Tổng quan về huyện Vân Đồn trước sáp nhập
Huyện Vân Đồn nằm ở phía Đông Nam tỉnh Quảng Ninh, được thành lập năm 2001 trên cơ sở chia tách từ huyện Cẩm Phả cũ. Vân Đồn là địa phương có quần đảo lớn nhất miền Bắc, với hơn 600 hòn đảo lớn nhỏ, được xác định là trung tâm kinh tế biển, thương mại, dịch vụ và du lịch cao cấp của tỉnh và cả nước.
Diện tích tự nhiên của huyện Vân Đồn khoảng 551 km² đất liền và đảo, hơn 1.600 km² vùng biển, dân số hơn 43.000 người (trước điều chỉnh địa giới). Địa hình chủ yếu là đảo đá, núi thấp, vịnh biển và bãi triều, khí hậu nhiệt đới gió mùa hải dương, mùa đông ít lạnh, mùa hè mát, thuận lợi phát triển du lịch quanh năm.
Ranh giới hành chính huyện Vân Đồn trước sáp nhập:
- Phía Bắc giáp huyện Tiên Yên
- Phía Nam giáp biển Đông
- Phía Đông giáp huyện Cô Tô
- Phía Tây giáp thành phố Hạ Long và huyện Hoành Bồ
Với vị trí chiến lược này, Vân Đồn được Chính phủ quy hoạch trở thành Khu kinh tế biển trọng điểm quốc gia, giữ vai trò đầu tàu phát triển kinh tế biển và cửa ngõ giao thương quốc tế.
Đơn vị hành chính
Trước khi điều chỉnh địa giới, huyện Vân Đồn được chia thành thị trấn trung tâm và các xã đảo, xã ven biển, hình thành không gian phát triển đa dạng kinh tế biển và du lịch.
Các đơn vị hành chính của huyện Vân Đồn trước sáp nhập gồm: Thị trấn Cái Rồng, Xã Quan Lạn, Xã Minh Châu, Xã Bản Sen, Xã Thắng Lợi, Xã Đông Xá, Xã Hạ Long, Xã Đoàn Kết, Xã Ngọc Vừng, Xã Vạn Yên
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Cơ sở hạ tầng huyện Vân Đồn trước sáp nhập đã được đầu tư đồng bộ và hiện đại nhờ định hướng trở thành khu kinh tế biển trọng điểm.
Tuyến cao tốc Hạ Long – Vân Đồn hoàn thành, rút ngắn thời gian di chuyển về Hạ Long chỉ còn 50 phút. Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, sân bay tư nhân đầu tiên của Việt Nam, được đưa vào khai thác từ năm 2018, kết nối trực tiếp với nhiều tỉnh thành và quốc tế.
Cảng Cái Rồng là đầu mối giao thông biển lớn nhất huyện, phục vụ vận tải khách và hàng hóa đến các xã đảo như Quan Lạn, Minh Châu, Ngọc Vừng. Hệ thống bến cảng, bến tàu cao tốc được đầu tư hiện đại.
Hạ tầng đô thị thị trấn Cái Rồng quy hoạch đồng bộ: đường nội thị, công viên, chợ trung tâm, trung tâm thương mại, bãi đỗ xe và các công trình công cộng. Các xã đảo có điện lưới quốc gia, cấp nước sạch, phủ sóng viễn thông, internet.
Hệ thống hạ tầng du lịch được phát triển mạnh, với nhiều khách sạn, resort, bãi tắm, điểm tham quan, hình thành chuỗi đô thị – dịch vụ ven biển – đảo cao cấp.
Kinh tế
Kinh tế huyện Vân Đồn trước sáp nhập phát triển mạnh dựa trên ba trụ cột: du lịch – dịch vụ, nuôi trồng – khai thác thủy sản và thương mại.
Du lịch biển đảo là động lực tăng trưởng vượt bậc, với hàng triệu lượt khách mỗi năm. Các điểm nổi bật: bãi tắm Quan Lạn, Minh Châu, Sơn Hào, Ngọc Vừng, hệ thống di tích lịch sử và làng chài truyền thống.
Nuôi trồng thủy sản tập trung tại các vùng biển kín gió: nuôi tu hài, ngao, hàu, cá biển cao cấp, diện tích hàng nghìn ha. Khai thác hải sản ven bờ và xa bờ duy trì sản lượng lớn, tạo sinh kế ổn định cho cư dân.
Thương mại dịch vụ phát triển nhanh, nhất là vận tải biển, hậu cần nghề cá, cung ứng vật tư sản xuất, dịch vụ lưu trú – ăn uống. Huyện là trung tâm trung chuyển hàng hóa ra các xã đảo và cung cấp nông – thủy sản cho thị trường Quảng Ninh, Hà Nội.
Làng nghề truyền thống
Vân Đồn trước sáp nhập nổi tiếng với nhiều nghề truyền thống đặc trưng của vùng biển đảo, góp phần duy trì sinh kế và tạo nên nét văn hóa đặc sắc. Phát triển mạnh với nghề khai thác, chế biến hải sản tại xã Quan Lạn, Minh Châu, Ngọc Vừng. Người dân duy trì cách phơi hải sản khô như cá khô, mực khô, tôm nõn, ruốc biển bằng phương pháp thủ công, sản phẩm được tiêu thụ rộng khắp miền Bắc.
Nghề nuôi tu hài, ngao, hàu, cá song lồng bè là thế mạnh của các xã ven biển, hình thành từ hàng chục năm trước, nay được phát triển thành vùng sản xuất tập trung quy mô lớn. Ngoài ra, tại các xã đảo Minh Châu, Quan Lạn, nhiều hộ duy trì nghề làm nước mắm thủ công từ cá cơm, cá nục tươi. Nước mắm Vân Đồn có hương vị đặc trưng, đậm đà, được nhiều du khách mua làm quà. Một số hộ dân xã Bản Sen, Ngọc Vừng còn làm nghề đan lưới, ngư cụ thủ công, phục vụ đánh bắt ven bờ và xuất bán cho các tàu cá trong tỉnh.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Vân Đồn được thiên nhiên ưu ái ban tặng hệ thống danh thắng biển đảo tuyệt đẹp, cùng các di tích lịch sử nổi tiếng, là điểm nhấn của du lịch Quảng Ninh. Phổ biến với bãi biển Quan Lạn, Minh Châu, dài hàng km, cát trắng mịn, nước trong xanh, được ví như “Maldives của miền Bắc.” Đảo Ngọc Vừng sở hữu bãi tắm hoang sơ, rừng nguyên sinh và bãi cát dài hơn 3km. Bãi Dài Vân Đồn được quy hoạch thành khu du lịch nghỉ dưỡng cao cấp, hạ tầng đồng bộ, thu hút nhiều dự án lớn.
Thương cảng cổ Vân Đồn, di tích quốc gia đặc biệt, là thương cảng đầu tiên của Đại Việt thời nhà Lý, Trần, gắn liền với tuyến giao thương trên biển sầm uất. Khu vực này còn lưu giữ dấu tích bến cảng, nền nhà cổ, gốm sứ, vật dụng thương mại cổ. Huyện còn sở hữu chùa Quan Lạn, chùa Ngọc Vừng, đền thờ Trần Khánh Dư, những điểm tham quan tâm linh thu hút khách du lịch. Các điểm du lịch sinh thái như rừng ngập mặn Bản Sen, vịnh Bái Tử Long, hệ sinh thái biển đa dạng, là tài nguyên quý giá phát triển du lịch bền vững.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Giai đoạn đến năm 2030, huyện tập trung hoàn thiện hạ tầng: cao tốc Hạ Long – Vân Đồn – Móng Cái, mở rộng cảng Cái Rồng, nâng cấp sân bay quốc tế Vân Đồn, đồng thời quy hoạch các khu đô thị mới ven biển, bãi tắm, cảng du lịch quốc tế. Du lịch được xác định là ngành mũi nhọn, phát triển sản phẩm cao cấp tại Bãi Dài, Quan Lạn, Minh Châu, Ngọc Vừng, kết hợp du lịch văn hóa thương cảng cổ. Nuôi trồng thủy sản sẽ hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ cao, hình thành vùng sản xuất tập trung, bảo vệ môi trường biển. Huyện khuyến khích đầu tư nhà máy chế biến thủy sản sạch, xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP biển đảo.
Tầm nhìn đến năm 2050
Đến năm 2050, Vân Đồn phấn đấu trở thành trung tâm kinh tế biển, đô thị sinh thái thông minh tầm cỡ quốc tế, là đầu mối giao thương hàng hóa và du lịch quốc tế của miền Bắc Việt Nam. Huyện định hướng phát triển đồng bộ hạ tầng sân bay, cảng biển, cảng du lịch quốc tế, đô thị ven biển hiện đại và các khu nghỉ dưỡng đẳng cấp. Du lịch sinh thái biển đảo, du lịch di sản thương cảng cổ trở thành thương hiệu toàn cầu. Sản xuất nông – ngư nghiệp công nghệ cao gắn với bảo tồn hệ sinh thái biển, bảo vệ đa dạng sinh học, phát triển kinh tế tuần hoàn.
