Tổng quan về quận Tân Bình trước sáp nhập
Quận Tân Bình nằm ở vùng nội đô phía Tây Bắc trung tâm thành phố, là khu vực chuyển tiếp giữa trung tâm thành phố và các quận/huyện phía Tây Bắc. Tân Bình có địa hình tương đối bằng phẳng, mức độ cao so với mực biển thấp - đặc trưng vùng đồng bằng nội thành Sài Gòn; hệ thống kênh rạch (Tham Lương ở phía Bắc) là yếu tố cảnh quan và thoát nước cần chú trọng trong quy hoạch. Vì có diện tích sân bay rộng nên phần diện tích đất không phải đất dân cư chiếm tỷ lệ lớn, ảnh hưởng tới mật độ dân số tính trên toàn quận. Quận có diện tích 22,43 km², dân số (2019) là 474.792 người, mật độ dân số đạt 21.168 người/km². Vị trí của quận giúp nó giữ vai trò cửa ngõ giao thông quan trọng của thành phố Hồ Chí Minh.
Ranh giới tiếp giáp của quận trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp quận Phú Nhuận và Quận 3
- Phía Tây giáp quận Tân Phú với ranh giới là các tuyến đường Trường Chinh và Âu Cơ
- Phía Nam giáp Quận 10 (với ranh giới là đường Bắc Hải) và Quận 11 (với ranh giới là các tuyến đường Thiên Phước, Nguyễn Thị Nhỏ và Âu Cơ)
- Phía Bắc giáp Quận 12 (với ranh giới là kênh Tham Lương) và quận Gò Vấp
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, quận Tân Bình có 15 phường gồm: Phường 1, Phường 2, Phường 3, Phường 4, Phường 5, Phường 6, Phường 7, Phường 8, Phường 9, Phường 10, Phường 11, Phường 12, Phường 13, Phường 14, Phường 15.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Các trục đường lớn đi qua/tiếp giáp Quận Tân Bình gồm: Cách Mạng Tháng Tám, Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ, Lý Thường Kiệt, Âu Cơ, Bắc Hải, Nguyễn Văn Trỗi (liền kề),… Trong đó ngã tư Bảy Hiền là nút giao nổi tiếng nằm tại Tân Bình - điểm kết nối giữa nhiều tuyến chính. Hệ thống giao thông nội bộ dày đặc nhưng cũng thường xuyên chịu áp lực ùn tắc giao thông giờ cao điểm, đặc biệt các tuyến dẫn vào sân bay.
Một phần diện tích lớn của Quận Tân Bình là Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất, vốn là đầu mối hàng không lớn nhất vùng phía Nam. Sân bay đóng góp lớn vào lưu lượng giao thông, logistics, dịch vụ lưu trú, ăn uống, vận chuyển trên địa bàn quận và khu vực lân cận. Sự hiện diện của sân bay là lợi thế kinh tế rõ rệt nhưng cũng đặt ra thách thức về tiếng ồn, an toàn bay và quy hoạch không gian xung quanh.
Hạ tầng điện, nước, viễn thông tại Tân Bình tương đối đồng bộ do tính chất nội thành; quận cũng triển khai các dự án chỉnh trang, nâng cấp hệ thống thoát nước, chống ngập ở các điểm thường xuyên bị ảnh hưởng, cùng với việc cải tạo một số khu dân cư cũ gần sân bay và dọc các trục chính
Kinh tế
Thương mại - dịch vụ: Tân Bình phát triển mạnh mảng dịch vụ liên quan sân bay (khách sạn, nhà hàng, logistics, vận tải) cùng nhiều cửa hàng thương mại, trung tâm dịch vụ ô tô, gara. Các tuyến phố thương mại dọc trục chính cũng là nơi tập trung hoạt động kinh tế.
Bất động sản: Do vị trí thuận lợi (gần sân bay, tiếp cận trung tâm), bất động sản Quận Tân Bình có mức giá và giao dịch sôi động - nhà phố, căn hộ dịch vụ, officetel phục vụ khách hàng doanh nghiệp và người lao động sân bay. Tuy nhiên các yếu tố liên quan quy hoạch hạn chế độ cao công trình quanh khu vực đường bay, cộng với vấn đề tiếng ồn, ảnh hưởng tới bố trí chức năng.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Quy hoạch phát triển thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030, tầm nhìn 2050 (văn bản quy hoạch và các nghị quyết liên quan) đặt mục tiêu phát triển giao thông công cộng, giảm ùn tắc, tăng mảng xanh, cải thiện chất lượng sống cho các quận nội thành, đồng thời định hình chuỗi đô thị hài hòa. Các chính sách này ảnh hưởng trực tiếp tới quận Tân Bình - đặc biệt ở việc tổ chức lại kết nối sân bay, ga metro và chỉnh trang khu dân cư.
- Tăng cường kết nối giao thông công cộng, metro, bus nhanh, nút giao thông giảm ùn tắc quanh sân bay.
- Chỉnh trang đô thị, cải tạo nhà ở cũ, phát triển dự án hỗn hợp tại các trục chính, bố trí không gian xanh - dịch vụ.
- Quy hoạch chức năng xung quanh sân bay, điều chỉnh phù hợp giữa phát triển dịch vụ, logistics và hạn chế chức năng gây ảnh hưởng tới an toàn, tiếng ồn, an ninh hàng không.
- Giải pháp chống ngập và quản lý thoát nước, dự án nâng cấp hệ thống tiêu thoát, tận dụng kênh rạch làm yếu tố điều hòa thủy lợi.
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050 dưới tác động của quy hoạch thành phố và xu hướng đô thị hóa, Tân Bình có thể phát triển theo một số kịch bản chính:
- Kịch bản “Cửa ngõ năng động”: Tân Bình trở thành trung tâm dịch vụ hàng không, logistics và thương mại chuyên phục vụ sân bay với các khu văn phòng, kho hàng thông minh, khách sạn sân bay và hạ tầng giao thông hiện đại kết nối metro/bus nhanh.
- Kịch bản “Đô thị chất lượng sống”: Tân Bình tái cấu trúc không gian dân cư, tăng mảng xanh, giảm mật độ cư trú ở những khu hiện hữu, phát triển nhà ở hỗn hợp thân thiện môi trường, gia tăng tiện ích cộng đồng và giảm tiếng ồn thông qua giải pháp công nghệ và cảnh quan.
- Kịch bản “Cân bằng công - dân”: Kết hợp giữa phát triển kinh tế liên quan sân bay và bảo vệ chất lượng sống cho cư dân (hạn chế công trình gây ồn, quản lý quy hoạch chặt chẽ) cùng các giải pháp di dời các cơ sở gây ô nhiễm ra vùng ven.
