Tổng quan về huyện Xuân Lộc trước sáp nhập
Huyện Xuân Lộc nằm ở phía Đông tỉnh Đồng Nai, có vị trí chiến lược quan trọng trong kết nối giao thông và phát triển kinh tế của khu vực Đông Nam Bộ. Với diện tích tự nhiên hơn 725,84 km² và dân số khoảng 253.140 người (2019), Xuân Lộc được xem là một trong những huyện có diện tích rộng nhất và mật độ dân số cao của tỉnh. Huyện lỵ là thị trấn Gia Ray, cách TP. Hồ Chí Minh 96 km, cách thành phố Biên Hòa 74 km, và chỉ khoảng 86 km đến thành phố Phan Thiết (Bình Thuận).
Về địa hình, Xuân Lộc có sự đa dạng rõ nét, từ các dãy đồi núi cao trung bình 200 – 800m ở phía Đông và Nam đến vùng cao nguyên 100 – 200m ở phía Tây Bắc. Hệ thống núi Chứa Chan, núi Le, thác Trời, hồ Suối Vọn... không chỉ tạo cảnh quan thiên nhiên độc đáo mà còn là lợi thế phát triển du lịch sinh thái. Ngoài ra, hệ thống sông ngòi phân bố khá đồng đều giúp huyện có nguồn nước ổn định cho sản xuất nông nghiệp.
Ranh giới hành chính của huyện Xuân Lộc trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Hàm Tân và huyện Tánh Linh (Bình Thuận)
- Phía Tây giáp thành phố Long Khánh và huyện Cẩm Mỹ
- Phía Nam giáp huyện Xuyên Mộc (Bà Rịa - Vũng Tàu)
- Phía Bắc giáp huyện Định Quán và huyện Đức Linh (Bình Thuận)
Với vị trí nằm trên Quốc lộ 1A và đặc biệt là tuyến cao tốc Phan Thiết – Dầu Giây đi qua, Xuân Lộc ngày càng khẳng định vai trò trung tâm giao thương, là cửa ngõ kết nối Đông Nam Bộ với Nam Trung Bộ.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Xuân Lộc bao gồm 1 thị trấn và 14 xã, cụ thể: Thị trấn Gia Ray, xã Bảo Hòa, xã Lang Minh, xã Suối Cao, xã Suối Cát, xã Xuân Bắc, xã Xuân Định, xã Xuân Hiệp, xã Xuân Hòa, xã Xuân Hưng, xã Xuân Phú, xã Xuân Tâm, xã Xuân Thành, xã Xuân Thọ, xã Xuân Trường.
Sự phân chia đơn vị hành chính này giúp huyện quản lý hiệu quả các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ, đồng thời tạo điều kiện phát huy đặc thù thế mạnh riêng của từng khu vực. Trong đó, thị trấn Gia Ray là trung tâm hành chính, thương mại và dịch vụ của toàn huyện, nơi tập trung nhiều cơ quan, trường học, bệnh viện và hệ thống giao thông quan trọng.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Hạ tầng của huyện Xuân Lộc có sự phát triển khá đồng bộ trong những năm gần đây nhờ vào định hướng quy hoạch rõ ràng từ tỉnh Đồng Nai và sự đầu tư của các doanh nghiệp. Điểm nhấn lớn nhất chính là tuyến cao tốc Phan Thiết – Dầu Giây, đi qua địa bàn huyện, giúp kết nối nhanh chóng giữa TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai và Bình Thuận. Ngoài ra, Quốc lộ 1A chạy xuyên qua Xuân Lộc với chiều dài khoảng 47 km, trở thành tuyến đường huyết mạch phục vụ giao thông hàng hóa và đi lại của người dân.
Bên cạnh giao thông đường bộ, hệ thống đường sắt Bắc – Nam cũng chạy qua địa bàn huyện, tạo thêm lợi thế trong việc vận chuyển hàng hóa. Trong quy hoạch tương lai, tuyến đường sắt cao tốc TP. Hồ Chí Minh – Nha Trang sẽ đi qua Xuân Lộc, nâng cao năng lực vận tải và mở ra tiềm năng lớn cho phát triển logistics.
Về hạ tầng đô thị, huyện đã và đang tập trung vào việc nâng cấp các tuyến đường tỉnh như ĐT763, ĐT765, ĐT766 và ĐT772, đồng thời triển khai xây dựng bến xe Xuân Lộc mới tại xã Xuân Hiệp với quy mô khoảng 3 ha. Hệ thống điện, nước sạch và viễn thông cũng đã được mở rộng đến hầu hết các xã, góp phần nâng cao chất lượng đời sống người dân.
Kinh tế
Nền kinh tế Xuân Lộc trước sáp nhập vẫn mang đậm dấu ấn của một huyện nông nghiệp nhưng đã bắt đầu chuyển dịch mạnh sang công nghiệp và dịch vụ. Với diện tích đất nông nghiệp 49.556 ha, chiếm 68,18% tổng diện tích tự nhiên, Xuân Lộc là một trong những vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm của Đồng Nai. Các loại cây trồng chủ lực như cao su, cà phê, hồ tiêu, điều, chôm chôm, sầu riêng, ngô, mía, lúa nước… đã tạo nên thương hiệu riêng cho vùng đất này.
Ngoài ra, huyện còn có mỏ đá Granít núi Le với trữ lượng 12 triệu m³ và nhiều mỏ đá mác-ma rải rác, trở thành nguồn cung quan trọng cho ngành vật liệu xây dựng. Đây là một trong những lợi thế khác biệt của Xuân Lộc so với nhiều huyện khác.
Trong lĩnh vực công nghiệp, Khu công nghiệp Xuân Lộc nằm trên Quốc lộ 1 được quy hoạch và thu hút đầu tư, tập trung vào chế biến nông sản, gỗ, thực phẩm và sản xuất nhựa. Huyện cũng khuyến khích phát triển các cụm công nghiệp tại Xuân Hưng và các xã lân cận, nhằm phân bổ lại sản xuất, giảm tải áp lực cho khu vực trung tâm.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Đến năm 2030, huyện Xuân Lộc được tỉnh Đồng Nai xác định là một trong những trung tâm phát triển kinh tế tổng hợp với trọng tâm là nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp chế biến và du lịch sinh thái. Quy hoạch sử dụng đất theo Quyết định số 5375/QĐ-UBND ngày 31/12/2021 của UBND tỉnh Đồng Nai đã đặt nền móng rõ ràng cho tiến trình này.
Trong giai đoạn này, Xuân Lộc tập trung vào chuyển đổi cơ cấu đất đai, trong đó có khoảng 4.872 ha đất nông nghiệp được chuyển sang đất phi nông nghiệp để phát triển khu công nghiệp, dịch vụ và hạ tầng đô thị. Cùng với đó, huyện sẽ mở rộng diện tích các cụm công nghiệp Xuân Hưng và Xuân Hòa nhằm thu hút đầu tư vào chế biến nông sản, sản xuất vật liệu xây dựng và logistics.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Xuân Lộc
Tầm nhìn đến năm 2050
Định hướng phát triển huyện Xuân Lộc đến năm 2050 được xây dựng trên cơ sở đồng bộ hóa với quy hoạch tổng thể của tỉnh Đồng Nai và vùng Đông Nam Bộ. Mục tiêu lớn nhất là đưa Xuân Lộc trở thành vùng đô thị sinh thái – công nghiệp – dịch vụ chất lượng cao, đóng vai trò kết nối giữa TP. Hồ Chí Minh, Bình Thuận và Bà Rịa – Vũng Tàu.
Về không gian phát triển, huyện sẽ mở rộng theo mô hình 4 vùng chức năng:
- Vùng I: Trung tâm đô thị Gia Ray, kết hợp công nghiệp, dịch vụ và du lịch.
- Vùng II: Trung tâm dịch vụ hậu cần nông nghiệp, đặt tại xã Bảo Hòa.
- Vùng III: Phát triển công nghiệp phụ trợ, dịch vụ vận tải, trung tâm là xã Xuân Hưng.
- Vùng IV: Tập trung kinh tế nông nghiệp công nghệ cao kết hợp với du lịch sinh thái, trung tâm tại xã Xuân Bắc.
Hạ tầng giao thông trong tầm nhìn 2050 sẽ có bước nhảy vọt. Ngoài cao tốc Phan Thiết – Dầu Giây, tuyến cao tốc Dầu Giây – Liên Khương – Đà Lạt dự kiến đi qua địa bàn huyện sẽ mở ra trục kết nối chiến lược với Tây Nguyên. Bên cạnh đó, tuyến đường sắt cao tốc TP. Hồ Chí Minh – Nha Trang chạy khoảng 25 km qua Xuân Lộc, đưa địa phương trở thành điểm trung chuyển quan trọng của cả khu vực.
