Tổng quan về huyện Yên Bình
Yên Bình là huyện nằm ở phía Đông tỉnh Yên Bái, cách thành phố Yên Bái khoảng 8 km về phía Đông Nam và cách Thủ đô Hà Nội khoảng 180 km. Huyện có vị trí thuận lợi, tiếp giáp với nhiều tỉnh lân cận và đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội khu vực phía Đông của tỉnh.
- Diện tích tự nhiên: Khoảng 1.187,14 km²
- Dân số (năm 2019): 112.046 người
- Đô thị: 15.961 người
- Nông thôn: 96.085 người
- Mật độ dân số: khoảng 94 người/km²
Vị trí địa lý và tiếp giáp:
- Phía Đông giáp huyện Hàm Yên và Yên Sơn (Tuyên Quang)
- Phía Tây giáp thành phố Yên Bái, huyện Trấn Yên và Văn Yên
- Phía Nam giáp các huyện Hạ Hòa và Đoan Hùng ( Phú Thọ)
- Phía Bắc giáp huyện Lục Yên (Yên Bái)
Địa hình chủ yếu là đồi núi thấp xen lẫn đồng bằng, đặc biệt là vùng ven Hồ Thác Bà – một hồ nước lớn có vai trò điều hòa khí hậu, cung cấp nguồn nước và tạo điều kiện phát triển nông nghiệp, thủy sản và du lịch sinh thái.
Đơn vị hành chính
Trước khi thực hiện sáp nhập huyện Yên Bình có 23 đơn vị hành chính cấp xã gồm 2 thị trấn và 21 xã:
- Yên Bình (huyện lỵ), Thác Bà.
- 21 xã: Bạch Hà, Bảo Ái, Cảm Ân, Cảm Nhân, Đại Đồng, Đại Minh, Hán Đà, Mông Sơn, Mỹ Gia, Ngọc Chấn, Phú Thịnh, Phúc An, Phúc Ninh, Tân Hương, Tân Nguyên, Thịnh Hưng, Vĩnh Kiên, Vũ Linh, Xuân Lai, Xuân Long, Yên Thành.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Giao thông:
Trên địa bàn huyện có Quốc lộ 70 chạy qua trung tâm thị trấn Yên Bình, là tuyến trục kết nối thuận lợi đến Hà Nội, thành phố Yên Bái và các tỉnh lân cận như Phú Thọ.
Ngoài hệ thống đường liên xã khá hoàn chỉnh, huyện còn có cảng Hương Lý – cảng thủy nội địa nằm trên hồ Thác Bà, phục vụ vận chuyển hàng hóa và hành khách bằng đường thủy.
Hạ tầng đô thị:
Thị trấn Yên Bình được công nhận là đô thị loại V từ năm 2023. Hệ thống cơ sở hạ tầng thiết yếu như y tế, giáo dục, thương mại và viễn thông được quan tâm đầu tư, đáp ứng tốt nhu cầu phát triển dân sinh và dịch vụ tại địa phương.
Kinh tế
- Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp: Riêng tại thị trấn Yên Bình, giá trị công nghiệp ngoài quốc doanh đạt trên 70 tỷ đồng (2010), chiếm trên 60% thu nhập địa phương, giải quyết việc làm cho gần 1.000 lao động.
- Nông nghiệp:
- Trồng chè, cây ăn quả, hoa màu, cùng chăn nuôi.
- Đồng bằng dưới hồ thích hợp gieo cấy và hay bị ngập theo mùa thuỷ triều.
- Thương mại – dịch vụ: Thị trấn Yên Bình và Thác Bà là trung tâm giao thương, có chợ, dịch vụ du lịch nội địa (tàu thuyền, nghỉ dưỡng trên hồ).
Làng nghề công nghiệp
Làng nghề đan rọ tôm – thôn Đồng Tâm, xã Phúc An là một trong những nghề thủ công truyền thống tiêu biểu của huyện Yên Bình. Nghề đã tồn tại lâu đời và đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế hộ gia đình, góp phần giải quyết việc làm và giữ gìn nét văn hóa lao động địa phương.
Di tích – Lễ hội
Huyện Yên Bình là địa phương có nhiều danh thắng và di tích lịch sử – văn hóa có giá trị, góp phần tạo nên bản sắc địa phương và tiềm năng phát triển du lịch, bao gồm:
- Hồ Thác Bà: Hồ nhân tạo lớn với hàng nghìn đảo nhỏ, được ví như “Hạ Long trên núi”, nổi bật về cảnh quan và du lịch sinh thái.
- Đền Thác Bà: Di tích văn hóa tâm linh quan trọng, thờ Mẫu Thác Bà, nằm ven hồ.
- Đền Làng Thân: Di tích cấp tỉnh, mang giá trị lịch sử – giáo dục của vùng đất Yên Bái.
- Đền, chùa Thác Ô Đồ: Nằm tại xã Phúc An, có thể tiếp cận bằng đường bộ hoặc đường thủy.
- Làng văn hóa Ngòi Tu: Điểm du lịch cộng đồng bên hồ, nổi bật với văn hóa dân tộc thiểu số.
- Đình Phúc Hòa, Đình Khả Lĩnh, Chùa Làng Rẫy: Các di tích văn hóa truyền thống tại địa phương.
Định hướng phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050
Mục tiêu đến năm 2030
- Thu nhập bình quân đầu người tăng rõ.
- ≥60% lao động chuyển dịch khỏi nông nghiệp.
- Thị trấn Yên Bình tiến lên đô thị loại IV.
- Lượng du khách đạt >200.000 lượt/năm, đóng góp tích cực cho kinh tế địa phương.
- Các xã ven hồ Thác Bà trở thành điểm du lịch cộng đồng mẫu mực.
Xem thêm: Bản đồ quy hoạch huyện Yên Bình
Tầm nhìn đến năm 2050
- Yên Bình trở thành đô thị sinh thái ven hồ Thác Bà, kết hợp giữa phát triển kinh tế và bảo tồn thiên nhiên.
- Du lịch văn hóa – sinh thái bền vững: hệ thống resort, homestay, đường đi bộ, điểm tham quan đồng bộ.
- Kinh tế đa ngành xanh – sạch: trồng trọt hữu cơ, nuôi trồng thủy sản, dịch vụ, công nghiệp tiểu chế biến.
- Chính quyền số: cải cách hành chính thuận tiện, kết nối người dân – doanh nghiệp.
- Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc thiểu số, thông qua bảo tồn lễ hội, trang phục, nghề thủ công, ca múa dân gian.
Trước khi sáp nhập, Yên Bình là huyện miền núi thấp đa dạng văn hóa, sở hữu hồ Thác Bà – tài nguyên tự nhiên giá trị. Với vị trí thuận lợi, tiềm năng du lịch, cộng thêm định hướng phát triển rõ ràng, huyện có cơ hội trở thành đô thị sinh thái kiểu mẫu – trung tâm dịch vụ Tây Bắc.
