầu nội địa và xuất khẩu. Các làng nghề truyền thống như làm bánh tráng, se nhang, đan đát, dệt, đóng xuồng ghe… vẫn tồn tại và phát triển, tạo dấu ấn văn hóa – kinh tế riêng cho địa phương.
Văn hóa và du lịch
Long Xuyên không chỉ là trung tâm kinh tế mà còn là một vùng đất giàu bản sắc văn hóa. Thành phố lưu giữ nhiều di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia, nổi bật là Khu lưu niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng (được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt), Đình Mỹ Phước và Bắc Đế Miếu (chùa Ông Bắc). Những công trình này không chỉ có giá trị kiến trúc mà còn là nơi gắn liền với lịch sử, truyền thống cách mạng và đời sống tinh thần của người dân.
Về du lịch sông nước, Long Xuyên nổi tiếng với chợ nổi Long Xuyên – nơi hàng trăm ghe, xuồng tụ họp mua bán nông sản vào mỗi buổi sáng, tạo nên khung cảnh tấp nập, mang đậm văn hóa miệt vườn. Ngoài ra, công viên Nguyễn Du bên bờ sông Hậu, quảng trường Hai Bà Trưng, nhà thờ chính tòa Long Xuyên cũng là điểm đến được nhiều du khách yêu thích.
Nét văn hóa địa phương thể hiện qua ẩm thực phong phú, nổi bật với các món ăn từ cá basa, mắm, bún cá, bánh xèo, cùng truyền thống lễ hội đình làng, lễ hội tôn giáo đặc trưng của miền Tây. Người dân Long Xuyên được biết đến với tính cách cởi mở, hiếu khách, giàu tinh thần cộng đồng – điều mà nhà văn Sơn Nam từng mô tả là "văn minh miệt vườn".
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Thành phố Long Xuyên định hướng phát triển theo hướng đô thị thông minh – xanh – bền vững, tiếp tục giữ vai trò trung tâm chính trị, kinh tế, giáo dục và y tế của tỉnh An Giang. Các dự án trọng điểm đã và đang triển khai bao gồm:
- Khu đô thị Sao Mai Bình Khánh 5 (phường Bình Khánh)
- Khu đô thị Diamond City (Tây Sông Hậu, phường Mỹ Phước – Mỹ Quý – Mỹ Long)
- Khu đô thị Golden City (phường Mỹ Hòa)
- Khu đô thị Bắc Long Xuyên (phường Bình Đức)
- Khu đô thị T&T Long Xuyên (phường Mỹ Bình)
- Khu đô thị Tây Nam Long Xuyên
Ngoài ra, thành phố tập trung nâng cấp hạ tầng giao thông, hiện đại hóa cảng Mỹ Thới, phát triển hệ thống logistics, cải thiện môi trường đầu tư để thu hút doanh nghiệp trong và ngoài nước. Lĩnh vực thương mại – dịch vụ sẽ được mở rộng sang các ngành dịch vụ tài chính, thương mại điện tử, du lịch sinh thái – văn hóa.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch thành phố Long Xuyên
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Long Xuyên đặt mục tiêu trở thành đô thị hiện đại, trung tâm dịch vụ – thương mại quốc tế của vùng ĐBSCL, gắn kết mạnh mẽ với hành lang kinh tế phía Nam và Campuchia. Hạ tầng đô thị sẽ phát triển theo hướng đồng bộ – thông minh – thân thiện môi trường, ứng dụng công nghệ số trong quản lý, quy hoạch và dịch vụ công.
Thành phố hướng tới xây dựng thương hiệu du lịch sông nước – văn hóa lịch sử đặc trưng, đồng thời giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa bản địa. Kinh tế sẽ đa dạng hóa, phát triển mạnh các ngành dịch vụ chất lượng cao, công nghiệp chế biến xuất khẩu và các mô hình nông nghiệp công nghệ cao gắn với bảo vệ môi trường.
