Tổng quan về quận Ngô Quyền trước sáp nhập
Quận Ngô Quyền là một trong những quận trung tâm của thành phố Hải Phòng, mang đậm dấu ấn lịch sử, văn hóa và kinh tế. Với vị trí địa lý chiến lược, nơi đây là đầu mối giao thông quan trọng bậc nhất thành phố, đồng thời là nơi tập trung nhiều cơ sở kinh tế, cảng biển, ga đường sắt và cơ sở hành chính lớn của thành phố. Quận có diện tích khoảng ... km² (thông tin diện tích và dân số chưa được cung cấp, sẽ cập nhật sau khi có số liệu), là nơi sinh sống của hàng chục vạn dân với mật độ dân số cao.
Quận Ngô Quyền có địa hình đồng bằng ven biển, thấp và bằng phẳng, với hệ thống sông ngòi như sông Cấm, sông Lạch Tray bao quanh, rất thuận lợi cho giao thông thủy. Hệ thống đường bộ, đường sắt và cảng biển hội tụ đã khiến khu vực này trở thành cửa ngõ giao thương, vận tải và logistics của Hải Phòng nói riêng và vùng Duyên Hải Bắc Bộ nói chung.
Ranh giới hành chính:
- Phía Đông giáp quận Hải An
- Phía Tây giáp quận Hồng Bàng
- Phía Nam giáp quận Lê Chân
- Phía Bắc giáp sông Cấm
Đơn vị hành chính
Trước khi sáp nhập, quận Ngô Quyền gồm nhiều phường trung tâm có mật độ đô thị hóa cao và hệ thống hạ tầng xã hội phát triển đồng bộ. Các đơn vị hành chính của quận gồm: Phường Máy Tơ, Phường Lạc Viên, Phường Đằng Giang, Phường Máy Chai, Phường Lê Lợi, Phường Đông Khê, Phường Vạn Mỹ, Phường Cầu Tre, Phường Đồng Quốc Bình, Phường Lương Khánh Thiện.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Quận Ngô Quyền là một trong những trung tâm đầu mối hạ tầng lớn nhất của Hải Phòng. Tại đây tập trung đầy đủ các tuyến giao thông huyết mạch về cả đường sắt, đường bộ và cảng thủy. Ga Hải Phòng, tọa lạc tại phường Lương Khánh Thiện, là ga hành khách cuối cùng trên tuyến đường sắt Hà Nội – Hải Phòng, đồng thời là điểm xuất phát của tuyến chuyên chở hàng hóa từ cảng ra các vùng nội địa. Ga này có vai trò quan trọng không chỉ với vận tải hàng hóa mà còn cả hành khách, đặc biệt là khách du lịch.
Ngoài ra, Ngô Quyền sở hữu một chuỗi cảng quan trọng nằm dọc sông Cấm như: Cảng Hoàng Diệu (bến Sáu Kho), Cảng Cửa Cấm, Cảng Đoạn Xá, Cảng Thủy Sản. Những cảng này trước đây đảm nhiệm vai trò trung chuyển hàng hóa trong nội địa, đặc biệt Cảng Hoàng Diệu từng là một trong những bến container chủ lực. Tuy nhiên, theo quy hoạch phát triển, nhiều khu vực cảng đã và đang được di dời về Đình Vũ – Lạch Huyện, nhằm dành quỹ đất cho các công trình giao thông, công viên và khu đô thị cảnh quan dọc sông.
Về đường bộ, các cây cầu lớn đóng vai trò kết nối quan trọng trên địa bàn quận có thể kể đến Cầu Hoàng Văn Thụ (nối Máy Tơ với Tân Dương – Thủy Nguyên), Cầu Rào (nối Đằng Giang với quận Dương Kinh). Ngoài ra, các dự án giao thông tương lai như Cầu Nguyễn Trãi, Cầu Vũ Yên sẽ càng gia tăng khả năng liên kết vùng cho quận.
Kinh tế
Ngô Quyền là một trong những quận có tiềm lực kinh tế mạnh mẽ nhờ lợi thế hạ tầng vận tải và dịch vụ hậu cần cảng biển. Trong quá khứ và hiện tại, nơi đây tập trung nhiều kho bãi, doanh nghiệp logistics, trung tâm phân phối, công ty thương mại xuất nhập khẩu và nhà máy công nghiệp nhẹ.
Cảng Hải Phòng – trụ sở chính tại số 8A Trần Phú, phường Máy Tơ – giữ vai trò trung chuyển hàng hóa cho toàn miền Bắc và thậm chí cả vùng biên Nam Trung Quốc, Bắc Lào. Sự hiện diện của các cụm cảng nội đô trong quận là tiền đề cho sự phát triển mạnh mẽ của ngành logistics, vận tải thủy và đường sắt. Dù nhiều cảng đã di dời, hoạt động kinh tế liên quan đến hậu cần và giao thương vẫn phát triển mạnh nhờ hệ thống kết nối liên hoàn.
Ngoài ra, quận Ngô Quyền cũng là nơi tập trung nhiều cơ quan, doanh nghiệp lớn, các tuyến phố thương mại sầm uất như Trần Phú, Lạch Tray, Lê Lợi, Nguyễn Đức Cảnh, tạo điều kiện cho ngành dịch vụ và thương mại bùng nổ. Các khu dân cư như Đồng Quốc Bình, Cầu Tre hay Vạn Mỹ cũng đang chuyển mình với các dự án đô thị hóa và tái thiết không gian sống.
Làng nghề truyền thống
Hiện tại, trên địa bàn quận Ngô Quyền không ghi nhận làng nghề truyền thống nổi bật nào còn hoạt động ở quy mô lớn. Quận chủ yếu phát triển theo định hướng đô thị hóa, dịch vụ, cảng biển và logistics thay vì duy trì sản xuất thủ công truyền thống.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Ngô Quyền là vùng đất có lịch sử lâu đời, nơi lưu giữ nhiều di tích quan trọng, gắn liền với các giai đoạn cách mạng và sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của người dân Hải Phòng.
Tiêu biểu nhất là Đình Lạc Viên – công trình cổ kính thuộc phường Lạc Viên, mang đậm nét kiến trúc dân gian truyền thống. Bên cạnh đó là Đình – Chùa Phụng Pháp tại phường Đằng Giang, Đình Đông Khê ở phường Đông Khê và Đình Nam Pháp – những điểm thờ tự gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần cộng đồng.
Đặc biệt, quận còn sở hữu nhiều “địa chỉ đỏ” như Căng Máy Chai và Căng Đoạn Xá – từng là nơi giam giữ, tra tấn các chiến sĩ cách mạng trong thời kỳ kháng chiến. Di tích nhà số 174 gác 2 phố Lê Lợi cũng có vai trò quan trọng trong mạng lưới giao thông quốc tế của Đảng thời kỳ 1930–1931. Đây là những chứng tích lịch sử quý báu, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.
Ngoài ra, quận còn có các cơ sở giáo dục – chính trị lâu đời như Trường Chính trị Tô Hiệu, hiện tọa lạc tại phường Đồng Quốc Bình – là nơi đào tạo cán bộ lý luận và hành chính của thành phố và khu vực.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong định hướng quy hoạch phát triển của thành phố Hải Phòng, quận Ngô Quyền được xác định là trung tâm hành chính – thương mại – dịch vụ đô thị cốt lõi, gắn với chức năng là đầu mối hạ tầng giao thông của khu vực. Giai đoạn đến năm 2030, các mục tiêu lớn của quận tập trung vào chuyển đổi không gian nội đô theo hướng hiện đại, xanh và thông minh.
Trọng tâm đầu tiên là di dời các cảng nội thành như Cảng Hoàng Diệu, Cảng Cửa Cấm về khu vực cảng biển Đình Vũ – Lạch Huyện, từ đó giải phóng quỹ đất ven sông Cấm để phát triển các khu đô thị ven sông, hệ thống công viên, quảng trường và không gian sinh hoạt công cộng. Đây là bước chuyển biến quan trọng giúp quận Ngô Quyền thoát khỏi áp lực của hoạt động logistics nặng và hướng đến chức năng đô thị trung tâm.
Thứ hai là tái thiết và chỉnh trang đô thị toàn diện, trong đó ưu tiên các tuyến phố huyết mạch như Trần Phú, Lê Lợi, Lạch Tray, Nguyễn Đức Cảnh; nâng cấp hệ thống thoát nước, giao thông nội bộ, cải tạo các khu chung cư cũ, hình thành các cụm nhà ở cao tầng và khu dân cư kiểu mẫu theo chuẩn xanh – sạch – đẹp.
Ngoài ra, các dự án lớn được triển khai như cầu Nguyễn Trãi, cầu Vũ Yên, cầu Hoàng Văn Thụ sẽ giúp gia tăng khả năng liên kết liên quận và mở rộng không gian phát triển ra các khu vực lân cận như huyện Thủy Nguyên, Dương Kinh hay đảo Vũ Yên.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Quận Ngô Quyền
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, quận Ngô Quyền được định vị là khu đô thị kiểu mẫu ven sông Cấm, đóng vai trò là trung tâm quản lý hành chính – thương mại – văn hóa của thành phố Hải Phòng. Không gian đô thị sẽ được phát triển theo mô hình “đô thị lõi xanh” – nơi mà môi trường sống hiện đại được kết hợp với bảo tồn giá trị văn hóa – lịch sử lâu đời.
Các không gian di tích lịch sử như Đình Lạc Viên, Căng Máy Chai, Căng Đoạn Xá sẽ được quy hoạch thành các cụm không gian văn hóa – giáo dục, gắn với hoạt động bảo tồn di sản và khai thác du lịch nội đô. Hệ thống công viên, cây xanh ven sông, quảng trường trung tâm cũng sẽ được mở rộng, trở thành “lá phổi xanh” cân bằng cho toàn khu vực trung tâm thành phố.
Tầm nhìn phát triển cũng đặt trọng tâm vào công nghệ và đổi mới sáng tạo, hướng tới hình thành khu hành chính – kinh tế số, gắn với các trung tâm công nghệ thông tin, logistics hiện đại, đào tạo nhân lực chất lượng cao phục vụ cho thành phố cảng quốc tế trong tương lai.
