Tổng quan về quận Long Biên trước sáp nhập
Quận Long Biên là một trong những địa bàn đô thị trẻ của Thủ đô Hà Nội, chính thức thành lập vào năm 2003. Trước thời điểm sáp nhập và điều chỉnh địa giới, quận có diện tích tự nhiên khoảng 60,38 km², là quận lớn nhất khu vực nội thành về mặt diện tích. Dân số ước tính hơn 290.000 người, với tốc độ gia tăng dân cư nhanh nhờ các dự án đô thị hóa và hạ tầng kết nối mạnh mẽ.
Về vị trí địa lý, Long Biên sở hữu lợi thế chiến lược khi nằm ngay phía Đông sông Hồng, là cầu nối giữa trung tâm Hà Nội với các tỉnh phía Bắc và Đông Bắc Bộ. Ranh giới hành chính của Long Biên trước sáp nhập như sau:
- Phía Đông giáp huyện Gia Lâm
- Phía Tây giáp quận Hoàn Kiếm và quận Ba Đình qua sông Hồng
- Phía Nam giáp quận Hoàng Mai qua sông Hồng
- Phía Bắc giáp huyện Đông Anh
Long Biên là nơi hội tụ các trục giao thông huyết mạch, hệ thống cầu lớn như cầu Long Biên, cầu Chương Dương, cầu Vĩnh Tuy, đóng vai trò quan trọng kết nối nội đô với các tỉnh thành lân cận.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, quận Long Biên được chia thành nhiều phường với tính chất đô thị và nông thôn xen kẽ, tạo nên sự đa dạng về kiến trúc và hoạt động kinh tế. Cơ cấu đơn vị hành chính này đóng vai trò nền tảng cho quy hoạch phát triển đô thị và xây dựng các khu dân cư mới hiện đại.
Danh sách các đơn vị hành chính của quận Long Biên gồm: Phường Bồ Đề, phường Gia Thụy, phường Long Biên, phường Ngọc Lâm, phường Ngọc Thụy, phường Phúc Đồng, phường Sài Đồng, phường Thạch Bàn, phường Thượng Thanh, phường Việt Hưng, phường Cự Khối, phường Giang Biên.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Hạ tầng của quận Long Biên trước sáp nhập được đánh giá là phát triển nhanh và đồng bộ. Các tuyến đường huyết mạch như Quốc lộ 5, Quốc lộ 1A cũ, đường Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Văn Linh, và trục đường 5 kéo dài tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương và phát triển đô thị.
Đặc biệt, việc đưa vào khai thác cầu Vĩnh Tuy và cầu Thanh Trì đã góp phần giảm tải áp lực giao thông qua sông Hồng, thúc đẩy hoạt động thương mại, logistics kết nối các khu công nghiệp, cảng và trung tâm phân phối hàng hóa. Hệ thống cấp điện, cấp nước, viễn thông được đầu tư đồng bộ, từng bước hoàn thiện các khu dân cư mới như Việt Hưng, Sài Đồng, Thạch Bàn với tiêu chuẩn hiện đại. Long Biên cũng là địa bàn có nhiều khu đô thị kiểu mẫu ra đời sớm, tiêu biểu như Khu đô thị Việt Hưng, Khu đô thị Sài Đồng và nhiều dự án khu nhà ở cao tầng dọc tuyến đường Nguyễn Văn Linh.
Kinh tế
Kinh tế quận Long Biên trước sáp nhập chủ yếu phát triển dựa trên dịch vụ thương mại, công nghiệp nhẹ và các ngành logistics. Vị trí địa lý giáp ranh với Quốc lộ 5 cùng các tuyến đường kết nối khu vực cảng Hải Phòng, Quảng Ninh đã tạo thuận lợi đặc biệt để Long Biên trở thành trung tâm kho vận, trung chuyển hàng hóa lớn của Hà Nội.
Hoạt động thương mại diễn ra sôi động tại các chợ truyền thống như chợ Gia Lâm, chợ Ngọc Lâm, chợ đầu mối Đức Giang, kết hợp siêu thị, trung tâm thương mại lớn như Savico Megamall, Aeon Mall Long Biên. Những khu trung tâm mua sắm hiện đại này không chỉ phục vụ nhu cầu tiêu dùng của cư dân mà còn thu hút khách từ các quận lân cận. Dịch vụ bất động sản, tài chính, giáo dục cũng tăng trưởng mạnh nhờ tốc độ đô thị hóa nhanh, góp phần làm thay đổi diện mạo kinh tế toàn quận.
Làng nghề truyền thống
Long Biên trước sáp nhập vẫn duy trì nhiều làng nghề truyền thống, tiêu biểu là làng nghề gốm sứ, đúc đồng và chế biến nông sản. Trong đó, phường Ngọc Thụy nổi bật với nghề đúc đồng thủ công, từng phục vụ nhu cầu đồ thờ cúng và đồ gia dụng cho cả khu vực phía Bắc.
Phường Bồ Đề và Thạch Bàn có nghề trồng rau màu, sản xuất tiểu thủ công nghiệp duy trì qua nhiều thế hệ. Những làng nghề này tuy chịu ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa nhưng vẫn giữ được nét văn hóa riêng và đóng góp đáng kể vào kinh tế hộ gia đình.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Long Biên là địa phương sở hữu nhiều di tích lịch sử gắn liền tiến trình phát triển Thủ đô. Trong đó, cầu Long Biên là biểu tượng đặc biệt, được người Pháp xây dựng từ cuối thế kỷ XIX, không chỉ mang giá trị kỹ thuật mà còn là nhân chứng của nhiều dấu mốc lịch sử dân tộc.
Ngoài cầu Long Biên, quận còn có chùa Bồ Đề, đình Ái Mộ, đình Ngọc Lâm, chùa Sùng Phúc, là những công trình kiến trúc cổ tiêu biểu, thu hút đông đảo du khách, Phật tử chiêm bái mỗi năm. Bên cạnh di tích, không gian cảnh quan ven sông Hồng và hệ thống công viên cây xanh cũng là điểm nhấn quan trọng, tạo nên môi trường sống xanh, trong lành cho cư dân.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Giai đoạn đến năm 2030, Long Biên được định hướng trở thành trung tâm logistics, thương mại, dịch vụ, đô thị sinh thái của Thủ đô. Quy hoạch tập trung hoàn thiện hạ tầng giao thông kết nối các tuyến vành đai, đường xuyên tâm, cầu vượt sông Hồng nhằm giảm ùn tắc và nâng cao năng lực vận chuyển hàng hóa.
Các khu đô thị mới tiếp tục mở rộng diện tích, cải tạo các khu dân cư cũ, phát triển nhà ở xã hội, đồng thời giữ lại các không gian xanh, hành lang ven sông. Lĩnh vực thương mại, logistics và du lịch văn hóa được coi là động lực tăng trưởng chính trong giai đoạn này, với mục tiêu đưa Long Biên trở thành quận dẫn đầu về kinh tế dịch vụ phía Đông Thủ đô.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Quận Long Biên
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Long Biên hướng đến xây dựng hình ảnh một đô thị hiện đại, thông minh, phát triển bền vững, hài hòa giữa bảo tồn di tích và tăng trưởng kinh tế. Việc ứng dụng công nghệ quản lý đô thị, phát triển hạ tầng số, giao thông thông minh sẽ được triển khai đồng bộ. Không gian cảnh quan ven sông Hồng, các tuyến phố thương mại, khu đô thị sinh thái sẽ là điểm nhấn nhận diện, nâng cao chất lượng sống của cư dân, đồng thời tăng cường vai trò trung tâm logistics quốc gia, cửa ngõ giao thương quốc tế của Hà Nội
