Tổng quan về huyện Vĩnh Bảo trước sáp nhập
Huyện Vĩnh Bảo, thuộc thành phố Hải Phòng, là một trong những đơn vị hành chính có lịch sử lâu đời tại khu vực Đồng bằng sông Hồng. Được thành lập từ năm 1855, Vĩnh Bảo không chỉ đóng vai trò là cửa ngõ phía Nam của thành phố cảng mà còn là vùng đất nổi bật bởi truyền thống văn hóa, nông nghiệp và các làng nghề đặc thù. Trước khi có chủ trương sáp nhập, huyện Vĩnh Bảo có tổng diện tích 183,16 km², với dân số 224.813 người (theo số liệu thống kê mới nhất).
Về địa hình, Vĩnh Bảo là một vùng đồng bằng ven sông, thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là cây lúa và các cây màu. Hệ thống sông ngòi chằng chịt, tiêu biểu là sông Luộc và sông Hóa, không chỉ cung cấp nguồn nước tưới tiêu mà còn là trục giao thông thủy quan trọng.
Ranh giới hành chính của huyện Vĩnh Bảo trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Tiên Lãng
- Phía Tây giáp huyện Ninh Giang (Hải Dương)
- Phía Nam giáp huyện Thái Thụy (Thái Bình)
- Phía Bắc giáp huyện An Lão và quận Kiến An
Sự tiếp giáp đa dạng này tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, phát triển kinh tế - xã hội cũng như kết nối vùng trong quy hoạch tổng thể của thành phố Hải Phòng.
Đơn vị hành chính
Trước thời điểm sáp nhập, huyện Vĩnh Bảo được tổ chức gồm 1 thị trấn và 19 xã, là một trong những huyện có mạng lưới hành chính ổn định, đồng đều giữa các khu dân cư nông thôn và trung tâm đô thị hóa cấp huyện.
Các đơn vị hành chính cụ thể bao gồm: Thị trấn Vĩnh Bảo (huyện lỵ), Cao Minh, Dũng Tiến, Giang Biên, Hòa Bình, Hùng Tiến, Liên Am, Lý Học, Tam Cường, Tân Hưng, Tân Liên, Thắng Thủy, Tiền Phong, Trấn Dương, Trung Lập, Việt Tiến, Vĩnh An, Vĩnh Hải, Vĩnh Hòa, Vĩnh Hưng.
Việc phân chia hành chính hợp lý giúp huyện duy trì cơ cấu phát triển đồng đều giữa các khu vực trung tâm và vùng ven, đồng thời hỗ trợ hiệu quả cho công tác quản lý, phát triển nông thôn mới và các chương trình mục tiêu quốc gia khác.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Hạ tầng huyện Vĩnh Bảo đã có nhiều bước phát triển quan trọng, đặc biệt trong hơn một thập kỷ qua. Tuy không phải là khu vực đô thị hóa mạnh mẽ như trung tâm Hải Phòng, nhưng Vĩnh Bảo đã được chú trọng đầu tư các tuyến giao thông trọng điểm, phục vụ phát triển sản xuất nông nghiệp và kết nối vùng kinh tế lân cận.
Quốc lộ 10 và Quốc lộ 37 đi qua địa bàn huyện đóng vai trò như "xương sống" giao thông, giúp kết nối thuận tiện giữa Hải Phòng và các tỉnh Thái Bình, Hải Dương. Ngoài ra, huyện còn có nhiều tuyến đường tỉnh, đường liên xã đã được nâng cấp và trải nhựa, đảm bảo khả năng vận chuyển hàng hóa, nông sản và đi lại của người dân.
Cảng thủy nội địa tại các bến sông như sông Luộc và sông Hóa vẫn còn tiềm năng khai thác, nhất là trong phát triển kinh tế nông thôn kết hợp logistics. Tuy nhiên, hệ thống hạ tầng thủy lợi, điện nông thôn và thông tin viễn thông đã đạt chuẩn, góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân và năng suất lao động.
Một số công trình công cộng quan trọng như bệnh viện đa khoa Vĩnh Bảo, hệ thống trường học các cấp, trung tâm hành chính huyện được đầu tư, cải tạo trong thời gian gần đây đã khẳng định vai trò của Vĩnh Bảo là trung tâm nông nghiệp công nghệ cao của Hải Phòng trong tương lai gần.
Kinh tế
Trước khi có chủ trương sáp nhập, kinh tế Vĩnh Bảo cơ bản vẫn dựa trên sản xuất nông nghiệp truyền thống, chiếm phần lớn cơ cấu lao động. Lúa gạo là cây trồng chủ đạo, ngoài ra còn có các loại rau màu và cây vụ đông. Nhờ áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, năng suất lúa bình quân đạt trên 60 tạ/ha, góp phần quan trọng vào đảm bảo an ninh lương thực cho toàn vùng.
Ngành chăn nuôi cũng có bước phát triển rõ nét, đặc biệt là chăn nuôi gia cầm, thủy sản nước ngọt và cá giống. Một số xã như Cao Minh, Liên Am có mô hình chăn nuôi kết hợp với nuôi trồng thủy sản đem lại thu nhập cao, hỗ trợ quá trình xóa đói giảm nghèo bền vững.
Tuy nhiên, điểm hạn chế là lĩnh vực thương mại – dịch vụ tại Vĩnh Bảo chưa phát triển mạnh, quy mô các chợ dân sinh còn nhỏ lẻ, chủ yếu phục vụ nhu cầu nội tại. Vĩnh Bảo là một trong những huyện có tỷ lệ hộ tham gia dịch vụ thương mại thấp nhất trong khu vực Đồng bằng sông Hồng, điều này khiến địa phương gặp khó khăn trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại.
Làng nghề truyền thống
Vĩnh Bảo là một huyện có số lượng làng nghề không nhiều, nhưng lại sở hữu những làng nghề mang tính đặc trưng cao và có giá trị văn hóa lớn. Tiêu biểu nhất là làng nghề tạc tượng và sơn mài Bảo Hà (xã Đồng Minh), nơi sản xuất ra nhiều tác phẩm mỹ nghệ truyền thống nổi tiếng, được tiêu thụ tại nhiều địa phương trong và ngoài nước.
Ngoài ra, huyện còn có:
- Nghề làm con giống rối nước ở làng Nhân Mục (xã Nhân Hòa) – nơi giữ gìn loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống quý giá.
- Nghề trồng và chế biến thuốc lào tại các xã Lý Học, Liên Am, một nghề truyền thống mang đậm dấu ấn vùng đồng bằng Bắc Bộ.
- Nghề vớt cá bột nuôi cá giống ở Hội Am (Cao Minh) – tuy quy mô nhỏ nhưng mang tính đặc thù, phục vụ nhu cầu thủy sản trong vùng.
- Nghề dệt chiếu ở xã Đồng Minh từng phát triển mạnh, tuy nhiên hiện nay số hộ tham gia đã giảm nhiều, đứng trước nguy cơ mai một nghiêm trọng.
Tuy có tiềm năng, nhưng phần lớn các làng nghề tại Vĩnh Bảo hiện nay chưa được đầu tư bài bản và đang đứng trước thách thức lớn trong việc bảo tồn, phát triển, cũng như tiếp cận thị trường tiêu thụ rộng lớn hơn.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Huyện Vĩnh Bảo tuy không phải là điểm đến du lịch nổi bật như các quận trung tâm của Hải Phòng, nhưng lại là vùng đất giàu truyền thống văn hóa và có nhiều di tích lịch sử, tôn giáo mang giá trị đặc biệt. Một trong những điểm đáng chú ý nhất là chùa Thắng Phúc, một ngôi chùa cổ với kiến trúc độc đáo, được xếp hạng di tích cấp quốc gia. Ngoài ra, đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm tại xã Lý Học là điểm hành hương và văn hóa nổi tiếng, gắn liền với cuộc đời, sự nghiệp và tư tưởng của danh nhân văn hóa Nguyễn Bỉnh Khiêm – người được UNESCO vinh danh.
Di tích đền và chùa tại các xã như Trấn Dương, Tam Cường cũng là nơi tổ chức nhiều lễ hội truyền thống địa phương, tuy quy mô không lớn nhưng giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân. Tuy nhiên, các danh thắng tự nhiên của huyện không quá nổi bật do đặc thù địa hình đồng bằng. Vì vậy, Vĩnh Bảo phát huy thế mạnh về di tích lịch sử - văn hóa nhiều hơn là phát triển du lịch sinh thái hoặc mạo hiểm.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, huyện Vĩnh Bảo xác định rõ định hướng phát triển theo mô hình nông nghiệp công nghệ cao, gắn với bảo tồn làng nghề và phát triển đô thị hóa nông thôn. Trên cơ sở quy hoạch phát triển vùng của thành phố Hải Phòng, Vĩnh Bảo sẽ đóng vai trò là trung tâm nông nghiệp sinh thái phía Nam thành phố.
Một trong những dự án trọng điểm đã và đang được triển khai là Khu nông nghiệp công nghệ cao Vĩnh Bảo, với quy mô lớn, hướng đến sản xuất giống cây trồng, vật nuôi và công nghệ nuôi trồng hiện đại. Song song đó, các tuyến giao thông liên kết vùng như cầu vượt sông Luộc nối với tỉnh Thái Bình, mở rộng Quốc lộ 37, và quy hoạch tuyến đường cao tốc ven biển đi qua địa bàn huyện sẽ góp phần thay đổi diện mạo giao thông địa phương.
Ngoài ra, huyện cũng đang đẩy mạnh các chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, tập trung vào việc nâng cấp hạ tầng xã hội – giáo dục – y tế, đồng thời hỗ trợ các làng nghề truyền thống duy trì và phát triển theo hướng kết hợp với du lịch văn hóa.
Xem chi tiết: Bản đồ hành chính Huyện Vĩnh Bảo
Tầm nhìn đến năm 2050
Định hướng đến năm 2050, Vĩnh Bảo đặt mục tiêu trở thành vùng kinh tế nông nghiệp – sinh thái – đô thị vệ tinh thông minh của thành phố Hải Phòng. Với xu thế đô thị hóa vùng ven và áp lực giãn dân từ nội thành, Vĩnh Bảo sẽ đóng vai trò là không gian mở rộng đô thị, nhưng vẫn giữ vững bản sắc nông thôn truyền thống.
Tỉnh lộ, quốc lộ và các tuyến cao tốc sẽ được kết nối hoàn chỉnh, mở ra không gian phát triển mới về công nghiệp sạch, logistic nông nghiệp và dịch vụ đi kèm. Các cụm công nghiệp nhỏ và vừa dự kiến sẽ được hình thành tại các xã phía Tây và Tây Bắc của huyện, tạo điều kiện thu hút đầu tư, giải quyết việc làm và chuyển dịch cơ cấu lao động.
Về môi trường và chất lượng sống, huyện hướng tới việc xây dựng các khu đô thị sinh thái nông thôn, quy hoạch không gian xanh, mặt nước kết hợp sản xuất và nghỉ dưỡng. Bên cạnh đó, công tác bảo tồn các di tích lịch sử, văn hóa – trong đó có di tích Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm – sẽ tiếp tục được đầu tư trọng điểm nhằm phát triển bản sắc văn hóa địa phương trong bối cảnh hội nhập.
