Tổng quan về quận Tân Phú trước sáp nhập
Quận Tân Phú là một quận nội thành của thành phố Hồ Chí Minh. Tân Phú thuộc vùng đồng bằng nội đô thành phố, địa hình tương đối bằng phẳng, cao trình thấp so với mực nước biển; hệ thống kênh rạch (như kênh Tham Lương) ảnh hưởng mật thiết đến thoát nước và quy hoạch chống ngập. Việc tổ chức thoát nước, hồ điều hòa và kênh rạch là yếu tố then chốt trong quy hoạch quận. Quận có diện tích 15,97 km², dân số (2019) là 485.348 người, mật độ dân số đạt 30.391 người/km².
Ranh giới tiếp giáp của quận trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp quận Tân Bình
- Phía Tây giáp quận Bình Tân
- Phía Nam giáp Quận 6 và Quận 11
- Phía Bắc giáp Quận 12
Quận có bản chất đô thị mật độ cao, đa dạng chức năng khu dân cư, thương mại, dịch vụ và một số khu công nghiệp/cụm sản xuất nhỏ. Vì nằm ở vành đai phía Tây Bắc của lõi đô thị, Tân Phú đóng vai trò là khu đô thị trung chuyển giữa trung tâm thành phố và các khu vực ngoại thành/vùng ven.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, Quận Tân Phú có 11 phường gồm: Hiệp Tân, Hòa Thạnh, Phú Thạnh, Phú Thọ Hoà, Phú Trung, Tân Quý, Tân Sơn Nhì, Tân Thành, Tân Thới Hòa, Tây Thạnh, Sơn Kỳ.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Tân Phú có mạng lưới giao thông dày, các trục chính gồm Trường Chinh, Âu Cơ, Bình Long, Lũy Bán Bích, Tô Hiệu, Gò Dầu, Cách Mạng Tháng Tám (liền kề) - những tuyến này kết nối Tân Phú với trung tâm thành phố và các quận lân cận, đồng thời là các trục thương mại lớn. Vì là cửa ngõ về phía Tây Bắc nên quận chịu áp lực giao thông lớn vào giờ cao điểm.
Tân Phú có các điểm mua sắm quy mô (ví dụ AEON Tân Phú Celadon) và nhiều chợ truyền thống, trung tâm dịch vụ, chăm sóc ô tô, gara - thể hiện chức năng thương mại - vệ tinh phục vụ khu vực. Điều này tăng cường vai trò dịch vụ cho cư dân trong và ngoài quận.
Quận đang triển khai các dự án chỉnh trang, nâng cấp hệ thống thoát nước (hồ điều hòa, cải tạo kênh rạch) nhằm giảm ngập cục bộ - đây là một trong những ưu tiên quan trọng trong đồ án quy hoạch giai đoạn 2021 - 2030. Về hạ tầng y tế, quận có hệ thống trạm y tế phường, một số bệnh viện, phòng khám tư nhân; tuy nhiên các dịch vụ chuyên sâu vẫn phụ thuộc vào các bệnh viện lớn ở trung tâm thành phố. Mạng lưới hạ tầng giáo dục của quận có trường học từ mầm non đến trung học phổ thông phân bố đều trong quận; gần các khu thương mại nên nhiều cơ sở đào tạo nghề và trung tâm ngoại ngữ phát triển.
Kinh tế
Kinh tế quận đang chuyển dịch theo hướng thương mại - dịch vụ - công nghiệp - xây dựng; quận có nhiều khu chợ, trung tâm thương mại quy mô, hệ thống giao thông trục lớn (Trường Chinh, Âu Cơ, Lũy Bán Bích…) là lợi thế cho thương mại và dịch vụ.
Thương mại - dịch vụ (chiếm tỉ trọng lớn), hoạt động bán buôn, bán lẻ, F&B, dịch vụ sửa chữa ô tô/gara, logistics nhỏ và các trung tâm mua sắm là nguồn chính tạo doanh thu cho quận; tốc độ tăng 25% (2023) cho thấy cầu nội đô hồi phục mạnh sau dịch.
Giá trị sản xuất công nghiệp - xây dựng (≈68.151 tỷ) phản ánh vai trò công nghiệp nhẹ, xây dựng đô thị (chỉnh trang, cải tạo) và hoạt động xây dựng trên địa bàn. Tốc độ tăng ~14,6% là chỉ dấu hoạt động xây dựng tích cực.
Kinh doanh bất động sản và dịch vụ liên quan được
cải tạo, phát triển dự án nhà ở, thương mại - do vị trí nội thành nên hoạt động này góp phần lớn vào thu ngân sách (qua tiền sử dụng đất, thuế).
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
- Hoàn thiện hệ thống thoát nước và hồ điều hòa để giảm ngập cục bộ (ưu tiên các khu thường xuyên bị ảnh hưởng).
- Chỉnh trang khu dân cư cũ, tái cấu trúc đất, cải tạo chung cư cũ, phát triển nhà ở xã hội cho tái định cư.
- Tăng cường giao thông công cộng, phối hợp với thành phố để bố trí điểm dừng bus nhanh, kết nối đến tuyến metro lân cận; giảm phụ thuộc vào xe cá nhân.
- Hỗ trợ phát triển dịch vụ thương mại - logistics sạch ở vị trí phù hợp, tránh xung đột dân cư.
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, dưới tác động của Quy hoạch thành phố, tầm nhìn dài hạn Tân Phú có thể đạt 1 trong các kịch bản sau:
Kịch bản A - “Đô thị chất lượng cao, xanh & kết nối”: Quỹ đất đã được tái cấu trúc, mảng xanh tăng đáng kể, hệ thống giao thông công cộng/chuyển đổi năng lượng được tối ưu. Tân Phú trở thành khu dân cư chất lượng cao, có nhiều không gian công cộng, ít ngập, độ thuận tiện cao cho cư dân. (Phù hợp mục tiêu TP 2050).
Kịch bản B - “Trung tâm dịch vụ & logistics nội đô”: Tân Phú phát triển mạnh mảng dịch vụ (thương mại, logistic micro-hub, dịch vụ B2B), trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng đô thị, kết nối nhanh với các cảng hàng không và trung tâm thương mại.
Kịch bản C - “Cân bằng: dịch vụ — đời sống”: Tân Phú tìm được điểm cân bằng giữa phát triển kinh tế và chất lượng sống — khu dịch vụ tập trung ở trục chính, khu dân cư được bảo vệ, chính sách bền vững được áp dụng rộng (năng lượng, nước, quản lý rác).
