Tổng quan về quận 8 trước sáp nhập
Quận 8 nằm ở phía Tây Nam lõi đô thị thành phố Hồ Chí Minh. Quận 8 thuộc đồng bằng sông Cửu Long mở rộng - địa hình tương đối bằng phẳng, cao độ thấp, nhiều kênh rạch và đất nền ven sông. Vì vậy vấn đề ngập do triều cường và mưa lớn kết hợp thoát nước yếu là một thách thức kỹ thuật cần quản lý liên tục. Các dự án nạo vét kênh, kè bờ và trạm bơm tiêu được xếp vào nhóm ưu tiên trong quy hoạch đô thị. Quận có diện tích 19,11 km², dân số (2019) là 424.667 người, mật độ dân số đạt 22.222 người/km².
Ranh giới tiếp giáp của Quận 8 trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp Quận 7 qua rạch Ông Lớn
- Phía Đông Bắc giáp Quận 4 qua kênh Tẻ
- Phía Tây giáp quận Bình Tân
- Phía Nam giáp huyện Bình Chánh
- Phía Bắc giáp Quận 5 và Quận 6 với ranh giới là kênh Tàu Hủ và kênh Ruột Ngựa
Quận 8 có hình dáng thon dài theo hướng Đông Bắc - Tây Nam và bị chia cắt mạnh bởi một hệ thống kênh rạch chằng chịt.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, Quận 8 có 10 phường gồm: Phường 4, Phường 5, Phường 6, Phường 7, Phường 14, Phường 15, Phường 16, Phường Hưng Phú, Phường Rạch Ông, Phường Xóm Củi.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Một số trục chính kết nối Quận 8 với các quận lân cận như trục đường Phạm Thế Hiển, Bình Đông, Tạ Quang Bửu, An Dương Vương (qua Quận 6/5). Quận 8 bị chia cắt mạnh bởi kênh rạch (kênh Tàu Hủ, kênh Ruột Ngựa, kênh Tẻ và nhiều rạch nhỏ). Những tuyến nước này là yếu tố địa lý quan trọng - là mạng vận tải thủy truyền thống, đồng thời là nguồn gây ngập nếu hệ thống thoát nước không hiệu quả.
Hạ tầng cấp nước - điện - viễn thông được phủ rộng trên toàn quận nhưng một số khu cũ (đất yếu, hẻm nhỏ) cần nâng cấp - dữ liệu này liên quan đến lớp hạ tầng ngầm (đường ống, cống). Hệ thống thoát nước và chống ngập do đặc thù nhiều kênh rạch và độ cao thấp, Quận 8 có nhu cầu đầu tư cho hệ thống cống chính, trạm bơm và kè bờ. Những dự án nạo vét, nâng cấp cống đã và đang thực hiện ở nhiều khu vực
Hạ tầng y tế - giáo dục, quận có mạng lưới trường học cơ bản, cơ sở y tế phường, một số bệnh viện tuyến quận/huyện ở vùng lân cận.
Kinh tế
Quận 8 không phải là một “lõi tài chính” như Quận 1 hay khu đô thị mới như Quận 7; cấu trúc kinh tế quận nghiêng về thương mại địa phương, dịch vụ nhỏ và vừa, sản xuất/tiểu thủ công, logistics cục bộ và chợ truyền thống. Các ngành chủ đạo:
- Thương mại nhỏ và chợ truyền thống: Quận 8 có nhiều chợ, cửa hàng bán lẻ và hoạt động thương mại truyền thống phục vụ cư dân địa phương.
- Dịch vụ địa phương: F&B, sửa chữa, vận tải cục bộ, kho trung chuyển nhỏ, dịch vụ thủ công.
- Logistics đường thủy và kho bãi nhỏ: Quận có mạng kênh dày, có hoạt động vận chuyển hàng hóa nội đô bằng đường thủy, nhưng nhỏ so với cảng lớn.
Quận 8 có lợi thế về đất dọc kênh nhưng cũng gặp rủi ro ngập và hạ tầng hạn chế; nếu chỉnh trang thành công (cải tạo kênh, nâng cấp bờ kè, mở rộng trục giao thông), quận có tiềm năng gia tăng giá trị đất, thúc đẩy thương mại và dịch vụ, đồng thời cải thiện chất lượng sống cho dân cư.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
- Chỉnh trang kênh rạch, cải thiện hệ thống thoát nước (nạo vét, kè, trạm bơm) để giảm ngập, tạo không gian ven sông là ưu tiên hàng đầu.
- Tổ chức lại mạng lưới giao thông, nâng cấp các trục chính, cải thiện kết nối với Quận 6/5/4, tổ chức điểm trung chuyển vận tải thủy - đường bộ.
- Phát triển mô hình đô thị hỗn hợp ở một số khu vực (điểm chỉnh trang) để cải thiện quỹ nhà ở và dịch vụ xã hội.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch quận 8
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050 phấn đấu Quận 8 trở thành một dải đô thị ven kênh có không gian công cộng tốt, hạ tầng chống ngập mạnh, kết nối đa phương tiện (đường bộ - đường thủy), cân bằng giữa bảo tồn cộng đồng địa phương và phát triển dịch vụ hiện đại. Các bản đồ tầm nhìn cần thể hiện hành lang xanh, hành lang thoát nước, các trục giao thông chiến lược.
