Tổng quan về huyện Yên Định
Huyện Yên Định là một trong những huyện trung du trọng điểm thuộc tỉnh Thanh Hóa, nằm ở trung tâm vùng Bắc Trung Bộ. Đây là khu vực có truyền thống văn hóa lâu đời, kinh tế phát triển tương đối đồng đều giữa các ngành và giữ vai trò chiến lược trong phát triển nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ của tỉnh Thanh Hóa.
- Tổng diện tích: Khoảng 228,83 km².
- Dân số: Năm 2022 dân số ước đạt 193.257 người.
- Mật độ dân số: Khoảng 845 người/km².
Dân cư tập trung đông đúc tại các xã đồng bằng ven sông và khu vực thị trấn Quán Lào - trung tâm hành chính của huyện.
Vị trí địa lý:
- Phía Đông giáp huyện Vĩnh Lộc với ranh giới là sông Mã.
- Phía Tây giáp huyện Ngọc Lặc và huyện Thọ Xuân.
- Phía Nam giáp huyện Thiệu Hóa với ranh giới là sông Cầu Chày.
- Phía Bắc giáp huyện Cẩm Thủy.
Đơn vị hành chính
Huyện Yên Định có 25 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc gồm:
- 4 thị trấn: Quán Lào (huyện lỵ), Quý Lộc, Thống Nhất, Yên Lâm.
- 21 xã: Định Bình, Định Công, Định Hải, Định Hòa, Định Hưng, Định Liên, Định Long, Định Tân, Định Tăng, Định Thành, Định Tiến, Yên Hùng, Yên Ninh, Yên Phong, Yên Phú, Yên Tâm, Yên Thái, Yên Thịnh, Yên Thọ, Yên Trung, Yên Trường.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
- Giao thông: Yên Định có hệ thống giao thông khá phát triển, với nhiều tuyến đường huyết mạch đi qua như quốc lộ 45, quốc lộ 217 kết nối với thành phố Thanh Hóa và các huyện miền núi phía Tây. Hệ thống đường tỉnh, đường huyện, đường liên xã được đầu tư nâng cấp. Tuyến đường sắt Bắc Nam đi qua gần địa bàn huyện, thuận lợi cho vận tải hàng hóa.
- Hạ tầng điện - nước - viễn thông: Hệ thống điện lưới quốc gia phủ rộng 100% các xã, thôn. Cấp nước sạch đạt trên 85% dân số. Internet, mạng di động 4G/5G phát triển nhanh, giúp đẩy mạnh số hóa trong hành chính công và sản xuất.
Kinh tế
- Nông nghiệp: Vẫn là xương sống (lúa, cây màu, chăn nuôi nhỏ), song đã chuyển dịch dần theo chiều hướng tăng giá trị (gắn với sản phẩm đặc thù như giống cải Lê Xá, các sản phẩm làng nghề địa phương).
- Công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp: Phát triển ở các cụm công nghiệp, các ngành gia công, chế biến nông sản và một số ngành cơ khí nhẹ, vật liệu xây dựng. Việc thành lập cụm công nghiệp và thu hút đầu tư là ưu tiên để tạo thêm việc làm, tăng thu ngân sách.
- Thương mại - dịch vụ: Tập trung tại các thị trấn, chợ truyền thống cùng các dịch vụ hỗ trợ nông nghiệp, logistics nhỏ và du lịch tâm linh.
Di tích và lễ hội
- Di tích lịch sử: Huyện Yên Định có hệ thống di tích phong phú, tổng cộng khoảng 49 di tích được xếp hạng (trong đó có 7 di tích cấp quốc gia và nhiều di tích cấp tỉnh). Các di tích tiêu biểu gồm: Đền Đồng Cổ (xã Yên Thọ) - một trong những đền có lịch sử lâu đời, nhiều đình, đền, miếu, làng cổ như làng Yên Định (Định Tân)… Những di tích này gắn với truyền thống văn hóa, nhân vật lịch sử nổi bật của xứ Thanh.
- Lễ hội: Các lễ hội tại các đền, đình làng diễn ra theo lịch âm truyền thống như lễ đền Đồng Cổ, lễ làng tại các làng cổ như Yên Định (Định Tân), cùng nhiều lễ hội nhỏ mang đậm tính cộng đồng nông thôn (lễ tế, rước, hội chợ làng...). Các lễ hội này vừa bảo tồn văn hóa vừa là điểm kích cầu du lịch tâm linh, ẩm thực địa phương.
Định hướng phát triển huyện Yên Định đến năm 2030 và tầm nhìn năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Tăng trưởng kinh tế bền vững: Chuyển dịch cơ cấu theo hướng giảm dần tỷ trọng lao động nông nghiệp, tăng công nghiệp và dịch vụ - đặc biệt dịch vụ thương mại, logistics, du lịch văn hoá.
- Hoàn thiện hạ tầng công nghiệp: Hoàn thiện cụm công nghiệp hiện hữu, xúc tiến đầu tư khu công nghiệp Phong Ninh và các cụm công nghiệp vệ tinh, đảm bảo hạ tầng kỹ thuật (điện, cấp nước, xử lý nước thải).
- Nâng cao giá trị nông sản: Phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp (dịch vụ bảo quản, chế biến), ứng dụng công nghệ, mở rộng thị trường đặc sản (ví dụ cải Lê Xá và các sản phẩm làng nghề).
- Phát triển du lịch văn hóa - tâm linh: Khai thác hệ thống di tích (49 di tích đã xếp hạng) để xây dựng tuyến du lịch tâm linh, kết hợp du lịch làng nghề và ẩm thực.
- Xây dựng đô thị trung tâm: Nâng cấp hạ tầng thị trấn Quán Lào trở thành đầu mối dịch vụ, hành chính, thương mại cho huyện; phát triển nhà ở, các tiện ích đô thị để phục vụ công nghiệp hóa - đô thị hóa.
Tầm nhìn đến năm 2050
- Trở thành một trung tâm công nghiệp - nông nghiệp công nghệ cao quy mô vùng nhỏ: Với các khu/cụm công nghiệp quy hoạch bài bản, một phần nông nghiệp được cơ giới hóa và ứng dụng công nghệ cao, Yên Định có thể trở thành điểm kết nối sản xuất chế biến nông sản, logistics cho khu vực lân cận.
- Du lịch văn hóa bền vững: Bảo tồn và phát huy di sản văn hoá (đền, đình, làng cổ), kết hợp du lịch sinh thái ven sông, du lịch cộng đồng để tăng thu nhập người dân và giữ gìn bản sắc.
- Hạ tầng thông minh và xanh: Đầu tư vào hạ tầng xanh, xử lý nước thải công nghiệp, giao thông thân thiện; phát triển hạ tầng số để hỗ trợ thương mại và quản lý đô thị trong dài hạn.
Kết luận
Yên Định là một huyện có bề dày lịch sử văn hoá, hệ thống di tích phong phú và tiềm năng phát triển công nghiệp nhẹ, chế biến nông sản cùng với thế mạnh nông nghiệp truyền thống và làng nghề. Định hướng đến năm 2030 và tầm nhìn năm 2050 nên tập trung vào phát triển công nghiệp có trách nhiệm môi trường, nâng cao giá trị nông sản, phát triển du lịch văn hoá - tâm linh và hoàn thiện hạ tầng đô thị vùng trung tâm (Quán Lào). Các mục tiêu này cần sự phối hợp giữa chính quyền huyện, nhà đầu tư, cộng đồng địa phương và các cơ quan cấp tỉnh để hiện thực hóa.
